Απόστολος Αλωνιάτης*

Με καθυστέρηση σχεδόν δυο μηνών άνοιξε το σύστημα για την υποβολή των δηλώσεων φορολογίας των φυσικών προσώπων.
Για να πούμε την αλήθεια, περιμέναμε να ανοίξει μαζί και το έντυπο «Ν» για τη φορολογία των Νομικών Προσώπων και Οντοτήτων, μιας και θεωρούμε ότι τα φορολογικά στοιχεία των επιχειρήσεων, νομικά πρόσωπα και φυσικά πρόσωπα με εισοδήματα από εμπορική δραστηριότητα, είναι χρήσιμα για να μπορέσει το κράτος να κάνει σωστή κατανομή στην οικονομική ενίσχυση που πρέπει να δοθεί για την επανεκκίνηση της πραγματικής οικονομίας μετά τα lockdown, είτε ως ενίσχυση μέσω του μέτρου της Επιδότηση δαπανών επιχειρήσεων, είτε μέσω δανείων από τις τράπεζες, είτε με οποιοιδήποτε άλλο μέτρο.

e-αποδείξεις
Έχουμε μιλήσει αρκετές φορές για το μέτρο των αποδείξεων που πρέπει να συγκεντρώσουμε, ώστε να μην έχουμε το «πέναλτι» του 22%.
Σήμερα όμως, με την ευκαιρία του ανοίγματος του συστήματος υποβολής των φορολογικών δηλώσεων των φυσικών προσώπων, για το φορολογικό έτος 2020, ας δούμε συνοπτικά την υποχρέωση συγκέντρωσης των αποδείξεων αυτών και τις αλλαγές που επέφερε η πανδημία και η COVID-19, σε αυτήν την υποχρέωση.

Αναγραφή στο έντυπο
Ως γνωστό τα ποσά αυτά έρχονται αυτόματα στους Κωδικούς 049-050. Σε αυτούς τους κωδικούς γράφεται το ποσό των δαπανών που πραγματοποιήσατε στην ημεδαπή ή σε κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή του Ε.Ο.Χ., και έχουν εξοφληθεί με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής ημεδαπής ή αλλοδαπής προέλευσης όπως ενδεικτικά κάρτες και μέσα πληρωμής με κάρτες [χρεωστικές ή πιστωτικές κάρτες, προπληρωμένες κάρτες (prepaid card)], με πληρωμή μέσω λογαριασμού πληρωμών Παρόχων Υπηρεσιών Πληρωμών του ν. 4537/2018 (μεταφορά πίστωσης, εντολές άμεσης χρέωσης, πάγιες εντολές, τραπεζικές ή ταχυδρομικές επιταγές), μέσω ηλεκτρονικής τραπεζικής (e- banking), ηλεκτρονικού πορτοφολιού (e-wallet), paypal κ.λπ., καθώς και με καταβολή μετρητών προς Παρόχους Υπηρεσιών Πληρωμών του ν.4537/2018 [(σε γκισέ ή σε μηχάνημα easy-pay).
Οι συγκεκριμένοι κωδικοί δεν προσυμπληρώνονται από την Α.Α.Δ.Ε., αλλά το ελάχιστο απαιτούμενο ποσό αναγράφεται από τους φορολογούμενους. Προς διευκόλυνση του υπολογισμού αυτού, η Α.Α.Δ.Ε. αναρτά την ηλεκτρονική πληροφόρηση που έχει στη διάθεσή της και οι φορολογούμενοι έχοντας οι ίδιοι το βάρος της απόδειξης, αναγράφουν τα ποσά αυτά που πληρούν τις απαιτούμενες προϋποθέσεις. Δαπάνες οι οποίες έχουν μεν εξοφληθεί με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής, αλλά δεν περιλαμβάνονται στην αναρτώμενη πληροφόρηση, συμπεριλαμβάνονται εφόσον πληρούν τις ίδιες προϋποθέσεις και αποδεικνύονται από τον φορολογούμενο με κάθε πρόσφορο μέσο.

