Την επαναφορά μέτρων που έχουν καταργηθεί από το 2012 αποφάσισε να επαναφέρει η ΑΑΔΕ με την εφαρμογή του «ΠΕΛΑΤΟΛΟΓΙΟΥ».

Απόστολος Αλωνιάτης*

Πιο συγκεκριμένα, και σύμφωνα με το νέο επιχειρησιακό σχέδιο, η ΑΑΔΕ αποφάσισε από τον Σεπτέμβριο να εφαρμοστεί το «Ψηφιακό Πελατολόγιο», ένα υποχρεωτικό ψηφιακό βιβλίο πελατών που θα τηρούν υποχρεωτικά συγκεκριμένοι επαγγελματικοί κλάδοι, όπως:
– Επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών σε οχήματα: συνεργεία, ηλεκτρολογεία, βουλκανιζατέρ, φανοποιεία, πώληση ανταλλακτικών, χώροι στάθμευσης, πλυντήρια, ενοικίαση οχημάτων, πώληση καινούριων/μεταχειρισμένων οχημάτων.
– Επιχειρήσεις εκδηλώσεων: χώροι δεξιώσεων, catering, διοργάνωση εκδηλώσεων (γάμοι, βαφτίσεις), ταξίδια, ψυχαγωγία, διακόσμηση.
Όπως είπαμε, ουσιαστικά πρόκειται για τη σύγχρονη ψηφιακή έκδοση των πρόσθετων βιβλίων που τηρούσαν έως το 2012 χιλιάδες επαγγελματίες, με την κατάργηση του Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείων (ΚΒΣ – Π.Δ.186/1992) και συγκεκριμένα στο άρθρο 10 του συγκεκριμένου προεδρικού διατάγματος με τον τίτλο «Πρόσθετα βιβλία». Σε αυτά καταγράφονταν όλοι όσοι εισέρχονταν στην επαγγελματική εγκατάσταση και με την αναγραφή ενός πελάτη θα έπρεπε να εκδοθεί και η απόδειξη παροχής υπηρεσιών.
Με το ψηφιακό πελατολόγιο οι επαγγελματίες που θα καθοριστούν θα πρέπει να το τηρούν ώστε να είναι διαθέσιμο στον έλεγχο και τις διασταυρώσεις. Θα καταχωρείται ο αριθμός των πελατών κάθε επαγγελματία και θα συγκρίνεται με τον αριθμό των αποδείξεων παροχής υπηρεσιών που θα εκδίδεται και θα περνάει στα ηλεκτρονικά βιβλία myData.
Για παράδειγμα όταν ένα αυτοκίνητο εισέρχεται για επισκευή θα ανεβαίνει στην ΑΑΔΕ μέσω του ηλεκτρονικού πελατολογίου. Έτσι η ΑΑΔΕ θα μπορεί να ελέγχει αν για το συγκεκριμένο όχημα, στο τέλος της επισκευής, έχει εκδοθεί παραστατικό πώλησης ή όχι.
Μέχρι σήμερα δεν έχουν δοθεί ακόμη οδηγίες για την εφαρμογή του πελατολογίου και δεν έχει εκδοθεί σχετική απόφαση.

Ιστορία
Ας δούμε όμως τι ίσχυε με τα χειρόγραφα πρόσθετα βιβλία του άρθρου 10 του ΚΒΣ για τις περιπτώσεις των οχημάτων, που αναφέρονται στις διαρροές, ότι θα εφαρμοστεί το ηλεκτρονικό πελατολόγιο.
Η ανάλυση του Π.Δ.186/1992, είχε γίνει με την ΠΟΛ.3/24.11.1992 «Εφαρμογή των διατάξεων του νέου Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείων π.δ.186/1992 ΦΕΚ Α 84/26.5.1992», που στην γλώσσα των λογιστών εκείνης της εποχής ήταν η Βασική 3.

