Τι αλλάζει στις διατακτικές σίτισης και ποιες  από τις παροχές που δίνονται στους εργαζόμενους εξαιρούνται από τον υπολογισμό του φορολογητέου εισοδήματος

Απόστολος Αλωνιάτης*

Οδεύοντας προς τις εορτές, μαζί με την ψήφιση του προϋπολογισμού, κλείνουν και οι εκκρεμότητες στη φορολογική και ασφαλιστική νομοθεσία, αν και το Σύνταγμα αναφέρει ότι για τις αλλαγές της φορολογικής νομοθεσίας του προηγούμενου έτους η κυβέρνηση μπορεί να νομοθετήσει έως το τέλος του οικονομικού έτους, δηλαδή έως το τέλος του 2023.
Οι τελευταίες, λοιπόν, αλλαγές για φέτος έγιναν νόμος του κράτους και μάλιστα με χαρακτηριστικό αριθμό Ν.5000/2022.  

Διατακτικές σίτισης
Ψηφίστηκε ο Νόμος 5006/2022 (ΦΕΚ 239/Α) «Σπίτι μου – στεγαστική πολιτική για τους νέους, αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας για κοινωνική κατοικία, στεγαστική αποκατάσταση πυρόπληκτων στην περιοχή “Μάτι” και άλλες διατάξεις».
Στο συγκεκριμένο νομοσχέδιο και συγκεκριμένα στο άρθρο 33, δίνονται διευκρινίσεις για τις διατακτικές σίτισης, που μπορούν να δίνουν οι επιχειρήσεις στους εργαζόμενους τους.
Με το σχετικό άρθρο, αυξάνεται το ποσό της κάθε διατακτικής ημερησίως σε 7 ευρώ από 6 που ήταν βάσει του άρθρου 14 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (ΚΦΕ – Ν.4172/2013) και διευκρινίζεται ότι το συγκεκριμένο ποσό δεν έχει ασφαλιστικές εισφορές.
Όπως αναφέρεται στη σχετική νομοθετική διάταξη, «Στην έννοια των παροχών αυτών περιλαμβάνεται η χορήγηση τροφής (ελαφρύ γεύμα, γεύμα, δείπνο), κατά τη διάρκεια του ημερήσιου εργάσιμου χρόνου και κατά την ώρα του διαλείμματος, ανεξάρτητα εάν ο χρόνος του διαλείμματος είναι αμειβόμενος.
Οι διατακτικές σίτισης που χορηγούνται σε έντυπη ή ηλεκτρονική μορφή από τους εργοδότες στους εργαζομένους, εμπίπτουν στην έννοια των παροχών σε είδος του πρώτου και δεύτερου εδαφίου, οι οποίες δεν θεωρούνται εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες ούτε υπόκεινται σε κοινωνικοασφαλιστικές ή άλλες κρατήσεις, εφόσον είναι ονομαστικές, χορηγούνται σε μηνιαία βάση από τον εργοδότη στους εργαζομένους για την κάλυψη των αναγκών διατροφής τους κατά τη διάρκεια της εργασίας τους, η αξία τους δεν υπερβαίνει το ποσό των επτά (7) ευρώ ανά εργάσιμη μέρα και ανταλλάσσονται μόνο με γεύματα, έτοιμα φαγητά, τρόφιμα έτοιμα προς κατανάλωση, ροφήματα, σε συμβεβλημένο δίκτυο καταστημάτων, στη βάση συμβάσεων μεταξύ του εκδότη των διατακτικών σίτισης και των καταστημάτων, στις οποίες ρυθμίζεται ο τρόπος αποδοχής και ανταλλαγής των διατακτικών σίτισης από τους δικαιούχους εργαζομένους.». 

