Διευκρινήσεις την τελευταία στιγμή δόθηκαν από την ΑΑΔΕ για τις δηλώσεις των  πωλητών λαϊκών αγορών. 

Απόστολος Αλωνιάτης* 

Στις 18 Ιουλίου 2024, μόλις οκτώ ημέρες πριν από την καταληκτική ημερομηνία των φορολογικών δηλώσεων – πριν από την παράταση που δόθηκε μέχρι 2 Αυγούστου- δόθηκαν διευκρινίσεις από την ΑΑΔΕ για το ελάχιστο εισόδημα των πωλητών λαϊκών αγορών.
Με την  Ε.2051/2024 «Διευκρινίσεις για την εφαρμογή των διατάξεων της παρ. 7 του άρθρου 28Α του ν.4172/2013 (Α’ 167) στους επαγγελματίες πωλητές λαϊκών αγορών», που φέρει ημερομηνία 16.7.2024, και δόθηκε στη δημοσιότητα στις 18.7.2024, έχει ως περιεχόμενο τη παροχή διευκρινίσεων σε ζητήματα εφαρμογής της παρ.7 του άρθρου 28Α του ΚΦΕ αναφορικά με την αναλογική μείωση του ελάχιστου καθαρού ποσού εισοδήματος του άρθρου 28Α στους επαγγελματίες πωλητές λαϊκών αγορών.
Αναφορικά με το πιο πάνω θέμα η ΑΑΔΕ μας  γνωρίζει ότι:
1. Με τις διατάξεις της παρ. 1 του άρθρου 28Α του ΚΦΕ(σ.σ. τεκμαρτό εισόδημα), ορίζεται ότι για τους ασκούντες ατομική επιχείρηση της περ. γ) της παρ. 2 του άρθρου 1 του ν.4308/2014 (Α’ 251) το ετήσιο ελάχιστο εισόδημα από την άσκηση της επιχειρηματικής τους δραστηριότητας τεκμαίρεται ότι δεν υπολείπεται του ποσού που προσδιορίζεται σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο αυτό. Με τη διάταξη δε της παρ.7 του ίδιου άρθρου, ορίζεται ότι όταν οι επαγγελματικές δραστηριότητες του υπόχρεου περιορίζονται χρονικά από νομοθετικές και κανονιστικές ρυθμίσεις που περιορίζουν την άσκηση της δραστηριότητας εντός του φορολογικού έτους, το τεκμήριο ισχύει αναλογικά για το χρονικό διάστημα κατά το οποίο οι δραστηριότητες αυτές επιτρέπονται. Οι εν λόγω ρυθμίσεις ισχύουν για εισοδήματα που αποκτώνται στα φορολογικά έτη 2023 και επόμενα σύμφωνα με τις με τις διατάξεις του άρθρου 59 του ίδιου νόμου.
2. Με τις διατάξεις του ν.4849/2021 (Α’207), μεταξύ άλλων, ρυθμίζονται ζητήματα για την άσκηση υπαίθριου εμπορίου. Ειδικότερα, ως «επαγγελματίας πωλητής υπαίθριου εμπορίου» ορίζεται το φυσικό πρόσωπο που δραστηριοποιείται στο υπαίθριο εμπόριο διαθέτοντας προς πώληση τα είδη που ορίζονται με την απόφαση της παρ. 2 του άρθρου 66 του ίδιου νόμου, τα οποία δεν προέρχονται από ιδία παραγωγή, και στον οποίο έχει χορηγηθεί άδεια δραστηριοποίησης από αρμόδια αρχή (άρθρο 2). Οι λαϊκές αγορές συνιστούν μορφή άσκησης υπαίθριου εμπορίου (άρθρο 3), για την άσκηση του οποίου απαιτείται κατοχή άδειας που να βρίσκεται σε ισχύ (άρθρο 4). Η άδεια επαγγελματία πωλητή σε λαϊκή αγορά είναι προσωποπαγής και χορηγείται σε φυσικά πρόσωπα για την πώληση ειδών που δεν προέρχονται από ιδία παραγωγή, εφόσον δεν έχει χορηγηθεί άλλη άδεια πωλητή υπαίθριου εμπορίου (άρθρο 7). Οι Περιφέρειες είναι, σε κάθε περίπτωση, αρμόδιες, μεταξύ άλλων, για την έκδοση, τη χορήγηση και την ανανέωση αδειών επαγγελματία πωλητή σε λαϊκή αγορά, σύμφωνα με όσα ορίζονται στα άρθρα 14 έως 17 του ν.4849/2021 (άρθρο 26). Επιπροσθέτως, οι Περιφέρειες κατά περίπτωση εκδίδουν προκήρυξη για τη χορήγηση αδειών σε λαϊκές αγορές, μεριμνώντας ώστε να είναι δυνατή η δραστηριοποίηση των κατόχων άδειας επαγγελματιών πωλητών σε υπαίθριες οργανωμένες αγορές για έξι (6) ημέρες κάθε εβδομάδα, είτε εντός της ίδιας Περιφερειακής Ενότητας είτε σε δύο (2) όμορες Περιφερειακές Ενότητες, ενώ σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, προτεραιότητα για τη χορήγηση των θέσεων δραστηριοποίησης παρέχεται σε υποψηφίους που δραστηριοποιούνται για λιγότερες από έξι (6) ημέρες την εβδομάδα σε άλλες Περιφέρειες και ειδικότερα σε όσους δραστηριοποιούνται τις λιγότερες ημέρες (άρθρο 14).