Γενικά
Τα πρόσθετα βιβλία έχουν ως σκοπό την παρακολούθηση της συναλλακτικής δραστηριότητας ορισμένων κατηγοριών επιτηδευματιών λόγω της ιδιομορφίας των εργασιών τους που συναρτάται με το επάγγελμα που ασκούν.
Τα βιβλία αυτά είναι απλογραφικά και μπορεί να τηρούνται χειρόγραφα ή μηχανογραφικά. Τηρούνται από τους υπόχρεους επιτηδευματίες, ανεξάρτητα από την κατηγορία τήρησης βασικών βιβλίων και είναι πάντοτε θεωρημένα. Διευκρινίζεται ότι τα πρόσθετα βιβλία που ορίζονται από τις διατάξεις της παραγράφου 1-5 του άρθρου αυτού έχουν υποχρέωση να τα τηρούν ακόμη και οι επιτηδευματίες εκείνοι που απαλλάσσονται από την τήρηση των βασικών βιβλίων του Κώδικα, με την προϋπόθεση ότι ασκούν δραστηριότητα για την οποία επιβάλλεται η τήρηση πρόσθετων βιβλίων, σύμφωνα με τις διατάξεις αυτές.
Επίσης, σημειώνεται ότι τα πρόσθετα βιβλία, σύμφωνα με τις διατάξεις της παραγράφου 1 του άρθρου 21, τηρούνται σε κάθε επαγγελματική εγκατάσταση, που ασκείται η σχετική δραστηριότητα, με εξαίρεση τα βιβλία επενδύσεων των παραγράφων 3 και 4 του άρθρου αυτού, τα οποία ως εκ του σκοπού τους μπορεί να τηρούνται στην έδρα του επιτηδευματία. Ο χρόνος ενημέρωσης των πρόσθετων βιβλίων προβλέπεται από τις διατάξεις της παραγράφου 10 του άρθρου 17 (σχετικός πίνακας στην παράγραφό μας 17.4. της παρούσας εγκυκλίου).

Επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών σε οχήματα:
Βιβλίο στάθμευσης (αυτοκινήτων). Ο εκμεταλλευτής χώρου στάθμευσης αυτοκινήτων υποχρεούται να τηρεί βιβλίο στάθμευσης αυτοκινήτων στο οποίο καταχωρεί, για κάθε αυτοκίνητο:
α) τη χρονολογία και την ώρα εισόδου και εξόδου του,
β) τον αριθμό κυκλοφορίας.
Όταν η μίσθωση είναι μηνιαία ή διαρκής καταχωρείται:
α) ο αριθμός κυκλοφορίας,
β) η χρονολογία έναρξης και λήξης της μίσθωσης και
γ) το συμφωνούμενο ποσό.
Στην έννοια του όρου “εκμεταλλευτής χώρου στάθμευσης” περιλαμβάνεται κάθε επιτηδευματίας, ο οποίος διαθέτει χώρο για τη φύλαξη αυτοκινήτων με αμοιβή που καθορίζεται ανάλογα με τον χρόνο στάθμευσης ή κατ’ άλλον τρόπο. 

