Το νέο φορολογικό έγινε νόμος του κράτους (Ν.5073/2023. ΦΕΚ 204/Α’/11.12.2023). Παρόλες τις αντιδράσεις που υπήρξαν, ψηφίστηκε με μικρές αλλαγές και τροποποιήσεις της τελευταίας στιγμής,  με υποχωρήσεις από πλευράς του οικονομικού επιτελείου.

Απόστολος Αλωνιάτης*

Σε αυτό το άρθρο, ωστόσο,  δεν θα ασχοληθούμε με το βασικό θέμα, δηλαδή με το νέο τρόπο φορολόγησης των ατομικών επιχειρήσεων, αλλά με εξίσου σημαντικά  θέματα που δεν απασχόλησαν τόσο πολύ την επικαιρότητα.

Θέματα ΦΠΑ

Με τον νέο νόμο δόθηκε παράταση στους μειωμένους συντελεστές ΦΠΑ μέχρι τον Ιούνιο του 2024. Το οικονομικό επιτελείο έκανε το ίδιο λάθος που κάνει σε κάθε παράταση, δίνει παράταση με καταληκτική ημερομηνία την 30η  Ιουνίου, δηλαδή εν μέσω της τουριστικής περιόδου. Πρέπει να σημειώσουμε ότι τα τουριστικά πακέτα και οι προκρατήσεις έχουν αρχίσει να κλείνουν από τώρα και μια αύξηση στο ΦΠΑ στη μέση της περιόδου θα επιφέρει μεγάλα προβλήματα στην αγορά.
Σύμφωνα με την διάταξη:
1. Ρυθμίζονται θέματα σχετικά με τους συντελεστές Φόρου Προστιθέμενης Αξίας (Φ.Π.Α.) ως ακολούθως:
Α. Παρατείνονται και μετά την 31η Δεκεμβρίου 2023 οι διατάξεις για την εφαρμογή:
– μηδενικού συντελεστή Φ.Π.Α., για τα οριζόμενα εμβόλια κατά του κορωνοϊού COVID-19,
– του υπερμειωμένου συντελεστή Φ.Π.Α. έξι τοις εκατό (6%), αντί του μειωμένου δεκατρία τοις εκατό (13%) που θα ίσχυε από 01.01.2024, για τα οριζόμενα ιατρικά προϊόντα,
– του μειωμένου συντελεστή Φ.Π.Α. δεκατρία τοις εκατό (13%) για
i) την εισαγωγή αντικειμένων τέχνης, συλλογών ή αρχαιοτήτων και της παράδοσης αντικειμένων καλλιτεχνικής αξίας,
ii) τα εισιτήρια για ζωολογικούς κήπους και
iii) την παροχή υπηρεσιών από γυμναστήρια και σχολές εκμάθησης χορού (εφόσον δεν απαλλάσσονται σύμφωνα με το άρθρο 22 του Κώδικα ΦΠΑ),
– του υπερμειωμένου συντελεστή Φ.Π.Α. έξι τοις εκατό (6%), για
i) τους απινιδωτές,
ii) τα εισιτήρια κινηματογράφων και
iii) τα οριζόμενα είδη ατομικής υγιεινής και προστασίας.
Β. Παρατείνονται και μετά την 31η Δεκεμβρίου 2023 οι διατάξεις για την εφαρμογή του μειωμένου συντελεστή Φ.Π.Α. δεκατρία τοις εκατό (13%) για την μεταφορά προσώπων και των αποσκευών τους. Στη μεταφορά προσώπων και των αποσκευών τους που πραγματοποιείται με Επιβατηγό Δημόσιας Χρήσης Οχήματα (TAXI) ο ανωτέρω μειωμένος συντελεστής εφαρμόζεται έως την 30η Ιουνίου 2024.
Γ. Ο μειωμένος συντελεστής ΦΠΑ (13%) εφαρμόζεται έως την οριζόμενη ημερομηνία για τον καφέ, κακάο, τσάι, χαμομήλι και τα λοιπά αφεψήματα, καθώς και στη διάθεση αυτών.
2. Ορίζεται ότι, η είσπραξη και απόδοση προς το Δημόσιο, Φ.Π.Α. με την εφαρμογή μειωμένου συντελεστή που έχει γίνει μέχρι την έναρξη ισχύος του υπό ψήφιση νομοσχεδίου από καταναλωτές ηλεκτρικής ενέργειας, για υπηρεσίες διακοπτόμενου φορτίου κατ’ εφαρμογή των άρθρων 143 και 143Α του ν. 4001/2011, καλύπτει πλήρως τη φορολογική υποχρέωση, ως προς τον ΦΠΑ, που γεννήθηκε σε σχέση με τις τιμολογηθείσες υπηρεσίες.
3. α. Επεκτείνεται η αυτοδίκαιη διαγραφή ανεξόφλητων, κατά το αναφερόμενο χρονικό διάστημα, βεβαιωμένων στη Φορολογική Διοίκηση οφειλών και στα οριζόμενα φυσικά και νομικά πρόσωπα τα οποία σχετίζονται με το από 28.2.2023 σιδηροδρομικό δυστύχημα των Τεμπών.
β. Επίσης, επεκτείνεται η κάλυψη που παρέχει ο Εθνικός Οργανισμός Παροχής Υπηρεσιών Υγείας (Ε.Ο.Π.Υ.Υ.) για τους τραυματίες του δυστυχήματος σε φάρμακα και λοιπές παροχές υγείας.
4. Αναστέλλεται εκ νέου, για το οριζόμενο χρονικό διάστημα (ισχύει έως 31.12.2023), η εφαρμογή της υποπαρ. 2 της παρ. 13 του άρθρου 85 του ν. 3842/2010 σχετικά με την απαλλαγή από την καταβολή του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης (Ε.Φ.Κ.) στα προϊόντα που διατίθενται από τα εγκατεστημένα εκτός αερολιμένα ή λιμένα, καταστήματα αφορολόγητων ειδών, κατά τα ειδικότερα οριζόμενα.