Ποιο ποσό απαιτείται βάσει νόμου
Το απαιτούμενο ποσό των δαπανών για το φορολογικό έτος 2020 προσδιορίζεται σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 6 του άρθρου 15, της παρ. 4 του άρθρου 40 καθώς και της παρ. 71 του άρθρου 72 του ν.4172/2013, όπως προστέθηκε και ισχύει από την παρ. 3 του άρθρου 37 του ν.4797/2021(Α’ 66) ως ακολούθως:
Σε ποσοστό τριάντα τοις εκατό (30%) του πραγματικού εισοδήματος, που προέρχεται από μισθωτή εργασία και συντάξεις, επιχειρηματική δραστηριότητα και ακίνητη περιουσία και μέχρι είκοσι χιλιάδες (20.000) ευρώ δαπανών. Επισημαίνεται ότι, ως πραγματικό εισόδημα επί του οποίου υπολογίζεται το ελάχιστο απαιτούμενο ποσό δαπανών είναι κάθε εισόδημα που εμπίπτει στις ως άνω κατηγορίες εισοδημάτων ανεξάρτητα από το γεγονός ότι φορολογείται αυτοτελώς ή με την κλίμακα της παραγράφου 1 του άρθρου 15 ν.4172/2013 ή με την κλίμακα της παραγράφου 4 του άρθρου 40 ν.4172/2013 ή απαλλάσσεται του φόρου.
Ειδικές περιπτώσεις
Στην περίπτωση που οι δαπάνες, που έχουν πραγματοποιηθεί εντός του φορολογικού έτους 2020 και αφορούν σε καταβολές φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων και ΕΝΦΙΑ (ανεξαρτήτως του χρόνου βεβαίωσης αυτών), δανειακές υποχρεώσεις προσωπικές ή επαγγελματικές προς χρηματοπιστωτικά ιδρύματα (στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό) και για ενοίκια, υπερβαίνουν το εξήντα τοις εκατό (60%) του πραγματικού εισοδήματος, τότε το απαιτούμενο ποσοστό δαπανών περιορίζεται στο είκοσι τοις εκατό (20%), υπό την προϋπόθεση ότι οι ανωτέρω δαπάνες έχουν καταβληθεί με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής. Στα ενοίκια περιλαμβάνεται το ποσό που καταβάλλεται για ενοίκιο κύριας ή/και δευτερεύουσας κατοικίας του φορολογούμενου, επαγγελματικής στέγης, καθώς και το ποσό που καταβάλλεται για ενοίκιο κατοικίας των εξαρτώμενων τέκνων του που φοιτούν σε άλλη πόλη.