Βιβλίο στάθμευσης (άρθρο 7 Π.Δ.134/1996 – Ισχύς 1.8.1996)
Η υποχρέωση τήρησης του βιβλίου στάθμευσης της περίπτ. θ’ της παρ. 5 του άρθρου 10 του Κ.Β.Σ., επεκτείνεται εκτός των αυτοκινήτων, και στις περιπτώσεις στάθμευσης μοτοσυκλεττών και μοτοποδηλάτων.
Σημειώνεται ότι οι παραπάνω επιτηδευματίες, από την ημερομηνία έναρξης εφαρμογής του άρθρου αυτού (1.8.1996, λόγω της υποχρέωσης τήρησης πρόσθετου βιβλίου και για τη δραστηριότητα αυτή, δεν εμπίπτουν στην υποχρέωση έκδοσης των ΑΠΥ με φ.τ.μ. Στις εκδιδόμενες αποδείξεις απαιτείται πλέον η αναγραφή και πρόσθετων δεδομένων. Γίνεται όμως δεκτό, όπως και για τους χώρους στάθμευσης αυτοκινήτων, ότι αρκεί η αναγραφή στις εκδιδόμενες Α.Π.Υ. προς το κοινό, εκτός των άλλων δεδομένων, μόνο του αριθμού κυκλοφορίας του οχήματος (όχι του ονοματεπώνυμου).
Συμπερασματικά, για τις αμοιβές από την εκμετάλλευση χώρων στάθμευσης μοτοσυκλεττών και μοτοποδηλάτων, από 1.8.1996, θα εκδίδονται θεωρημένες αποδείξεις χειρογράφως ή με Η/Υ, με αναγραφή και του αριθ. κυκλοφορίας των ανωτέρω οχημάτων.
Συνένωση βιβλίου στάθμευσης αυτοκινήτων και απόδειξης παροχής υπηρεσιών. Παρέχεται η ευχέρεια στου εκμεταλλευτές χώρων στάθμευσης αυτοκινήτων να συνενώνουν το βιβλίο στάθμευσης αυτοκινήτων με την απόδειξη παροχής υπηρεσιών με την προϋπόθεση ότι το νέο έντυπο που θα προκύψει από τη συνένωση θα περιλαμβάνει όλα τα στοιχεία του βιβλίου στάθμευσης και της απόδειξης παροχής υπηρεσιών (άρθρο 19 παράγραφος 4).
Για την καλύτερη εξυπηρέτηση των επιτηδευματιών, σε όσες περιπτώσεις υπάρχει μηνιαία ή διαρκής μίσθωση, επιτρέπεται η θεώρηση και η τήρηση ξεχωριστού βιβλίου στάθμευσης αυτοκινήτων για τις διαρκείς μισθώσεις, με την προϋπόθεση ότι στο βιβλίο αυτό θα καταχωρούνται μόνο τα αυτοκίνητα με μηνιαία ή διαρκή μίσθωση, τα δε διερχόμενα αυτοκίνητα θα καταχωρούνται στο συνενωμένο έντυπο.
Όταν τηρείται χωριστό βιβλίο στάθμευσης αυτοκινήτων για μηνιαίες ή διαρκείς μισθώσεις, ο προϊστάμενος της Δ.Ο.Υ. στην πράξη θεώρησης θα σημειώνει την παρατήρηση ότι, “το βιβλίο αυτό θα χρησιμοποιηθεί αποκλειστικά και μόνο για μηνιαία και διαρκή μίσθωση”.
Βιβλίο εισερχομένων αυτοκινήτων, μοτοσικλετών, κ.λπ. Ο επιτηδευματίας που διατηρεί επιχείρηση πώλησης μεταχειρισμένων αυτοκινήτων και μοτοσικλετών για λογαριασμό του ή για λογαριασμό τρίτων, καθώς και ο επιτηδευματίας που διατηρεί συνεργείο επισκευής και συντήρησης αυτοκινήτων, μοτοσικλετών, γεωργικών και λοιπών αυτοκινούμενων μηχανημάτων, τηρεί βιβλίο εισερχομένων, στο οποίο καταχωρεί, για κάθε όχημα:
α) τη χρονολογία εισόδου και εξόδου,
β) το ονοματεπώνυμο ή την επωνυμία και τη διεύθυνση του κατόχου και
γ) τον αριθμό κυκλοφορίας του αυτοκινήτου και αν δεν υπάρχει τέτοιος αριθμός, το είδος του οχήματος. Το βιβλίο τούτο δεν προβλέπεται να τηρείται από τις επιχειρήσεις πώλησης καινούργιων αυτοκινήτων και μοτοσικλετών κ.λπ.
Ο εκμεταλλευτής πλυντηρίου αυτοκινήτων, κατ’ εξαίρεση, δεν έχει υποχρέωση αναγραφής του ονοματεπωνύμου και της διεύθυνσης του κατόχου. 

