Τι ποσά και πότε θα τα επιστρέψουν οι επιχειρήσεις από τις επιστρεπτέες προκαταβολές 

Απόστολος Αλωνιάτης*

Σιγά σιγά ο χρόνος για την αποπληρωμή είτε των χρεών που δημιουργήθηκαν στην πανδημία, είτε των «δανείων» που έλαβαν οι επιχειρήσεις μέσω της επιστρεπτέας προκαταβολής, πλησιάζει.
Φτάνει όμως σε μια δύσκολη εποχή που δεν έχουμε ξεμπερδέψει ακόμη από την πανδημία, και πολλές επιχειρήσεις δεν έχουν κάνει ακόμη ικανοποιητικούς τζίρους για να μπορέσουν να επιστρέψουν τα ποσά που εισέπραξαν ενώ πολλές, σύμφωνα με στοιχεία και μελέτες των επιμελητηρίων, βρίσκονται σε διαδικασία κλεισίματος. Σύμφωνα με στοιχεία τα Επιμελητήρια, αλλά και η ΓΕΣΕΒΕ, αναφέρουν ότι ο αριθμός αυτός ανέρχεται σε 200.000 επιχειρήσεις, περίπου από το σύνολο των 850.000 που είναι ενεργές. Όλα αυτά πρέπει να τα συνυπολογίσει το οικονομικό επιτελείο, σε μια στιγμή που και με τις σημερινές συνθήκες τα ληξιπρόθεσμα χρέη προς την εφορία αυξάνουν, φτάνοντας στα 109,4 δισ. ευρώ προς την εφορία στο τέλος Σεπτεμβρίου, ήδη αυξημένες κατά 378 εκατ. ευρώ σε σχέση με τον περυσινό Αύγουστο. Από τα 109,4 δισ. ευρώ του συνολικού ληξιπρόθεσμου χρέους τα 24,87 δισ. ευρώ κρίνονται ως ανεπίδεκτα είσπραξης. Τα νέα χρέη προς την εφορία ανήλθαν στο πρώτο 9μηνο του 2021 σε 4,1 δισ. ευρώ εκ των οποίων, τα 353 εκατ. ευρώ αφορούν σε χρέη που κατέστησαν ληξιπρόθεσμα μόνον τον Σεπτέμβριο.

Επιστρεπτέα Προκαταβολή

Δημοσιεύθηκαν στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως πλήθος αποφάσεων οι οποίες με τη σειρά τους τροποποιούν τις αποφάσεις των Επιστρεπτέων Προκαταβολών και με τις οποίες παρέχεται περίοδος χάριτος για το χρονικό διάστημα ως την 31η Δεκεμβρίου 2021 κατά την οποία η δικαιούχος επιχείρηση δεν υποχρεούται να επιστρέψει οιοδήποτε τμήμα της ενίσχυσης.
Παράλληλα, και σύμφωνα με τις αποφάσεις αυτές, παρατείνεται η υποβολή των δικαιολογητικών που προβλέπονται στα Παράρτημα ΙΙ.Β. μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2021.
Πρόκειται για τις αποφάσεις:
– ΓΔΟΥ 1054/2021 που τροποποιεί την απόφαση ΓΔΟΥ 420/ 23.4.2021
– ΓΔΟΥ 1051/2021 που τροποποιεί την απόφαση ΓΔΟΥ 281/ 13.11.2020
– ΓΔΟΥ 1053/2021 που τροποποιεί την απόφαση ΓΔΟΥ 232/ 1.3.2021
– ΓΔΟΥ 1052/2021 που τροποποιεί την απόφαση ΓΔΟΥ 19/ 25.1.2021
– ΓΔΟΥ 1050/2021 που τροποποιεί την απόφαση ΓΔΟΥ 233/ 10.10.2020
– ΓΔΟΥ 1049/2021 που τροποποιεί την απόφαση ΓΔΟΥ 148/ 03.07.2020 