Τι αναφέρει ο Νόμος
Στο άρθρο 14: «Απαλλαγές εισοδήματος από μισθωτή εργασία και συντάξεις» του ΚΦΕ, και στην περίπτωση (ζ), αναφέρεται «η αξία των διατακτικών σίτισης αξίας έως έξι (6) ευρώ ανά εργάσιμη ημέρα».
Με την τροποποίηση, που προτείνεται στο σχέδιο νόμου, το υπουργείο Οικονομικών αναφέρει:

Προτεινόμενη διάταξη
Άρθρο 33: Διατακτικές σίτισης – Τροποποίηση παρ. 1 άρθρου 145 Κώδικα Ατομικού Εργατικού Δικαίου και περ. ζ) παρ. 1 άρθρου 14 Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος

Ασφαλιστικές εισφορές
Στην παρ. 1 του άρθρου 145 του Κώδικα Ατομικού Εργατικού Δικαίου (Π.Δ.80/2022, Α’ 222) και στην παρ. 1 του κωδικοποιηθέντος άρθρου 9 του ν.2336/1995 (Α’ 189), περί των παροχών σε είδος προς εργαζομένους για παραγωγικούς και λειτουργικούς σκοπούς των επιχειρήσεων, προστίθεται τρίτο εδάφιο και η παρ. 1 διαμορφώνεται ως εξής:
«1. Παροχές σε είδος προς εργαζομένους, οι οποίες χορηγούνται αυτούσιες εξ ελευθεριότητας του εργοδότη, δεν περιλαμβάνονται στις τακτικές αποδοχές των εργαζομένων, δεν θεωρούνται εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες ούτε υπόκεινται σε κοινωνικοασφαλιστικές ή άλλες κρατήσεις και αποτελούν παραγωγικές και λειτουργικές δαπάνες των επιχειρήσεων, εφόσον εξυπηρετούν λειτουργικές ανάγκες της επιχείρησης, συμβάλλουν στην αύξηση της παραγωγικότητάς της και στην ποιότητα των συνθηκών εργασίας ή αποτελούν μέτρα για την υγιεινή και ασφάλεια των εργαζομένων και χορηγούνται προσωπικά προς τους δικαιούχους, μόνο αυτούσια και όχι σε χρήμα.

