Οδηγίες έχει δώσει η Διοίκηση για την αντιμετώπιση των εισοδημάτων που αφορούν φορολογικούς κατοίκους Ελλάδος, που εργάζονται είτε σε θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είτε σε Διεθνείς Οργανισμούς. 

Απόστολος Αλωνιάτης*

Να θυμίσουμε ότι σύμφωνα με το Άρθρο 4 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (ΚΦΕ -Ν.4172/2013), περί «Φορολογικής κατοικίας»:
«1. Ένα φυσικό πρόσωπο είναι φορολογικός κάτοικος Ελλάδας, εφόσον:
α) έχει στην Ελλάδα τη μόνιμη ή κύρια κατοικία του ή τη συνήθη διαμονή του ή το κέντρο των ζωτικών του συμφερόντων, ήτοι τους προσωπικούς και οικονομικούς δεσμούς του ή
β) είναι προξενικός, διπλωματικός ή δημόσιος λειτουργός παρόμοιου καθεστώτος ή δημόσιος υπάλληλος που έχει την ελληνική ιθαγένεια και υπηρετεί στην αλλοδαπή.
2. Με την επιφύλαξη της παραγράφου 1 ένα φυσικό πρόσωπο που βρίσκεται στην Ελλάδα για χρονικό διάστημα που υπερβαίνει τις εκατόν ογδόντα τρεις (183) ημέρες, αθροιστικά, στη διάρκεια οποιασδήποτε δωδεκάμηνης περιόδου, είναι φορολογικός κάτοικος Ελλάδος από την πρώτη ημέρα παρουσίας του στην Ελλάδα. Το προηγούμενο εδάφιο δεν εφαρμόζεται στην περίπτωση φυσικών προσώπων που βρίσκονται στην Ελλάδα αποκλειστικά για τουριστικούς, ιατρικούς, θεραπευτικούς ή παρόμοιους ιδιωτικούς σκοπούς και η παραμονή τους δεν υπερβαίνει τις τριακόσιες εξήντα πέντε (365) ημέρες, συμπεριλαμβανομένων και σύντομων διαστημάτων παραμονής στο εξωτερικό»
Άρα τα πρόσωπα αυτά δεν μπορούν να γίνουν κάτοικοι εξωτερικού και ας εργάζονται στην αλλοδαπή πάνω από 183 ημέρες το χρόνο.

i. Τι ισχύει για φορολογούμενους που εργάζονται σε θεσμικά όργανα της ΕΕ;
Για όσους υπαλλήλους έχει εφαρμογή το Πρωτόκολλο (Αριθ.7) περί Προνομίων και Ασυλιών της ΕΕ ισχύουν τα κάτωθι:
Σύμφωνα με το άρθρο 12 αυτού (πρώην άρθρο 13), επί των αποδοχών, μισθών και λοιπών αμοιβών που καταβάλλει η Ένωση στους υπαλλήλους και το λοιπό προσωπικό τους, επιβάλλεται φόρος υπέρ της Ένωσης σύμφωνα με τους όρους και τη διαδικασία που καθορίζονται από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, αποφασίζοντας μέσω κανονισμών σύμφωνα με τη συνήθη νομοθετική διαδικασία και μετά από διαβούλευση με τα αρμόδια θεσμικά όργανα.
Οι υπάλληλοι και το λοιπό προσωπικό απαλλάσσονται από την επιβολή εσωτερικών φόρων επί των αποδοχών, μισθών και λοιπών αμοιβών, που καταβάλλονται από την Ένωση.
Επιπλέον με το άρθρο 13 αυτού (πρώην άρθρο 14) ορίζεται ότι, για την εφαρμογή του φόρου επί του εισοδήματος και της περιουσίας, του φόρου κληρονομιών, καθώς και για την εφαρμογή των συμβάσεων περί αποφυγής της διπλής φορολογίας που έχουν συναφθεί μεταξύ των κρατών μελών της Ένωσης, οι υπάλληλοι και το λοιπό προσωπικό, οι οποίοι έχουν εγκατασταθεί, απλώς και μόνο λόγω της ασκήσεως των καθηκόντων τους στην υπηρεσία της Ένωσης, στην επικράτεια ενός κράτους μέλους, άλλου από το κράτος της φορολογικής κατοικίας στην οποία έχουν κατά το χρόνο της εισόδου τους στην υπηρεσία της Ένωσης, θεωρούνται και στις δύο αυτές χώρες ότι διατηρούν την προηγούμενη κατοικία τους εφόσον αυτή ευρίσκεται σε κράτος μέλος της Ένωσης. Η διάταξη αυτή εφαρμόζεται ομοίως και για τον ή τη σύζυγο στο μέτρο που αυτός ή αυτή δεν ασκεί ιδίαν επαγγελματική δραστηριότητα, καθώς και για τα τέκνα των οποίων έχουν την επιμέλεια και τα οποία συντηρούνται από τα πρόσωπα που αναφέρονται στο παρόν άρθρο.
Τα εισοδήματα των ως άνω φυσικών προσώπων απαλλάσσονται και από την ειδική  εισφορά αλληλεγγύης και δηλώνονται στους κωδικούς 657-658 του εντύπου Ε1 (δεν υπάρχει ηλεκτρονική πληροφόρηση για το εισόδημα αυτό).