Σε ποια ποσά εφαρμόζεται το 30%
Στον υπολογισμό του πραγματικού εισοδήματος δεν περιλαμβάνονται το συνολικό ποσό της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης του άρθρου 43Α του ν. 4172/2013 του φορολογικού έτους 2020, όλων των κατηγοριών εισοδήματος, όπως αυτό προκύπτει από την πράξη διοικητικού προσδιορισμού φόρου του φορολογικού έτους 2020. Επιπροσθέτως, δεν περιλαμβάνεται το ποσό της διατροφής που δίδεται από τον φορολογούμενο στον/στην διαζευγμένο/-η σύζυγο ή σε μέρος συμφώνου συμβίωσης ή/και σε εξαρτώμενο τέκνο του, εφόσον αυτό καταβάλλεται με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής, καθώς και το εισόδημα που προκύπτει από την προστιθέμενη διαφορά τεκμηρίων της παρ. 1 του άρθρου 34 του ν. 4172/13.
Επίσης, δεν υπολογίζονται στο πραγματικό εισόδημα από μισθωτή εργασία-συντάξεις και επιχειρηματική δραστηριότητα, η αποζημίωση της παρ.3 του άρθρου 15 του ΚΦΕ, το ασφάλισμα της παρ. 4 του άρθρου 15 του ΚΦΕ, το επίδομα εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης ανέργων, καθώς και το επίδομα αναζήτησης εργασίας στο πλαίσιο δράσεων συμβουλευτικής (παρ. 5 άρθρου 64 ν.4756/2020), η αγροτική επιδότηση πρόωρης συνταξιοδότησης, η είσπραξη ασφαλιστικής αποζημίωσης ή οικονομικής ενίσχυσης λόγω διάλυσης αλιευτικού σκάφους, καθώς και οι έκτακτες αποζημιώσεις, αμοιβές, επιχορηγήσεις και οικονομικές ενισχύσεις που χορηγήθηκαν στο πλαίσιο αντιμετώπισης των συνεπειών του κινδύνου διασποράς του COVID-19 και αποτελούν εισόδημα.
Οι παραπάνω κωδικοί δεν προσυμπληρώνονται από τη Φορολογική Διοίκηση, αλλά το ελάχιστο απαιτούμενο ποσό αναγράφεται από τους φορολογούμενους. Προς διευκόλυνση του υπολογισμού αυτού, η Φορολογική Διοίκηση αναρτά την ηλεκτρονική πληροφόρηση που έχει στη διάθεσή της και οι φορολογούμενοι έχοντας οι ίδιοι το βάρος της απόδειξης, αναγράφουν αυτά που πληρούν τις απαιτούμενες προϋποθέσεις. Δαπάνες οι οποίες έχουν μεν εξοφληθεί με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής αλλά δεν περιλαμβάνονται στην αναρτώμενη πληροφόρηση, συμπεριλαμβάνονται εφόσον πληρούν τις ίδιες προϋποθέσεις και αποδεικνύονται από τον φορολογούμενο με κάθε πρόσφορο μέσο.

Προσοχή: Στον εσωτερικό πίνακα των κωδικών 049-050, εμφανίζονται επιπλέον οι καταβολές φόρου εισοδήματος και ΕΝΦΙΑ που πραγματοποιήθηκαν εντός του 2020 καθώς και οι καταβολές σε δόσεις δανείων, εφόσον υπάρχουν. Στα αντίστοιχα πεδία, πρέπει να συμπληρωθούν οι καταβολές σε δόσεις δανείων, η πληρωμή ενοικίων καθώς και η καταβολή ποσού διατροφής εφόσον υπάρχουν και έχουν πραγματοποιηθεί με τα οριζόμενα μέσα ηλεκτρονικής πληρωμής εντός του 2020.

 Ποια έξοδα περιλαμβάνονται
Επισημαίνεται ότι λαμβάνονται υπόψη οι δαπάνες αγοράς αγαθών και λήψης υπηρεσιών, με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής, εφόσον πραγματοποιούνται στην ημεδαπή ή σε κράτη- μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή του Ε.Ο.Χ. και περιλαμβάνονται στις ακόλουθες ομάδες του δείκτη τιμών καταναλωτή της ΕΛ.ΣΤΑΤ.:
– Ομάδα 1 (Διατροφή και μη αλκοολούχα ποτά).
– Ομάδα 2 (Αλκοολούχα ποτά και καπνός).
– Ομάδα 3 (Ένδυση και υπόδηση).
– Ομάδα 4 (Στέγαση), εξαιρουμένων των ενοικίων.
– Ομάδα 5 (Διαρκή αγαθά, είδη νοικοκυριού και υπηρεσίες).
– Ομάδα 6 (Υγεία).
– Ομάδα 7 (Μεταφορές), εξαιρουμένης της δαπάνης για τέλη κυκλοφορίας και της αγοράς οχημάτων, πλην των ποδηλάτων.
– Ομάδα 8 (Επικοινωνίες).
– Ομάδα 9 (Αναψυχή, πολιτιστικές δραστηριότητες), εξαιρουμένης της αγοράς σκαφών, αεροπλάνων και αεροσκαφών.
– Ομάδα 10 (Εκπαίδευση).
– Ομάδα 11 (Ξενοδοχεία, καφέ, εστιατόρια).
– Ομάδα 12 (Άλλα αγαθά και υπηρεσίες).
Οι εν λόγω δαπάνες πρέπει να πραγματοποιούνται μέσα στο τρέχον φορολογικό έτος (2020) και ειδικά σε ό,τι αφορά την καταβολή σε δόσεις για τον υπολογισμό του απαιτούμενου ποσού δαπανών λαμβάνεται υπόψη το συνολικό ποσό των δόσεων που εκκαθαρίζονται στο οικείο φορολογικό έτος.