Φορολογία
Η περ. ζ) της παρ. 1 του άρθρου 14 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (ν.4172/2013, Α’ 167), περί των εξαιρέσεων από τον υπολογισμό του εισοδήματος από μισθωτή εργασία, τροποποιείται, ως προς τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες η αξία των διατακτικών σίτισης εξαιρείται από τον υπολογισμό του εισοδήματος από μισθωτή εργασία, και η παρ. 1 διαμορφώνεται ως εξής:
«1. Από τον υπολογισμό του εισοδήματος από μισθωτή εργασία και συντάξεις εξαιρούνται:
α) η αποζημίωση εξόδων διαμονής και σίτισης και η ημερήσια αποζημίωση που έχουν καταβληθεί από τον εργαζόμενο αποκλειστικά για σκοπούς της επιχειρηματικής δραστηριότητας του εργοδότη,
β) η αποζημίωση για έξοδα κίνησης που καταβάλλονται από τον εργοδότη για υπηρεσιακούς λόγους, συμπεριλαμβανομένης της αποζημίωσης για τη δαπάνη ηλεκτρικού ρεύματος για τη φόρτιση ατομικού ή εταιρικού οχήματος μηδενικών ή χαμηλών ρύπων έως 50 γρ. CO2/ χλμ., εφόσον αφορούν έξοδα κίνησης που πραγματοποιήθηκαν από τον εργαζόμενο κατά την εκτέλεση της υπηρεσίας του και αποδεικνύονται από νόμιμα παραστατικά,
γ) το επίδομα αλλοδαπής που χορηγείται σε υπαλλήλους του Υπουργείου Εξωτερικών και των λοιπών δημόσιων πολιτικών υπηρεσιών,
δ) οι κρατήσεις υπέρ των ασφαλιστικών ταμείων, οι οποίες επιβάλλονται με νόμο,
ε) οι ασφαλιστικές εισφορές που καταβάλλει ο εργαζόμενος περιλαμβανομένων των εισφορών εργοδότη και εργαζομένου υπέρ των επαγγελματικών ταμείων που έχουν συσταθεί με νόμο,
στ) η εφάπαξ καταβαλλόμενη παροχή από ταμεία πρόνοιας και ασφαλιστικούς οργανισμούς του Δημοσίου, καθώς και επαγγελματικά ταμεία που έχουν συσταθεί με νόμο στους ασφαλισμένους και τα εξαρτώμενα μέλη του ασφαλισμένου,
ζ) η αξία των διατακτικών σίτισης αξίας έως επτά (7) ευρώ ανά εργάσιμη ημέρα, όταν αυτές είναι ονομαστικές και ανταλλάσσονται μόνο με γεύματα, έτοιμα φαγητά, τρόφιμα έτοιμα προς κατανάλωση, ροφήματα, σε συμβεβλημένο δίκτυο καταστημάτων, στη βάση συμβάσεων μεταξύ του εκδότη των διατακτικών σίτισης και των καταστημάτων, στις οποίες ρυθμίζεται ο τρόπος αποδοχής και ανταλλαγής των διατακτικών σίτισης από τους δικαιούχους εργαζομένους,
η) οι παροχές ασήμαντης αξίας μέχρι του ποσού των είκοσι επτά (27) ευρώ ετησίως,
ι) τα ασφάλιστρα που καταβάλλονται από τον εργαζόμενο ή τον εργοδότη για λογαριασμό του εργαζομένου στο πλαίσιο ομαδικών ασφαλιστηρίων συνταξιοδοτικών συμβολαίων,
ια) τα ασφάλιστρα που καταβάλλονται από τον εργοδότη για την ιατροφαρμακευτική και νοσοκομειακή κάλυψη του υπαλληλικού του προσωπικού ή για την κάλυψη του κινδύνου ζωής ή ανικανότητάς του στο πλαίσιο ασφαλιστηρίου συμβολαίου, μέχρι του ποσού των χιλίων πεντακοσίων (1.500) ευρώ ετησίως ανά εργαζόμενο,
ιβ) η αποζημίωση για αγορά μηνιαίων ή ετήσιων καρτών απεριορίστων διαδρομών μέσων μαζικής μεταφοράς,
ιγ) η αγοραία αξία της παραχώρησης ενός οχήματος μηδενικών ή χαμηλών ρύπων έως 50 γρ. 2/χλμ. και με Λ.Τ.Π.Φ. έως σαράντα χιλιάδες (40.000) ευρώ, προς έναν εργαζόμενο ή εταίρο ή μέτοχο από ένα φυσικό ή νομικό πρόσωπο ή νομική οντότητα, για οποιοδήποτε χρονικό διάστημα εντός του φορολογικού έτους, με το υπόλοιπο της αξίας να θεωρείται φορολογητέο εισόδημα με βάση την κλίμακα των περ. α’ έως στ’ της παρ. 2 του άρθρου 13,
ιδ) η παροχή σε είδος με τη μορφή μετοχών που λαμβάνει ένας εργαζόμενος ή εταίρος ή μέτοχος από νομικό πρόσωπο ή νομική οντότητα ανεξαρτήτως, εάν συνεχίζει να ισχύει η εργασιακή σχέση, εφόσον ασκηθεί το δικαίωμα προαίρεσης και οι μετοχές που αποκτώνται, μεταβιβαστούν μετά από τη συμπλήρωση είκοσι τεσσάρων (24) ή τριάντα έξι (36) μηνών από την απόκτησή τους ανάλογα με την περίπτωση κατ’ αντιστοιχία με το άρθρο 42Α,
ιε) η ελεγκτική αποζημίωση των παρ. 1 και 2 του άρθρου 70 του ν.4647/2019 (Α’ 204).
ιστ) το άνευ χρηματικού ανταλλάγματος κόστος φόρτισης επιβατικού αυτοκινήτου μηδενικών ή χαμηλών ρύπων έως 50 γρ. 2/χλμ. στις εγκαταστάσεις του εργοδότη.
ιζ) η παροχή σε είδος με τη μορφή μετοχών που λαμβάνει ένας εργαζόμενος ή εταίρος ή μέτοχος από νομικό πρόσωπο ή νομική οντότητα στο πλαίσιο προγραμμάτων δωρεάν διάθεσης μετοχών στα οποία τίθεται ως προϋπόθεση η επίτευξη συγκεκριμένων στόχων ή η επέλευση συγκεκριμένου γεγονότος, προκειμένου να πραγματοποιηθεί η διάθεση των μετοχών.
ιη) η αξία των διατακτικών εσωτερικού τουρισμού συνολικής αξίας έως τριακοσίων (300) ευρώ ετησίως για τα φορολογικά έτη 2020 και 2021.
ιθ) ανεξαρτήτως του φορέα που το χορηγεί, το εξωιδρυματικό επίδομα και κάθε συναφές ποσό που καταβάλλεται σε ειδικές κατηγορίες ατόμων με αναπηρίες.».