Τι παρατείνεται
Η παρ. 2 του άρθρου 11 αντικαθίσταται ως εξής:
«2. Εφόσον η επιχείρηση ενισχύεται βάσει του Προσωρινού Πλαισίου, οφείλει να υποβάλει, μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας «myBusinessSupport», μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2021 τα δικαιολογητικά που προβλέπονται στο Παράρτημα ΙΙ.Β. της παρούσας, το οποίο και αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της παρούσας. Ειδικότερα, το Ενιαίο Πιστοποιητικό Δικαστικής Φερεγγυότητας, για τα πρωτοδικεία που διαθέτουν ηλεκτρονικό σύστημα, αναζητείται αυτεπαγγέλτως, με παροχή σχετικών στοιχείων από την ΑΑΔΕ.»
Το Παράστημα ΙΙ.Β. αντικαθίσταται ως εξής:
«Β. ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΑ ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΤΙΚΑ
Η επιχείρηση εφόσον έχει ενισχυθεί βάσει του Προσωρινού Πλαισίου, οφείλει, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στην παρ. 2 του άρθρου 11 της παρούσας να προσκομίσει τα κάτωθι δικαιολογητικά ως την 31η Δεκεμβρίου 2021:
1. Υπεύθυνη δήλωση του λογιστή της επιχείρησης που να βεβαιώνει ότι η επιχείρηση την 31.12.2019 (ανάλογα με την νομική μορφή και το είδος βιβλίων της επιχείρησης), σύμφωνα με τα αναγραφόμενα στο σημείο Α του Παραρτήματος Ι «Ορισμός Προβληματικής Επιχείρησης»:
– είτε δεν είχε απωλέσει πάνω από το ήμισυ του εγγεγραμμένου της κεφαλαίου λόγω συσσωρευμένων ζημιών,
– είτε δεν είχε απωλέσει πάνω από το ήμισυ του κεφαλαίου της, όπως εμφαίνεται στους λογαριασμούς της εταιρείας, λόγω συσσωρευμένων ζημιών.
Το ανωτέρω δεν απαιτείται στην περίπτωση ανεξάρτητων ατομικών επιχειρήσεων, καθώς και στην περίπτωση των μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων.
Επιπλέον, εάν πρόκειται για μεγάλη επιχείρηση, να βεβαιώνει ότι τα τελευταία δύο έτη:
– ο δείκτης χρέους προς ίδια κεφάλαια της επιχείρησης δεν ήταν υψηλότερος του 7,5 και
– ο δείκτης κάλυψης χρηματοοικονομικών υποχρεώσεων της επιχείρησης (EBITDA interest coverage ratio) δεν ήταν κάτω του 1,0.
2. Ενιαίο Πιστοποιητικό Δικαστικής Φερεγγυότητας.»

 Προσοχή:
Α. Το ανωτέρω δεν απαιτείται στην περίπτωση ανεξάρτητων ατομικών επιχειρήσεων, καθώς και στην περίπτωση των μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων. Άρα οι επιχειρήσεις αυτές καταθέτουν μόνο Ενιαίο Πιστοποιητικό Φερεγγυότητας.
Β. Το πιστοποιητικό προβλέπεται να αναζητείται αυτεπαγγέλτως στις περιπτώσεις των Πρωτοδικείων που διαθέτουν ηλεκτρονικό σύστημα, ήτοι των Πρωτοδικείων Αθηνών, Θεσσαλονίκης, Πειραιώς και Χαλκίδας. Στην περίπτωση που η έδρα της επιχείρησης δεν βρίσκεται στις ανωτέρω περιοχές, το πιστοποιητικό, εκδίδεται από το Πρωτοδικείο της έδρας της επιχείρησης.

Οι αλλαγές
i. Το ποσό της ενίσχυσης δεν επιβαρύνεται με επιτόκιο.
ii. Για το χρονικό διάστημα έως την 31η Δεκεμβρίου 2021 παρέχεται περίοδος χάριτος, κατά την οποία η δικαιούχος επιχείρηση δεν υποχρεούται να επιστρέψει οιοδήποτε τμήμα της ενίσχυσης.
iii. Το συνολικό ποσό της ενίσχυσης εμφανίζεται με τις τυχόν λοιπές οφειλές της επιχείρησης, στο διαδικτυακό τόπο της ΑΑΔΕ www.aade.gr στην επιλογή «myAADE/ ο λογαριασμός μου/Προσωποποιημένη πληροφόρηση/ Στοιχεία Οφειλών εκτός Ρύθμισης και Πληρωμή».
iv. Μετά την παρέλευση της περιόδου χάριτος, το επιστρεπτέο ποσό της ληφθείσας ενίσχυσης, είναι πληρωτέο σε εξήντα (60) ισόποσες άτοκες μηνιαίες δόσεις, εκάστης εξ αυτών καταβλητέας την τελευταία εργάσιμη ημέρα του μήνα. Ως ημερομηνία καταβολής της πρώτης δόσης ορίζεται η τελευταία εργάσιμη ημέρα του επόμενου μήνα από τη λήξη της περιόδου χάριτος.
Εναλλακτικά, παρέχεται η δυνατότητα εφάπαξ καταβολής του επιστρεπτέου ποσού της ληφθείσας ενίσχυσης, πριν τη λήξη της περιόδου χάριτος, ήτοι πριν την 31η Δεκεμβρίου 2021, με έκπτωση 15% επί του επιστρεπτέου ποσού της ληφθείσας ενίσχυσης. Το ποσό καταβάλλεται εντός της ανωτέρω προθεσμίας και η έκπτωση ισχύει ως την καταληκτική ημερομηνία αυτή.