Αιτιολογική έκθεση
Σύμφωνα με όσα αναφέρει το οικονομικό επιτελείο στην αιτιολογική έκθεση που κατατέθηκε ο σκοπός της σχετικής διάταξης είναι:
1. Προβλέπεται η παράταση ισχύος (μέχρι τις 30 Ιουνίου 2024) των μειωμένων συντελεστών Φ.Π.Α. δεκατρία τοις εκατό (13%), για καφέ, κακάο, τσάι, χαμομήλι, και λοιπά αφεψήματα της «ΔΚ ΕΧ2202», μεταφορά προσώπων και των αποσκευών τους που πραγματοποιείται με Επιβατηγό Δημόσιας Χρήσης οχήματα (TAXI), καθώς και τη διάθεση καφέ, κακάο, τσαγιού, χαμομηλιού και λοιπών αφεψημάτων. Παράλληλα προβλέπεται μόνιμη υπαγωγή σε υπερμειωμένο συντελεστή έξι τοις εκατό (6%), για φίλτρα αιμοκάθαρσης, αιμοδιήθησης, αιμοδιαδιήθησης και πλασμαφαίρεσης (Δ.Κ. ΕΧ 9018) και των γραμμών αιμοκάθαρσης, αιμοδιήθησης, αιμοδιαδιήθησης και πλασμαφαίρεσης (Δ.Κ. ΕΧ 9018), μιας σειράς προϊόντων που εξυπηρετούν άτομα με αναπηρία, των ειδών ατομικής προστασίας και υγιεινής, της εισαγωγής αντικειμένων τέχνης, συλλογών ή αρχαιοτήτων και της παράδοσης αντικειμένων καλλιτεχνικής αξίας, των απινιδωτών, των εισιτηρίων ζωολογικών κήπων, των εισιτηρίων κινηματογράφου και της παροχής υπηρεσιών από γυμναστήρια και σχολές χορού.
2. Μόνιμη υπαγωγή σε συντελεστή μηδέν τοις εκατό (0%) προβλέπεται για τα εμβόλια της «ΔΚ ΕΧ 3002» κατά του κορωνοϊού COVID-19. Οι ανωτέρω παρεμβάσεις αναμένεται να συμβάλουν στη διατήρηση σε χαμηλά επίπεδα των τελικών τιμών των συγκεκριμένων αγαθών και υπηρεσιών για τους καταναλωτές, καθώς και στην τόνωση της ζήτησης αυτών.
3. Με την παρ. 1 επεκτείνεται η μέριμνα για τους συγγενείς των θυμάτων του τραγικού δυστυχήματος των Τεμπών και περιλαμβάνεται η απαλλαγή τους από χρέη προς το Δημόσιο τα οποία απέκτησαν όχι μόνο ως φυσικά πρόσωπα, αλλά και λόγω της αλληλέγγυας ευθύνης τους προς νομικά πρόσωπα εξαιτίας της συμμετοχής τους στη διοίκηση ή στη μετοχική ή εταιρική σύνθεση αυτών, καθώς και η απαλλαγή των νομικών προσώπων στη μετοχική ή εταιρική σύνθεση των οποίων συμμετέχουν αποκλειστικά τα ανωτέρω πρόσωπα.
Με την παρ. 2 προβλέπεται η απαλλαγή των τραυματιών του σιδηροδρομικού δυστυχήματος των Τεμπών από τη θεσμοθετημένη συμμετοχή τους στην αγορά φαρμάκων, κατά παρέκκλιση της υπό στοιχεία ΔΥΓ3(α)/οικ.104747/26.10.2012 κοινής απόφασης των Υπουργών Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας και Υγείας (Β’ 2883) και την πρόσθετη επιβάρυνση της υπό στοιχεία Δ3(α)34943/12.07.2022 απόφασης του Υπουργού Υγείας (Β’ 3476), για λόγους ανθρωπιστικής βοήθειας και κοινωνικής μέριμνας.
4. Παρατείνεται η καταληκτική προθεσμία του άρθρου 55 του ν. 4447/2016 (Α’ 241), όπως ευλόγως αναμένεται από την αγορά, το οποίο θα επιδράσει θετικά στη λειτουργία της.
Προσοχή! Η διάταξη δεν περιλαμβάνει τα σερβιριζόμενα αναψυκτικά στην εστίαση, μέτρο που έχει προκαλέσει σοβαρές διαμαρτυρίες από την Πανελλήνια Ομοσπονδία Εστιατορικών και Συναφών Επαγγελμάτων (ΠΟΕΣΕ).
Η αλλαγή αυτή  θα επιβαρύνει αποκλειστικά τους κλάδους της καφεστίασης και φιλοξενίας και δεν αφορά στο λιανεμπόριο, σουπερμάρκετ, περίπτερα και μίνι μάρκετ. Βέβαια περιμένουμε να δούμε και τη σχετική εφαρμοστική εγκύκλιο.