Βιβλίο εισερχομένων (άρθρο 7 Π.Δ.134/1996 – Ισχύς 1.8.1996)
Η υποχρέωση τήρησης του βιβλίου εισερχομένων της περίπτ. ι’ της παρ. 5 του άρθρου 10 του Κ.Β.Σ. επεκτείνεται και στις περιπτώσεις πώλησης μεταχειρισμένων μοτοποδηλάτων (μέχρι και 50c.c.) και επισκευής αυτών. Σημειώνεται ότι παλαιά διάταξη κατελάμβανε μόνο τις μοτοσικλέτες (άνω των 50c.c.).
Επίσης, με τις νέες διατάξεις ο εκμεταλλευτής πλυντηρίου, κατ’ εξαίρεση, δεν αναγράφει στο βιβλίο εισερχομένων, το ονοματεπώνυμο και την διεύθυνση του κατόχου, (εκτός από τα αυτοκίνητα) και για τις μοτοσικλέτες και τα μοτοποδήλατα.
Χρόνος – τρόπος καταχώρησης. Η καταχώρηση στο βιβλίο εισερχομένων αυτοκινήτων γίνεται όταν το αυτοκίνητο εισέλθει και σταθμεύσει στον κύριο χώρο του συνεργείου και αποχωρήσει ο οδηγός του ή αρχίσει η εργασία της επισκευής.
Εφόσον το αυτοκίνητο καταχωρηθεί και δεν γίνει η επισκευή για οποιοδήποτε λόγο, γίνεται ανάλογη μνεία και υπογράφει ο πελάτης. Επίσης, αν για το αυτοκίνητο το
οποίο καταχωρείται στο ανωτέρω βιβλίο δεν λαμβάνεται αμοιβή, αναγράφεται σε ειδική στήλη του βιβλίου αυτού η ένδειξη “δωρεάν”, και υπογράφει παραπλεύρως ο πελάτης.

 Έννοια συνεργείου επισκευής και συντήρησης αυτοκινήτων. Στην έννοια του όρου “συνεργείο επισκευής και συντήρησης αυτοκινήτου”, κατά πάγια θέση της Διοίκησης, περιλαμβάνεται κάθε επιχείρηση ή κλάδος επιχείρησης που πραγματοποιεί εργασίες σε αυτοκίνητα, μοτοσικλέτες, γεωργικά και λοιπά αυτοκινούμενα μηχανήματα, οι οποίες αφορούν, κατά περίπτωση, επισκευή, αντικατάσταση, συντήρηση, έλεγχο, ως και κάθε άλλη εργασία επί μηχανών, ελαστικών ταπετσαριών, οργάνων ακριβείας, εξατμίσεων, διακοσμήσεων, ραδιοφώνων, μαγνητοφώνων, κρυστάλλων, καθρεπτών, ηλεκτρικού συστήματος, φρένων, φανών και λοιπών εξαρτημάτων ή μερών της μηχανής, του πλαισίου και της καρότσας του αυτοκινήτου ή μοτοσικλέτας κ.λπ., ως και ζυγοσταθμίσεως, βαφής, κ.λπ. αυτών.
Σημειώνεται ότι τις υποχρεώσεις των πιο πάνω συνεργείων δεν έχουν τα συνεργεία επισκευής και συντήρησης μοτοποδηλάτων. Ποιο όχημα χαρακτηρίζεται μοτοσικλέτα και ποιο μοτοποδήλατο ορίζουν οι διατάξεις του ν.614/1977.
Σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 2 του νόμου αυτού, μοτοσικλέτα είναι το δίτροχο όχημα με ή χωρίς κάνιστρο εφοδιασμένο με προωθητικό κινητήρα, ως και το τρίτροχο όχημα με απόβαρο που δεν υπερβαίνει τα 400 χιλιόγραμμα. Μοτοποδήλατο είναι το δίτροχο ή τρίτροχο όχημα εφοδιασμένο με κινητήρα εσωτερικής καύσης, ο οποίος έχει ικανότητα κυλινδρισμού που δεν υπερβαίνει τα 50 κυβικά εκατοστά.
Έτσι, σύμφωνα με τις διατάξεις αυτές, τα δίκυκλα με κυλινδρισμό κάτω των 50 κυβικών εκατοστών είναι μοτοποδήλατα και τα άνω των 50 κυβικών εκατοστών είναι μοτοσικλέτες.
Ειδικές περιπτώσεις σχετικά με την τήρηση βιβλίου εισερχομένων αυτοκινήτων συνεργείου επισκευής και συντήρησης. Σύμφωνα με τα όσα έχουν γίνει δεκτά η λίπανση (αλλαγή λαδιών), συνιστά συντήρηση του αυτοκινήτου και δημιουργεί υποχρέωση τήρησης βιβλίου εισερχομένων αυτοκινήτων. Στις συναλλαγές όμως απαντάται τα πρατήρια υγρών καυσίμων, για λόγους που σχετίζονται άμεσα με τον τρόπο λειτουργίας των επιχειρήσεων αυτών, να μη λαμβάνουν ειδική αμοιβή για την αλλαγή λαδιών και να διαθέτουν αυτά στην αυτή τιμή πώλησης με ή χωρίς τοποθέτηση.
Στις περιπτώσεις αυτές μπορεί να μην τηρείται βιβλίο εισερχομένων αυτοκινήτων, με την προϋπόθεση ότι θα υπάρχει σχετική αναρτημένη πινακίδα στο χώρο του λιπαντηρίου με τις τιμές πώλησης των διαφόρων τύπων λιπαντικών. Είναι αυτονόητο ότι, στις περιπτώσεις που λαμβάνεται ειδική αμοιβή για την αλλαγή λαδιών ή αυτή περιλαμβάνεται στην τιμή χρέωσής τους στον πελάτη, τότε τηρείται βιβλίο εισερχομένων αυτοκινήτων, κατά τα ανωτέρω. 