ii. Τι ισχύει για τους φορολογούμενους που εργάζονται σε Διεθνείς Οργανισμούς;
Τόσο το θέμα της φορολογικής κατοικίας, όσο και για το θέμα της φορολόγησης των αμοιβών και της επιβολής ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης των φορολογουμένων που εργάζονται σε Διεθνείς Οργανισμούς εξετάζεται κατά περίπτωση μετά την έναρξη ισχύος του ν.4172/2013 (ο ν.2238/1994 περιελάμβανε διατάξεις για το θέμα της φορολογικής κατοικίας των εν λόγω προσώπων). Ειδικότερα, εξετάζεται εάν το Καταστατικό του Διεθνούς Οργανισμού περιλαμβάνει ειδικές ρυθμίσεις για τα ως άνω θέματα ή εάν τυχόν υφίστανται ειδικότερες προβλέψεις σε διεθνείς συμβάσεις, κανονισμούς λειτουργίας, συναφή Πρωτόκολλα κλπ. που διέπουν τη σύσταση και λειτουργία του Οργανισμού καθώς και στους κυρωτικούς αυτών νόμους. Επιπλέον, εξετάζεται εάν ο φορολογούμενος που εργάζεται σε έναν Διεθνή Οργανισμό καθώς και τα εισοδήματα που αυτός αποκτά εμπίπτουν στις ως άνω ειδικότερες ρυθμίσεις, εφόσον υπάρχουν (σχετ. η ΠΟΛ. 1014/2010 εγκύκλιος που αφορούσε την έκτακτη εφάπαξ εισφορά του άρθρου 18 του ν.3759/2009 και έχει καταργηθεί).

Που θα εγγράψουν αυτά τα εισοδήματα στο Ε1
Τα εισοδήματα αυτών των περιπτώσεων εγγράφονται στους κωδικούς Κωδικοί 657-658 ή 617-618, ανάλογα με το αν υπάρχει ηλεκτρονική πληροφόρηση. Συμπληρώνονται τα εισοδήματα που απαλλάσσονται του φόρου και της ειδικής εισφοράς και εμφανίζεται πίνακας στον οποίο αναλύονται ανάλογα με την προέλευσή τους:
– Αμοιβές υπαλλήλων της Ε.Ε. (Διατάξεις Προνομίων – Ασυλιών της Ε.Ε.)
– Αμοιβές των εργαζόμενων στην Τράπεζα Εμπορίου και Ανάπτυξης του Εύξεινου Πόντου (Διατάξεις του άρθρου 52 της Ιδρυτικής Συμφωνίας της Τράπεζας)
– Αποδοχές που καταβάλλει ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) στους υπαλλήλους του (Διατάξεις της Σύμβασης για τα προνόμια και Ασυλίες των Ηνωμένων Εθνών)
– Μισθοί και εν γένει αποδοχές των υπάλληλων του ΝΑΤΟ