Απαλλαγές από το φόρο
Στο άρθρο 14 και συγκεκριμένα στην παράγραφο 2, αναφέρονται και κατηγορίες εισοδήματος από μισθωτή εργασία και συντάξεις απαλλάσσονται από το φόρο:
α) Το εισόδημα που αποκτάται κατά την άσκηση των καθηκόντων τους από αλλοδαπό διπλωματικό ή προξενικό εκπρόσωπο, κάθε φυσικό πρόσωπο που εργάζεται σε πρεσβεία, διπλωματική αποστολή, προξενείο ή αποστολή αλλοδαπού κράτους για τη διεκπεραίωση κρατικών υποθέσεων που είναι πολίτης του εν λόγω κράτους και κάτοχος διπλωματικού διαβατηρίου, καθώς και από κάθε φυσικό πρόσωπο που εργάζεται σε θεσμικό όργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή Διεθνούς Οργανισμού που έχει εγκατασταθεί βάσει διεθνούς συνθήκης την οποία εφαρμόζει η Ελλάδα.
β) Η διατροφή που λαμβάνει ο/η δικαιούχος, σύμφωνα με δικαστική απόφαση ή συμβολαιογραφική πράξη.
γ) Η σύνταξη που καταβάλλεται σε ανάπηρους πολέμου και σε θύματα ή οικογένειες θυμάτων πολέμου, καθώς και σε ανάπηρους ειρηνικής περιόδου, στρατιωτικούς γενικά, που υπέστησαν βλάβη κατά την εκτέλεση της υπηρεσίας τους ή τις οικογένειές τους.
δ) …. [Η περίπτωση δ’ καταργήθηκε από 01/01/2022 με την παράγραφο 2 του άρθρου 169 του ν.4972/2022 (ΦΕΚ Α’ 181/23-09-2022). Σύμφωνα με τον αρχικό νόμο η περίπτωση (δ) αφορούσε «Το εξωιδρυματικό επίδομα και κάθε συναφές ποσό που καταβάλλεται σε ειδικές κατηγορίες ατόμων με αναπηρίες»]
ε) Οι μισθοί, οι συντάξεις και η πάγια αντιμισθία που χορηγούνται σε ανάπηρους με ποσοστό αναπηρίας τουλάχιστον ογδόντα τοις εκατό (80%).
στ) Το επίδομα ανεργίας που καταβάλλει ο Ο.Α.Ε.Δ. στους δικαιούχους ανέργους, εφόσον το άθροισμα των λοιπών εισοδημάτων του φορολογούμενου δεν υπερβαίνει ετησίως τις δέκα χιλιάδες (10.000) ευρώ.
ζ) Το επίδομα κοινωνικής αλληλεγγύης συνταξιούχων (Ε. Κ. Α.Σ.) που καταβάλλεται στους δικαιούχους.
η) Τα χρηματικά ποσά που καταβάλλονται στους αναγνωρισμένους πολιτικούς πρόσφυγες, σε αυτούς που διαμένουν προσωρινά στην Ελλάδα για ανθρωπιστικούς λόγους και σε όσους έχουν υποβάλει αίτηση για αναγνώριση προσφυγικής ιδιότητας, η οποία βρίσκεται στο στάδιο εξέτασης από το Υπουργείο Δημόσιας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη, από φορείς που υλοποιούν προγράμματα παροχής οικονομικής ενίσχυσης των προσφύγων, τα οποία χρηματοδοτούνται από την Ύπατη Αρμοστεία του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (Ο.Η.Ε.) και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
θ) το επίδομα επικίνδυνης εργασίας που καταβάλλεται με τη μορφή πτητικού, καταδυτικού, ναρκαλιείας, αλεξιπτωτιστών, δυτών και υποβρυχίων καταστροφών σε αξιωματικούς, υπαξιωματικούς και οπλίτες των Ενόπλων Δυνάμεων, της Ελληνικής Αστυνομίας, του Πυροσβεστικού Σώματος και του Λιμενικού Σώματος, καθώς και η ειδική αποζημίωση που καταβάλλεται στο ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό και τα πληρώματα ασθενοφόρων του Ε.Κ.Α.Β. που εκτελούν διατεταγμένη υπηρεσία με αεροπορικά μέσα για παροχή Α’ Βοηθειών κατά ποσοστό εκατό τοις εκατό (100%) και η πτητική αποζημίωση που καταβάλλεται στους πιλότους της πολιτικής αεροπορίας και της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας κατά ποσοστό εξήντα πέντε τοις εκατό (65%).
ι) Οι αμοιβές που καταβάλλει η Παγκόσμια Ένωση Αναπήρων Καλλιτεχνών (V.D.Μ.F.Κ.) στα μέλη της ζωγράφους με το πόδι και το στόμα, οι οποίοι είναι φορολογικοί κάτοικοι Ελλάδας, αποκλειστικά για την εργασία της ζωγραφικής που αμείβεται από την ως άνω Ένωση με συνάλλαγμα.
ια) Το εισόδημα από μισθωτή εργασία που αποκτούν αλλοδαποί αξιωματικοί και αλλοδαπό κατώτερο πλήρωμα, οι οποίοι είναι φορολογικοί κάτοικοι αλλοδαπής, σε πλοία του Εμπορικού Ναυτικού με ελληνική σημαία, τα οποία εκτελούν αποκλειστικά διεθνείς πλόες.