3. Κατόπιν των ανωτέρω, για τους επαγγελματίες πωλητές στις λαϊκές αγορές οι οποίοι είναι κάτοχοι άδειας βάσει της οποίας δραστηριοποιούνται για λιγότερες από πέντε (5) ημέρες την εβδομάδα, γίνεται δεκτό ότι η δραστηριότητά τους περιορίζεται χρονικά και εμπίπτουν στις διατάξεις της παρ. 7 του άρθρου 28Α του ΚΦΕ και το ελάχιστο ετήσιο εισόδημα τους μειώνεται αναλογικά με βάση τις ημέρες δραστηριοποίησης που αναγράφονται στην οικεία ή στις οικείες άδειες. Σημειώνεται ωστόσο, ότι σύμφωνα με τα οριζόμενα στην Α.1061/2024 απόφαση του Διοικητή της ΑΑΔΕ (Β’ 2436), η αναλογική μείωση του τεκμαρτού εισοδήματος στην περίπτωση άσκησης επιχειρηματικής δραστηριότητας για περιορισμένο χρονικό διάστημα σύμφωνα με την παρ. 7 του άρθρου 28Α του ΚΦΕ, δεν εφαρμόζεται όταν ασκείται παράλληλα και άλλη δραστηριότητα για την οποία δεν υφίσταται χρονικός περιορισμός στην άσκησή της.
4. Για την εφαρμογή της παρ. 7 του άρθρου 28Α ΚΦΕ, οι υπόψη υπόχρεοι συμπληρώνουν τους κωδικούς του εντύπου Ε1 045-046 «Εμπίπτετε στις διατάξεις των περ. β ή δ της παρ. 6 του άρθρου 28Α ΚΦΕ και εξαιρείστε από την εφαρμογή του ελάχιστου καθαρού εισοδήματος από επιχειρηματική δραστηριότητα ή εμπίπτετε στην παρ. 7 του άρθρου 28Α ΚΦΕ;», επιλέγοντας «Ασκείτε επιχειρηματική δραστηριότητα για περιορισμένο χρονικό διάστημα βάσει νομοθετικής ή κανονιστικής ρύθμισης; (παρ. 7 άρθ. 28Α)», ενώ στο σχετικό πεδίο συμπληρώνουν τον αριθμό ημερών που αναλογεί στις ημέρες δραστηριοποίησης που επιτρέπονται σύμφωνα με τις σχετικές άδειες.
Για παράδειγμα εάν ένας πωλητής λαϊκών αγορών σύμφωνα με την άδεια που του έχει χορηγηθεί δραστηριοποιείται για τέσσερις (4) ημέρες την εβδομάδα, συμπληρώνει στο πεδίο αυτό 292 ημέρες, όπως προκύπτει από τον εξής υπολογισμό: (4Χ365):5.
Κατά την υποβολή της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος επισυνάπτονται από τον υπόχρεο τα κάτωθι δικαιολογητικά:
i) η άδεια ή οι άδειες επαγγελματία πωλητή σε λαϊκή αγορά του ν.4849/2021 και
ii) υπεύθυνη δήλωση του ν.1599/1986 ότι δεν είναι κάτοχος άλλης άδειας του ν.4849/2021 για τη δραστηριοποίησή του ως επαγγελματίας πωλητής στις λαϊκές αγορές.