Ποια ποσά επιστρέφονται
Παρέχεται δυνατότητα επιστροφής μέρους της ληφθείσας ενίσχυσης (επιστρεπτέο ποσό), ως εξής:
α) Για επιχειρήσεις που έχουν κάνει έναρξη εργασιών πριν την 1η Ιανουαρίου 2019, δεν άνοιξαν υποκατάστημα από την 1η Απριλίου 2019 έως την 31η Δεκεμβρίου 2020 και έχουν θετικά ακαθάριστα έσοδα το 2019:
αα) Επιστροφή μόνο ποσοστού 25% της ενίσχυσης, εφόσον η μείωση των εσόδων από πωλήσεις αγαθών και παροχή υπηρεσιών του 2020 της επιχείρησης ξεπερνάει το 70% σε σχέση με τα έσοδα από πωλήσεις αγαθών και υπηρεσιών του 2019 και η επιχείρηση παρουσιάζει ζημίες προ φόρων το 2020 και εφόσον τηρήθηκε η υποχρέωση της παρ. 1 του άρθρου 11. Ειδικά οι εταιρείες Κ.Τ.Ε.Λ. Α.Ε. και Κ.Τ.Ε.Λ. δεν απαιτείται να πληρούν το κριτήριο της ζημίας προ φόρων.
ββ) Επιστροφή μόνο ποσοστού 33,3% της ενίσχυσης, εφόσον η μείωση των εσόδων από πωλήσεις αγαθών και παροχή υπηρεσιών του 2020 της επιχείρησης ανέρχεται τουλάχιστον σε 30% και ως 70% σε σχέση με τα έσοδα από πωλήσεις αγαθών και υπηρεσιών του 2019 και καταγράφει ζημίες προ φόρων το 2020 και εφόσον τηρήθηκε οι υποχρεώσεις της. Ειδικά οι εταιρείες Κ.Τ.Ε.Λ. Α.Ε. και Κ.Τ.Ε.Λ. δεν απαιτείται να πληρούν το κριτήριο της ζημίας προ φόρων.
γγ) Επιστροφή μόνο ποσοστού 50% της ενίσχυσης, για τις επιχειρήσεις οι οποίες δεν εμπίπτουν στις υποπεριπτώσεις αα και ββ και εφόσον τηρήθηκε οι υποχρεώσεις της.
β) Για επιχειρήσεις που έχουν κάνει έναρξη εργασιών μετά την 1η Ιανουαρίου 2019 ή άνοιξαν υποκατάστημα από την 1η Απριλίου 2019 έως την 31η Δεκεμβρίου 2020 ή έχουν μηδενικά ακαθάριστα έσοδα το 2019:
αα) Επιστροφή μόνο ποσοστού 25% της ενίσχυσης, εφόσον η μείωση των εσόδων από πωλήσεις αγαθών και παροχή υπηρεσιών του 2020 της επιχείρησης ξεπερνάει το 30% σε σχέση με τα έσοδα από πωλήσεις αγαθών και υπηρεσιών του 2019 και η επιχείρηση παρουσιάζει ζημίες προ φόρων το 2020 και εφόσον τηρήθηκε οι υποχρεώσεις. Ειδικά οι εταιρείες Κ.Τ.Ε.Λ. Α.Ε. και Κ.Τ.Ε.Λ. δεν απαιτείται να πληρούν το κριτήριο της ζημίας προ φόρων.
ββ) Επιστροφή μόνο ποσοστού 33,3% της ενίσχυσης, για τις επιχειρήσεις οι οποίες δεν εμπίπτουν στην υποπερίπτωση αα και εφόσον τηρήθηκε οι υποχρεώσεις της.
Ειδικά για επιχειρήσεις που τηρούν διαφορετική χρήση από τη διαχειριστική χρήση που λήγει την 31η Δεκεμβρίου, για τις περιπτώσεις (α) και (β) ανωτέρω, για τον υπολογισμό των εσόδων και της ζημίας του φορολογικού έτους 2020 λαμβάνεται υπόψη η χρήση που λήγει από τις 01/07/2020 έως και τις 30/06/2021. Για τον υπολογισμό των εσόδων του φορολογικού έτους 2019 λαμβάνεται υπόψη η χρήση που λήγει από τις 01/07/2019 έως και τις 30/06/2020.
Για την πλήρωση των προϋποθέσεων των περιπτώσεων α και β το ύψος των εσόδων από πωλήσεις αγαθών και παροχή υπηρεσιών προκύπτει από τον κωδικό 500 της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος (Ε3) φορολογικού έτους 2019 και 2020, αντίστοιχα.