Αγοραπωλησίες ακινήτων με μετρητά 

Με τραπεζικό μέσο
Σύμφωνα με την διάταξη που ψηφίστηκε στο άρθρο 20 του ν.3842/2010 (Α’ 58), περί διασφάλισης και ελέγχου των συναλλαγών, προστίθεται παρ. 8 ως εξής:
«8. Κατά τη σύνταξη των συμβολαιογραφικών εγγράφων μεταβίβασης ακινήτων με επαχθή αιτία, των προσυμφώνων και των εξοφλητικών πράξεων, η καταβολή του τιμήματος γίνεται αποκλειστικά με τη χρήση τραπεζικών μέσων πληρωμής. Συμβολαιογραφικό έγγραφο του πρώτου εδαφίου, στο οποίο καταγράφεται προκαταβολή ή μερική ή ολική εξόφληση του τιμήματος με μετρητά ή στο οποίο δεν καταγράφεται η εξόφληση του τιμήματος με τη χρήση τραπεζικού μέσου πληρωμής, είναι αυτοδικαίως άκυρο, απαγορεύεται να μεταγράφει στα οικεία βιβλία και δεν παράγει κανένα έννομο αποτέλεσμα έναντι των συμβαλλομένων, του Δημοσίου και οποιουδήποτε τρίτου.». 

Αναγραφή στο συμβόλαιο
Ακόμη οι συμβολαιογράφοι θα πρέπει στο συμβόλαιο να αναγράφουν τον τρόπο εξόφλησης:
«ζ) να αναγράψει στο συμβόλαιο τον τρόπο εξόφλησης του τιμήματος αποκλειστικά με τη χρήση τραπεζικών μέσων πληρωμής, σύμφωνα με την παρ. 8 του άρθρου 20 του ν. 3842/2010 (Α’ 58).». 