Τα πιο πάνω δικαιολογητικά ελέγχονται από την αρμόδια για την παραλαβή της δήλωσης υπηρεσία και εφόσον προκύπτει η δραστηριοποίηση του υπόχρεου για λιγότερες από πέντε (5) ημέρες την εβδομάδα το ετήσιο ελάχιστο εισόδημα περιορίζεται αναλογικά. Εάν δεν επισυναφθούν τα πιο πάνω δικαιολογητικά ή από αυτά δεν προκύπτει η δραστηριοποίηση του υπόχρεου για λιγότερες από πέντε (5) ημέρες την εβδομάδα το ετήσιο ελάχιστο εισόδημα υπολογίζεται για όλο το φορολογικό έτος.
Οι Πράξεις Διοικητικού Προσδιορισμού Φόρου, στις περιπτώσεις αυτές, εκδίδονται από την υπηρεσία εκκαθάρισης της δήλωσης και κοινοποιούνται στους φορολογούμενους με βάση τις διατάξεις της παρ. 2 του άρθρου 5 του ν.5104/2024 (ΚΦΔ).
Είναι κατανοητό ότι οι διευκρινήσεις αυτές αλλάζουν σημαντικά το εισόδημα στο οποίο θα φορολογηθούν οι φορολογούμενοι.
Με την ευκαιρία πρέπει να σημειώσουμε ότι το ίδιο πρόβλημα υπάρχει και για τις εποχιακές επιχειρήσεις (π.χ. ενοικιαζόμενα δωμάτια, καντίνες σε παραλίες κλπ.), που ενώ είναι δηλωμένες ως εποχιακές ακόμη και στο μητρώο της Δ.Ο.Υ. φορολογούνται για όλο τον χρόνο μιας και δεν υπάρχουν επίσημα έγγραφα που να δηλώνουν το χρονικό διάστημα που αυτές λειτουργούν.

Παραγωγοί σε λαϊκές
Να διευκρινίσουμε ότι μετά την αλλαγή του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (ΚΦΕ – Ν.4172/2013), η πώληση από παραγωγούς και κτηνοτρόφους των αγαθών που παράγουν, δεν θεωρείται εμπορική δραστηριότητα, όπως συνέβαινε με τον παλιό ΚΦΕ (Ν.2238/1994), αλλά λιανική πώληση των αγαθών τους.
Πιο συγκεκριμένα με την αρ. πρωτ.: Δ12 Α 1109216 ΕΞ 24.7.2014 δόθηκαν οδηγίες για την φορολογική μεταχείριση εισοδημάτων από αγροτική επιχειρηματική δραστηριότητα, με τον νέο ΚΦΕ (άρθ. 29 παρ. 3 του ν.4172/2013)’
Σχετικά με το θέμα η διοίκηση μας γνωρίζει ότι:
1. Με την παρ. 1 του άρθρου 21 του ν.4172/2013 (Φ.Ε.Κ. 167 Α΄), ως κέρδος από επιχειρηματική δραστηριότητα θεωρείται το σύνολο των εσόδων από επιχειρηματικές συναλλαγές μετά την αφαίρεση των επιχειρηματικών δαπανών, των αποσβέσεων και των προβλέψεων για επισφαλείς απαιτήσεις.
2. Περαιτέρω, στο ίδιο άρθρο και νόμο, όπως τροποποιήθηκε με την περ. α΄ της παρ. 6 του άρθρου 22 του ν.4223/2013 (Φ.Ε.Κ. 287 Α΄), ορίζεται ότι ειδικά για τον προσδιορισμό του εισοδήματος από αγροτική επιχειρηματική δραστηριότητα, στα έσοδα από επιχειρηματικές συναλλαγές περιλαμβάνονται τα έσοδα από την παραγωγή γεωργικών, πτηνοτροφικών, κτηνοτροφικών, δασοκομικών, υλοτομικών και αλιευτικών προϊόντων. Σύμφωνα με την παρ. 3 του άρθρου 29 του ν.4172/2013, τα κέρδη από ατομική αγροτική επιχείρηση φορολογούνται με συντελεστή δεκατρία τοις εκατό (13%).