Εκκαθάριση ασφαλιστικών εισφορών 2021 

Τι ισχύει για την παράλληλη ασφάλιση
Αναρτήθηκαν στην σελίδα του ΕΦΚΑ η εκκαθαρίσεις των μη μισθωτών (επιχειρηματιών και ελευθέρων επαγγελματιών) που είχαν το 2021 παράλληλη ασφάλιση και ως μισθωτοί.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση του ΕΦΚΑ ολοκληρώθηκε από τις υπηρεσίες του e-ΕΦΚΑ η εκκαθάριση των ασφαλιστικών εισφορών Ελευθέρων Επαγγελματιών, Αυτοαπασχολουμένων και Αγροτών με παράλληλη μισθωτή εργασία για το έτος 2021.
Παράλληλα, αναρτήθηκαν τα σχετικά ειδοποιητήρια στην ιστοσελίδα του e-ΕΦΚΑ και συγκεκριμένα στην ηλεκτρονική υπηρεσία «Εισφορές Μη Μισθωτών» και η ταυτοποίηση χρήστη γίνεται με τους κωδικούς Taxisnet και τον ΑΜΚΑ.
Στην εν λόγω εκκαθάριση εντάσσονται οι μη μισθωτοί ασφαλισμένοι που διατηρούσαν παράλληλα μισθωτή εργασία για μέρος ή ολόκληρο το έτος 2021. Τα αποτελέσματα της εκκαθάρισης αποτυπώνονται ως εξής:
Το συνολικό πλήθος ασφαλισμένων ανέρχεται σε 280.311. Από αυτούς προκύπτει:
– Χρεωστική εκκαθάριση για 197.409 ασφαλισμένους με οφειλόμενο ποσό 141.829.929,87€
– Πιστωτική εκκαθάριση εμφανίζεται για 23.367 ασφαλισμένους με ποσό πιστωτικού υπολοίπου εκκαθάρισης 10.525.868,89€
– Μηδενική εκκαθάριση εμφανίζεται για 59.535 ασφαλισμένους. 

Σε έξι μηνιαίες δόσεις
Για τις περιπτώσεις ασφαλισμένων που με την ολοκλήρωση της εκκαθάρισης προκύπτει χρεωστικό υπόλοιπο, αυτό μπορεί να καταβληθεί σε έξι (6) ισόποσες μηνιαίες δόσεις. Η πρώτη δόση εκκαθάρισης καταβάλλεται εμπρόθεσμα έως 30/12/2022.
Για τους ασφαλισμένους με πιστωτική εκκαθάριση, την Δευτέρα 12 Δεκεμβρίου τίθεται σε λειτουργία ειδική πλατφόρμα προκειμένου να υποβάλλουν ηλεκτρονικά «Αίτηση επιστροφής αχρεωστήτως καταβληθέντων» στην περίπτωση που επιθυμούν να τους επιστραφεί το ποσό αντί να κρατηθεί στο λογαριασμό τους για συμψηφισμό με επόμενες εισφορές.

* Ο Απόστολος Αλωνιάτης είναι οικονομολόγος-φοροτεχνικός, Α’ Αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Οικονομικών & Φορολογικών Μελετών (Ι.Ο.ΦΟ.Μ), Σύμβουλος Διοίκησης της PROSVASIS AEBE και συγγραφέας.