Μη μεταγραφή
 «4. Ο μεταγραφοφύλακας αρνείται τη μεταγραφή σύμβασης ή δικαστικής απόφασης ή οποιοσδήποτε άλλης πράξης που αφορά εμπράγματα δικαιώματα επί ακινήτων, πλην της σύστασης υποθήκης, αν δεν προσκομίζεται σ’ αυτόν αντίγραφο της δήλωσης φόρου μεταβίβασης θεωρημένο από τον Οικονομικό Έφορο. Αν η μεταγραφή γίνεται συνεπεία ενέργειας τρίτου που έχει έννομο συμφέρον, με μέριμνα του υποθηκοφύλακα ενημερώνεται σχετικά, μέσα σε δέκα (10) ημέρες από τη μεταγραφή, ο προϊστάμενος της αρμόδιας δημόσιας οικονομικής υπηρεσίας, ο οποίος μέσα σε προθεσμία δεκαπέντε (15) ημερών ενημερώνει τον υπόχρεο σε φόρο, σύμφωνα με τη διαδικασία του άρθρου 5 του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας (ν. 4987/2022, Α’ 206), για την υποβολή της δήλωσης εντός τριάντα (30) ημερών από τη συντέλεση της κοινοποίησης. Το πρώτο εδάφιο εφαρμόζεται και για τις μεταβολές στο νηολόγιο. Απαγορεύεται η μεταγραφή συμβολαιογραφικού εγγράφου που έχει συνταχθεί κατά παράβαση της περ. ζ) της παρ. 2. (αναγραφή εξόφλησης με τραπεζικό τρόπο).

Πρόστιμα
Στα πρόσωπα που παραβαίνουν τις υποχρεώσεις του παρόντος επιβάλλεται αυτοτελές πρόστιμο εκατό ευρώ (100 €) για κάθε παράβαση. Δεν επιβάλλεται πρόστιμο, εάν η διαφορά μεταξύ της αξίας που δηλώθηκε και αυτής που προσδιορίσθηκε οριστικά ή με βάση το σύστημα των συγκριτικών στοιχείων δεν υπερβαίνει το δέκα τοις εκατό (10%) ή η διαφορά φόρου δεν υπερβαίνει τα πεντακόσια (500 €) ευρώ.
Στα πρόσωπα που παραβαίνουν τις υποχρεώσεις της περ. ζ) της παρ. 2 και του τελευταίου εδαφίου της παρ. 4, επιβάλλεται αυτοτελές πρόστιμο ίσο με το δέκα τοις εκατό (10%) του τιμήματος που δεν προκύπτει ότι καταβλήθηκε με χρήση τραπεζικού μέσου πληρωμής, το οποίο δεν μπορεί να υπολείπεται των δέκα χιλιάδων ευρώ (10.000 €) και να υπερβαίνει τις πεντακόσιες χιλιάδες ευρώ (500.000 €), για κάθε παράβαση.». 

Κίνητρα για την αποκλειστική Ηλεκτρονική Τιμολόγηση μέσω Παρόχου

Με άλλη διάταξη δίνεται παράταση στα Κίνητρα για την Αποκλειστική Ηλεκτρονική Τιμολόγηση μέσω Παρόχου.
Σύμφωνα με την διάταξη Τα κίνητρα των παρ. 2 και 3 του άρθρου 71ΣΤ, παρέχονται στις οντότητες, οι οποίες επιλέγουν την ηλεκτρονική τιμολόγηση μέσω παρόχου ηλεκτρονικής έκδοσης στοιχείων για τα φορολογικά έτη που αρχίζουν από την 1η Ιανουαρίου 2020 και μετά, και χορηγούνται από το πρώτο έτος, στο οποίο εφαρμόζεται η ηλεκτρονική τιμολόγηση, μέχρι και το φορολογικό έτος 2024.
Ειδικά για τα φορολογικά έτη 2023 και 2024, οι σχετικές επιλογές της παρ. 6 του άρθρου 71ΣΤ μπορούν να δηλωθούν και η ένταξη να έχει ολοκληρωθεί έως και την 31η Δεκεμβρίου 2023 και την 31η Δεκεμβρίου 2024 αντίστοιχα. Κατά τα λοιπά ισχύει το άρθρο 71ΣΤ.».