Επιχειρήσεις πώλησης και παράλληλα τοποθέτησης από αυτές εξατμίσεων, ελαστικών και λοιπών εξαρτημάτων. Για τις επιχειρήσεις που παράλληλα με την πώληση των εξατμίσεων, ελαστικών και λοιπών εξαρτημάτων κάνουν και την τοποθέτησή τους, επειδή οι εργασίες αυτές εντάσσονται στην συντήρηση του αυτοκινήτου, έχει γίνει παγίως δεκτό ότι υπάρχει η πιο πάνω υποχρέωση και ως εκ τούτου πρέπει να τηρούν το βιβλίο εισερχομένων αυτοκινήτων για την εργασία αυτή.
Στην περίπτωση κατά την οποία για την εργασία της τοποθέτησης δεν λαμβάνει ιδιαίτερη αμοιβή, για οποιοδήποτε λόγο, γράφεται σε ειδική στήλη του βιβλίου αυτού η ένδειξη “δωρεάν” και υπογράφει παραπλεύρως ο πελάτης.

 Επιχειρήσεις πώλησης και παράλληλα τοποθέτησης από αυτές ραδιοφώνων, ραδιομαγνητοφώνων, συστημάτων συναγερμού, οργάνων ακριβείας κ.λπ. Σύμφωνα με τα όσα έχουν γίνει δεκτά από τη Διοίκηση για τις παραπάνω επιχειρήσεις, επειδή οι εργασίες τους εντάσσονται και αυτές στη συντήρηση του αυτοκινήτου, υπάρχει η υποχρέωση τήρησης βιβλίου εισερχομένων αυτοκινήτων και για τις εργασίες αυτές.
Όπως και στην προηγούμενη περίπτωση, εφόσον δεν λαμβάνεται ιδιαίτερη αμοιβή, για οποιοδήποτε λόγο θα γράφεται σε ειδική στήλη του βιβλίου αυτού η ένδειξη “δωρεάν” και θα υπογράφει παραπλεύρως ο πελάτης.
Αναφορικά με τις επιχειρήσεις της παραγράφου αυτής επειδή υπήρξε για αρκετό χρονικό διάστημα σύγχυση για την υπαγωγή τους ή όχι στην υποχρέωση τήρησης βιβλίου εισερχομένων αυτοκινήτων για τις εργασίες τοποθέτησης ραδιοφώνων, ραδιομαγνητοφώνων, συστημάτων συναγερμού, οργάνων ακριβείας δεν θα καταλογίζονται παραβάσεις για τη μη τήρηση βιβλίου εισερχομένων για το χρονικό διάστημα μέχρι 31 Δεκεμβρίου 1992.
Είναι αυτονόητο ότι από την 1 Ιανουαρίου 1993, όσες από τις παραπάνω επιχειρήσεις δεν τηρούν βιβλίο εισερχομένων, πρέπει να θεωρήσουν και να τηρήσουν το βιβλίο αυτό για την αποφυγή επιβολής κυρώσεων (προστίμων).
Επισκευή ή συντήρηση μερών ή εξαρτημάτων αυτοκινήτων, χωρίς την εισαγωγή τους στο συνεργείο. Στις συναλλαγές παρατηρείται πολλές φορές να γίνεται επισκευή ή συντήρηση μερών ή εξαρτημάτων αυτοκινήτων, τα οποία φέρνουν στο συνεργείο, χωρίς το αυτοκίνητο, είτε ο ιδιοκτήτης του αυτοκινήτου είτε άλλο συνεργείο (π.χ. η επισκευή ελαστικού, ρεκτιφιέ μηχανής κ.λπ.).
Στις περιπτώσεις αυτές, που δεν εισάγεται δηλαδή και το αυτοκίνητο στο συνεργείο, δεν υπάρχει υποχρέωση καταχώρησης στο βιβλίο εισερχομένων.
Σημειώνεται ότι, όταν τα μέρη ή εξαρτήματα αυτοκινήτων αποστέλλονται από άλλο συνεργείο (π.χ. αποστολή μηχανής για ρεκτιφιέ) πρέπει να συνοδεύονται από δελτίο αποστολής του άρθρου 11 του Κώδικα.