3. Από το συνδυασμό των παραπάνω διατάξεων προκύπτει ότι ο φορολογικός συντελεστής 13% εφαρμόζεται επί των κερδών από αγροτική επιχειρηματική δραστηριότητα ανεξάρτητα από τον τόπο και τον τρόπο (λιανικώς ή χονδρικώς) πώλησης των παραγόμενων αγροτικών προϊόντων. Επομένως τα έσοδα των παραγωγών γεωργικών, πτηνοτροφικών, κτηνοτροφικών, δασοκομικών, υλοτομικών και αλιευτικών προϊόντων, που προέρχονται είτε από την πώληση των προϊόντων που παράγουν είτε από την εξαγωγή τους, φορολογούνται με φορολογικό συντελεστή 13%. Ειδικότερα, οι ως άνω παραγωγοί φορολογούνται με συντελεστή 13% μόνο στην περίπτωση πώλησης (χονδρικώς ή λιανικώς) των δικών τους προϊόντων, δηλαδή των προϊόντων που έχουν παράγει οι ίδιοι (και μόνο για αυτά) είτε από δικό τους κατάστημα είτε σε λαϊκές αγορές. Επομένως, προϋπόθεση για την εφαρμογή του συντελεστή 13% σύμφωνα με τα ανωτέρω, είναι τα πωλούμενα προϊόντα να παράγονται αποκλειστικά από τον πωλητή τους-παραγωγό και να μην έχουν υποστεί μεταποίηση. Στην έννοια της μεταποίησης δε συμπεριλαμβάνεται η απλή συσκευασία. Στην περίπτωση που ο παραγωγός των παραπάνω προϊόντων πωλεί (λιανικώς ή χονδρικώς), παράλληλα με τα δικά του, και προϊόντα που έχει προμηθευτεί από άλλους παραγωγούς, τότε θεωρείται ότι ασκείται παράλληλα επιχειρηματική εμπορική δραστηριότητα και για τα έσοδα αυτά (δηλαδή για τα έσοδα που προέρχονται από την πώληση προϊόντων τρίτων, και μόνο για αυτά) εφαρμόζεται ο φορολογικός συντελεστής της παρ. 1 του άρθρου 29 του ν.4172/2013 (26% ή 33%). Επίσης, ο φορολογικός συντελεστής 13% δεν εφαρμόζεται για δραστηριότητες εκμετάλλευσης του εξοπλισμού των παραπάνω παραγωγών (π.χ. μίσθωση αγροτικών μηχανημάτων κλπ.) καθώς η δραστηριότητα αυτή συνιστά παροχή υπηρεσιών σε τρίτους και όχι αγροτική επιχειρηματική δραστηριότητα. Παρομοίως, η αμοιβή που τυχόν λαμβάνει παραγωγός των παραπάνω προϊόντων για υπηρεσίες που παρέχει ο ίδιος σε άλλους αγρότες δεν αποτελεί αγροτικό εισόδημα.
(σ.σ. Να θυμίσουμε ότι με την αρχική εφαρμογή του νόμου ατομικές επιχειρήσεις είχαν δύο συντελεστές φορολόγησης 26% έως τα 50.000 ευρώ και 33% για εισοδήματα πάνω από 50.000 ευρώ. Οι αγρότες είχαν ένα συντελεστή 13% για τα εισοδήματα τους).

Παραδείγματα
Έτσι αν κάποιος πουλάει τα προϊόντα του στη λαϊκή αγορά αυτό θεωρείται λιανική πώληση. Αν όμως έχει και αγαθά που δεν είναι δικά του, δεν τα παράγει ο ίδιος, τότε έχει και εμπορική ιδιότητα εκτός από την ιδιότητα του αγρότη.
Το ίδιο συμβαίνει και στις περιπτώσεις των μελισσοκόμων ή των κτηνοτρόφων που διατηρούν και κρεοπωλείο.
Προσοχή! Σε ορισμένες περιπτώσεις, αν υπάρχει επαγγελματική επεξεργασία και όχι οικοτεχνία, τότε η «πώληση» των αγαθών στη δεύτερη δραστηριότητα αποτελεί εισόδημα από αγροτικά προϊόντα και παράλληλα κόστος για τη δεύτερη δραστηριότητα, π.χ. παραγωγή τυροκομικών προϊόντων.