Τι είναι οι πάροχοι
Οι  Πάροχοι Υπηρεσιών Ηλεκτρονικής Έκδοσης Στοιχείων (Υ.ΠΑ.Η.Ε.Σ.)  παρέχουν διαδικτυακές υπηρεσίες Φορολογικής Σήμανσης Παραστατικών και Υπηρεσίες Ηλεκτρονικής Τιμολόγησης.
Οι επιχειρήσεις που χρησιμοποιούν Πάροχο μπορούν εναλλακτικά να μην έχουν εγκαταστήσει  φορολογικό μηχανισμό – ΕΑΦΔΣΣ αλλά να συνδέονται με ασφαλή διαδικτυακή σύνδεση με έναν πάροχο, για έκδοση παραστατικών που πρέπει να εκδίδονται με  φορολογική σήμανση.
Οι Υ.ΠΑ.Η.Ε.Σ.  είναι υπόχρεοι σε διαφύλαξη των δεδομένων παραστατικών για κάθε φορολογούμενο,  και σε διαβίβαση των παραστατικών σε πραγματικό χρόνο στο MyDATA.

Τα κίνητρα
Να θυμίσουμε ότι τα κίνητρα που έχουν δοθεί, στους  χρήστες της ηλεκτρονικής τιμολόγησης μέσω παρόχου είναι τα παρακάτω.
– Η προθεσμία φορολογικής παραγραφής της χρήσης, περιορίζεται κατά δύο (2) έτη, δηλαδή από 5 έτη γίνεται 3 έτη.
– Η δαπάνη για την αρχική προμήθεια τεχνικού εξοπλισμού και λογισμικού που απαιτείται για την εφαρμογή της ηλεκτρονικής τιμολόγησης,  αποσβένεται πλήρως στο έτος πραγματοποίησής της, προσαυξημένη κατά ποσοστό εκατό τοις εκατό (100%).
– Η δαπάνη για την παραγωγή, διαβίβαση και ηλεκτρονική αρχειοθέτηση ηλεκτρονικών τιμολογίων για το πρώτο έτος έκδοσης των παραστατικών πώλησης μέσω ηλεκτρονικής τιμολόγησης προσαυξάνεται κατά ποσοστό εκατό τοις εκατό (100%).
– Η προθεσμία για τα αιτήματα επιστροφής φόρου, τα οποία αφορούν το φορολογικό έτος ή τα φορολογικά έτη, για τα οποία οι εκδότες επιλέγουν και εφαρμόζουν αποκλειστικά την ηλεκτρονική τιμολόγηση, ορίζεται σε σαράντα πέντε (45) ημέρες.

Λήπτης Ηλεκτρονικών Τιμολογίων
Σύμφωνα με τον νόμο κίνητρα δίνονται και στις επιχειρήσεις που κάνουν δήλωση για τη λήψη ηλεκτρονικού τιμολόγιου μέσω Παρόχου.
– Για τις οντότητες-λήπτριες των αγαθών ή των υπηρεσιών, οι οποίες επιλέγουν και δηλώνουν στη Φορολογική Διοίκηση τη χρήση ηλεκτρονικής τιμολόγησης μέσω οποιουδήποτε Παρόχου μόνο κατά το μέρος που αποδέχονται τα σχετικά παραστατικά, η φορολογική παραγραφή της χρήσης περιορίζεται κατά ένα (1) έτος, δηλαδή γίνεται 4 έτη.
– Οντότητες που επιλέγουν την ηλεκτρονική τιμολόγηση μέσω Παρόχου ως τρόπο έκδοσης, διαβίβασης και αρχειοθέτησης των παραστατικών πωλήσεών τους, δεν απαιτείται να προβούν σε ξεχωριστή δήλωση ως προς τη λήψη, καθώς θεωρείται ότι έχουν επιλέξει ταυτόχρονα τη χρήση της ηλεκτρονικής τιμολόγησης μέσω Παρόχου, ως αποδεκτό τρόπο λήψης των παραστατικών πώλησης.

* Ο Απόστολος Αλωνιάτης είναι οικονομολόγος-φοροτεχνικός, Α’ Αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Οικονομικών & Φορολογικών Μελετών (Ι.Ο.ΦΟ.Μ), Σύμβουλος Διοίκησης της PROSVASIS AEBE και συγγραφέας.