Συνεργεία επιχειρήσεων που παρέχουν υπηρεσίες σε πελάτες τους χωρίς αμοιβή, λόγω ανειλημμένης (συμβατικής) υποχρέωσης. Τα συνεργεία των επιχειρήσεων πώλησης καινούργιων αυτοκινήτων που αποκλειστικά ασχολούνται με την αποκήρωση και την ενέργεια άλλων εργασιών, για να είναι σε θέση τα αυτοκίνητα αυτά να κινηθούν και να παραδοθούν καθ’ όλα έτοιμα στους αγοραστές, καθώς και με εργασίες που παρέχονται λόγω ανειλημμένης (συμβατικής) υποχρέωσης χωρίς καμία αμοιβή, δηλαδή η εργασία που γίνεται στο συνεργείο δεν έχει τα εννοιολογικά στοιχεία της επισκευής και συντήρησης αυτοκινήτων, σύμφωνα με τις παραπάνω διατάξεις, δεν έχουν υποχρέωση τήρησης βιβλίου εισερχομένων αυτοκινήτων.
Προσωρινή έξοδος αυτοκινήτου από το συνεργείο. Όχι σπάνια το αυτοκίνητο εξέρχεται από το συνεργείο προσωρινά χωρίς να έχουν ολοκληρωθεί οι εργασίες επισκευής, όταν πρόκειται δηλαδή να γίνουν εργασίες σε άλλα συνεργεία (π.χ. ευθυγράμμιση, ζυγοστάθμιση, βαφή κ.λπ.) και αργότερα επανέρχεται για ολοκλήρωση των εργασιών. Στις περιπτώσεις αυτές πρέπει να ενημερώνεται το βιβλίο σε κάθε έξοδο και είσοδο του αυτοκινήτου και να γίνονται ανάλογες σημειώσεις στη στήλη των παρατηρήσεων του βιβλίου εισερχομένων, π.χ. “εξήλθε προσωρινά για ζυγοστάθμιση” και όταν επιστρέφει “εισήλθε για συνέχιση επισκευής”.

Βλέπουμε την πολυπλοκότητα του ΚΒΣ και ελπίζουμε να θελήσει η διοίκηση να προχωρήσει με το ψηφιακό πελατολόγιο.
Διότι το 2012 η τότε κυβέρνηση θεώρησε ως ένα βήμα εκσυγχρονισμού του φορολογικού συστήματος την κατάργηση των πρόσθετων βιβλίων και του Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείων. Σήμερα όμως, ουσιαστικά, έχει επαναφέρει πολλά στοιχεία από τον ΚΒΣ.

* Ο Απόστολος Αλωνιάτης είναι οικονομολόγος-φοροτεχνικός, Α’ Αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Οικονομικών & Φορολογικών Μελετών (Ι.Ο.ΦΟ.Μ), Σύμβουλος Διοίκησης της PROSVASIS AEBE και συγγραφέας.