Να θυμίσουμε επίσης ότι:

Οικοτεχνία – φορολογία
Σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. δ’ του άρθρου 2 «Ορισμοί – Δικαίωμα εγγραφής» του ν.3874/2010 (ΦΕΚ Α’ 151) ορίζεται ότι: «1. Για την εφαρμογή των διατάξεων του παρόντος νόμου, οι παρακάτω ορισμοί έχουν αντίστοιχα την εξής έννοια:
… δ) Αγροτική εκμετάλλευση είναι η μονάδα παραγωγής προς πώληση αγροτικών προϊόντων, όπως αυτά ορίζονται στην περ. ζ`. Στις δραστηριότητες της αγροτικής εκμετάλλευσης περιλαμβάνονται εκτός από την παραγωγή των προϊόντων και η αποθήκευση, τυποποίηση, συσκευασία και η τοποθέτηση μέχρι και του σταδίου της χονδρικής και λιανικής πώλησης αποκλειστικά των προϊόντων που παράγει η ίδια η μονάδα, καθώς και η πρώτη χωρική ή οικοτεχνική μεταποίησή τους, η θαλάσσια αλιεία, η αλιεία εσωτερικών υδάτων, η σπογγαλιεία, η οστρακαλιεία, η υδατοκαλλιέργεια, ως και η διαχείριση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας μικρότερη από πεντακόσια (500) KW και η λειτουργία αγροτοτουριστικών μονάδων.».
Ακόμη, επειδή, σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 2α του άρθρου 56 «Αγορές Παραγωγών – Οικοτεχνία» του ν.4235/2014 ορίζεται ότι: «ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ 2
α) Οικοτεχνία είναι η μεταποίηση, μικρής κλίμακας, γεωργικών προϊόντων αποκλειστικά ιδίας παραγωγής από τον παραγωγό και την οικογένειά του, στο χώρο της αγροτικής κατοικίας ή της αγροτικής εκμετάλλευσης. Τα μεταποιημένα προϊόντα που παράγονται προορίζονται για άμεση διάθεση, από τον οικοτέχνη στους χώρους του ή σε περιοδικές τοπικές διοργανώσεις (όπως εμποροπανηγύρεις και δημοτικές εκδηλώσεις) ή σε τοπικές λαϊκές αγορές ή σε αγορές παραγωγών (farmers markets) ή σε επιχειρήσεις λιανικού εμπορίου και μαζικής εστίασης της τοπικής αγοράς.
β) Δικαίωμα οικοτεχνικής παρασκευής μεταποιημένων γεωργικών προϊόντων έχουν μόνο τα φυσικά πρόσωπα που είναι επαγγελματίες αγρότες, όπως αυτοί ορίζονται και είναι εγγεγραμμένοι στο Μητρώο Αγροτών και Αγροτικών Εκμεταλλεύσεων, σύμφωνα με το ν.3874/2010, καθώς και τα μέλη της οικογένειάς τους. Στην οικοτεχνική τους δραστηριότητα, οι επαγγελματίες αγρότες μπορούν να χρησιμοποιήσουν ως πρώτη ύλη γεωργικά προϊόντα με ανώτατο όριο το σύνολο της παραγωγής τους ή, κατ’ εξαίρεση και σε μικρές ποσότητες, προϊόντα που παράγονται στα όρια της αγροτικής τους εκμετάλλευσης ή του κτήματος της αγροτικής κατοικίας αλλά δεν είναι δηλωμένα στο ΟΣΔΕ. Όσοι συμμετέχουν σε αγροτικούς συνεταιρισμούς έχουν δικαίωμα να χρησιμοποιήσουν στην οικοτεχνική τους δραστηριότητα το μέρος της παραγωγής τους που δεν διαθέτουν στον συνεταιρισμό.
γ) Στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων συνιστάται Κεντρικό Ηλεκτρονικό Μητρώο Οικοτεχνίας (ΚΗΜΟ), στο οποίο καταγράφονται οι παραγωγοί αλλά και τα είδη των προϊόντων που παράγονται στα πλαίσια της οικοτεχνίας. Για την εγγραφή και την ανανέωση εγγραφής στο ΚΗΜΟ ορίζεται παράβολο δέκα (10) ευρώ.».

* Ο Απόστολος Αλωνιάτης είναι οικονομολόγος-φοροτεχνικός, Α’ Αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Οικονομικών & Φορολογικών Μελετών (Ι.Ο.ΦΟ.Μ), Σύμβουλος Διοίκησης της PROSVASIS AEBE και συγγραφέας.