Δικαιολογητικά
Όλα τα δικαιολογητικά που συνυποβάλλονται με την ετήσια δήλωση φορολογίας εισοδήματος πρέπει να είναι διατυπωμένα στην Ελληνική γλώσσα. Αν ο εκδότης αυτών των δικαιολογητικών είναι αλλοδαπός, απαιτείται η επίσημη μετάφρασή τους στην Ελληνική γλώσσα. Για τα πρόσωπα, τις Υπηρεσίες και τους φορείς που διενεργούν μεταφράσεις, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία, ισχύουν τα αναφερόμενα στο αριθ.  Δ.ΟΡΓ.Δ./1087498/8.10.2021 έγγραφο της Διεύθυνσης Οργάνωσης.
Τα δικαιολογητικά που απαιτούνται σε κάθε περίπτωση καθορίζονται είτε απευθείας από διάταξη του νόμου, είτε από υπουργικές αποφάσεις, αποφάσεις του Διοικητή και διαταγές, καθώς και την απόφαση για τον τύπο και περιεχόμενο της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος φορολογικού έτους 2022 (Α.1042/2023, Β’ 2121).
Σύμφωνα με αυτή την απόφαση πρόκειται για πρόσωπο που εργάζεται σε θεσμικό όργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή Διεθνούς Οργανισμού που έχει εγκατασταθεί βάσει διεθνούς συνθήκης την οποία εφαρμόζει η Ελλάδα. Απαιτείται να προσκομίζεται, εφόσον ζητηθεί από την ΑΑΔΕ, κατά περίπτωση, δικαιολογητικό που αποδεικνύει την ιδιότητα αυτή, όπως είναι η βεβαίωση του θεσμικού οργάνου της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή του Διεθνούς Οργανισμού στον οποίο εργάζεται.
Εφόσον κάποια από τα δικαιολογητικά που ορίζονται με την Απόφαση για τον Τύπο και Περιεχόμενο της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος φυσικών προσώπων έχουν ήδη συνυποβληθεί με δηλώσεις προηγούμενων ετών στη Φορολογική Διοίκηση ή έχουν διαφυλαχθεί σε περίπτωση ηλεκτρονικής υποβολής ή υπάρχει διαθέσιμο ηλεκτρονικό αρχείο και δεν έχει επέλθει κάποια μεταβολή στα στοιχεία που αναγράφονται σ’ αυτά, δεν απαιτείται έκδοση νέων δικαιολογητικών. Αρκεί να υποβληθεί υπεύθυνη δήλωση του ν. 1599/1986, στην οποία θα αναγράφεται το φορολογικό έτος που αφορούσε το κάθε συγκεκριμένο δικαιολογητικό που τυχόν υποβλήθηκε, ότι δεν έχει επέλθει μεταβολή στα στοιχεία που αναγράφονται σ’ αυτό και με την προϋπόθεση ότι, αν το συγκεκριμένο δικαιολογητικό είναι ορισμένης χρονικής ισχύος, καλύπτει και το φορολογικό έτος 2022.
Σε περίπτωση υποβολής της δήλωσης με χρήση της διαδικτυακής Υπηρεσίας υποβολής δηλώσεων μέσω της ψηφιακής πύλης myAADE δεν συνυποβάλλονται δικαιολογητικά, αλλά αυτά φυλάσσονται από τον φορολογούμενο και παραδίδονται εφόσον ζητηθούν.
Προσοχή! Για τις τροποποιητικές δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος των οποίων η αρχική δήλωση έχει υποβληθεί με χρήση της διαδικτυακής Υπηρεσίας υποβολής δηλώσεων και ζητούνται δικαιολογητικά, προσκομίζονται ή αποστέλλονται  με τους προβλεπόμενους τρόπους  μόνο τα δικαιολογητικά που αφορούν σε κωδικούς της δήλωσης για τους οποίους δεν υπάρχει ηλεκτρονική πληροφόρηση. Εφόσον η αρχική δήλωση έχει υποβληθεί χειρόγραφα και η τροποποιητική δήλωση υποβάλλεται με τον ίδιο τρόπο.

* Ο Απόστολος Αλωνιάτης είναι οικονομολόγος-φοροτεχνικός, Α’ Αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Οικονομικών & Φορολογικών Μελετών (Ι.Ο.ΦΟ.Μ), Σύμβουλος Διοίκησης της PROSVASIS AEBE και συγγραφέας.