Αυτόματος έλεγχος
Ο έλεγχος των προϋποθέσεων διενεργείται αυτοματοποιημένα από την ΑΑΔΕ.
Η ΑΑΔΕ επεξεργάζεται τα στοιχεία που έχει στη διάθεσή της και υπολογίζει το επιστρεπτέο ποσό.
Το ποσό της επιστροφής μετά την καταβολή του εμφανίζεται ως έσοδο στον κρατικό προϋπολογισμό στους Αναλυτικούς Λογαριασμούς Εσόδων (ΑΛΕ) 1590305001 «Επιστροφές μεταβιβάσεων με τη μορφή της επιστρεπτέας προκαταβολής από ατομικές επιχειρήσεις» και 1590305002 «Επιστροφές μεταβιβάσεων με τη μορφή της επιστρεπτέας προκαταβολής από ιδιωτικές επιχειρήσεις με νομική μορφή». Ειδικά στις περιπτώσεις επιχειρήσεων που έχουν λάβει ενίσχυση από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, το επιστρεπτέο ποσό της ενίσχυσης λογιστικοποιείται στα έσοδα του Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων.
Σε περίπτωση μη εμπρόθεσμης καταβολής των οφειλόμενων ποσών εφαρμόζονται οι γενικές διατάξεις του ΚΕΔΕ.
Στην περίπτωση της εφάπαξ επιστροφής του ανωτέρω επιστρεπτέου ποσού μετά την καταβολή του και εφόσον αυτή πραγματοποιηθεί εμπρόθεσμα και σε κάθε περίπτωση πριν την 31η Δεκεμβρίου 2021, το ποσό της επιστροφής μειώνει το χορηγηθέν ποσό της ενίσχυσης και
α) εφόσον η ενίσχυση έχει χορηγηθεί βάσει του Προσωρινού Πλαισίου, δεν συνυπολογίζεται στο όριο σώρευσης για το Προσωρινό Πλαίσιο, της παρ. 1 του άρθρου 5 ή,
β) εφόσον η ενίσχυση έχει χορηγηθεί βάσει του Κανονισμού de minimis, δεν συνυπολογίζεται για το σκοπό υπολογισμού του ορίου σώρευσης της παρ. 1 του άρθρου 5.

Ειδικά για τις επιχειρήσεις που επλήγησαν αποδεδειγμένα από τις πυρκαγιές που εκδηλώθηκαν σε περιοχές της ελληνικής επικράτειας από 1η Μαΐου ως και 2 Σεπτεμβρίου 2021, όπως αυτές έχουν οριοθετηθεί με τις υπό στοιχεία Δ.Α.Ε.Φ.Κ.-Κ.Ε/13758/Α325/20.8.2021 (Β’ 3905), Δ.Α.Ε.Φ.Κ.-Κ.Ε/13975/Α325/20.8.2021 (Β’ 3898), Δ.Α.Ε.Φ.Κ.-Κ.Ε/13665/Α325/17.8.2021 (Β’ 3863) και Δ.Α.Ε.Φ.Κ.-Κ.Ε/11203/Α325/9.7.2021 αποφάσεις των Υπουργών Οικονομικών, Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Εσωτερικών, Υποδομών και Μεταφορών, το επιστρεπτέο ποσό, δεν επιστρέφεται. Για το σκοπό αυτό αποστέλλονται στην ΑΑΔΕ και στη ΓΔΟΥ από την οικεία περιφέρεια ή σε περίπτωση αγροτικών εκμεταλλεύσεων από τον ΕΛΓΑ, καταστάσεις με τα στοιχεία (ΑΦΜ, Επωνυμία, Έδρα – υποκατάστημα) των επιχειρήσεων ή των αγροτικών εκμεταλλεύσεων με την οποία βεβαιώνεται ότι οι επιχειρήσεις ή οι αγροτικές εκμεταλλεύσεις που περιλαμβάνονται σε αυτές έχουν πληγεί από τις πυρκαγιές του προηγούμενου εδαφίου.
Κατ’ εξαίρεση για τις επιχειρήσεις που έχουν έδρα ή υποκατάστημα στους Δήμους Μαντουδίου – Λίμνης – Αγίας Άννας και Ιστιαίας – Αιδηψού της Περιφερειακής Ενότητας Εύβοιας της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας, οι οποίοι επλήγησαν από την πυρκαγιά της 3ης Αυγούστου 2021, το επιστρεπτέο ποσό, δεν επιστρέφεται. 

*Ο Απόστολος Αλωνιάτης είναι οικονομολόγος-φοροτεχνικός, Α’ Αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Οικονομικών & Φορολογικών Μελετών (Ι.Ο.ΦΟ.Μ), Σύμβουλος Διοίκησης της PROSVASIS AEBE και συγγραφέας.