Ποιες εξοφλήσεις «μετράνε» 

Κοινοί λογαριασμοί
Στις περιπτώσεις κοινών τραπεζικών λογαριασμών σε χρηματοπιστωτικά ιδρύματα (κάθε μορφής στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό) οι πραγματικοί δικαιούχοι, οι οποίοι καθορίζονται με βάση τις πραγματικές περιστάσεις, μπορούν να χρησιμοποιούν τους εν λόγω λογαριασμούς ανάλογα με τις δαπάνες που πραγματοποιούν μέσω αυτών.. Τα ίδια ισχύουν και για πιστωτικές κάρτες με δικαιούχους κύρια και πρόσθετα μέλη.

Λογαριασμοί (πρώην) ΔΕΚΟ
Σημειώνεται ότι ειδικά για τους λογαριασμούς ΔΕΚΟ που είναι σε όνομα διαφορετικό από εκείνο που τους εξοφλεί, γίνονται δεκτές οι εν λόγω δαπάνες, εφόσον ο καταβάλλων την δαπάνη είναι και ο πραγματικός χρήστης του ακινήτου.

Κοινόχρηστα
Διευκρινίζεται, στην περίπτωση δαπανών των κοινόχρηστων χώρων, οι οποίες εξοφλούνται από τον διαχειριστή της πολυκατοικίας/συγκροτήματος ιδιοκτησιών με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής, αυτές θα λαμβάνονται υπόψη για τους ενοίκους ή ιδιοκτήτες ανάλογα με το ποσό που τους αντιστοιχεί.

Δαπάνες που έχουν καταχωρηθεί στα βιβλία επιτηδευματιών
Ειδικά για τους ασκούντες επιχειρηματική δραστηριότητα λαμβάνονται υπόψη και εκείνες οι δαπάνες που πραγματοποιούνται από τον επαγγελματικό τους τραπεζικό λογαριασμό, εφόσον αυτές αφορούν σε ατομικές ιδιωτικές τους δαπάνες και όχι στην επιχειρηματική τους δραστηριότητα.

Δαπάνες αισθητικής αναβάθμισης κτηρίων
Τονίζεται ότι λαμβάνονται υπόψη και οι δαπάνες του άρθρου 39Β του ν. 4172/2013, που σχετίζονται με τη λήψη υπηρεσιών και αφορούν στην ενεργειακή, λειτουργική και αισθητική αναβάθμιση κτιρίων, καθώς οι εν λόγω δαπάνες εντάσσονται στην υποομάδα 432 (υπηρεσίες επισκευής και συντήρησης κατοικίας) της ομάδας 4 του δείκτη τιμών καταναλωτή της ΕΛ.ΣΤΑΤ.

Δαπάνες που καλύπτονται εν όλο ή εν μέρη
Σε περίπτωση που κάποια από τα δικαιολογητικά που αφορούν δαπάνες απόκτησης αγαθών και λήψης υπηρεσιών, όπως αυτές ορίζονται στο άρθρο 4 της Α.1163/2020 απόφασης του Υφυπουργού Οικονομικών, έχουν κατατεθεί στον εργοδότη του φορολογούμενου ή στο ασφαλιστικό ταμείο/ασφαλιστική εταιρία που είναι ασφαλισμένος, προκειμένου να αποζημιωθεί για την πραγματοποίηση αυτών των δαπανών, λαμβάνεται υπόψη μόνο το τυχόν μέρος της δαπάνης που επιβαρύνθηκε ο ίδιος ο φορολογούμενος. Ενδεικτικά παραδείγματα τέτοιων δαπανών αποτελούν οι φαρμακευτικές, οι δαπάνες για την αγορά ορθοπεδικών ειδών (νάρθηκες, κηδεμόνες, υποδήματα, κ.λπ.), αναλώσιμων νοσηλευτικών υλικών, αναπηρικών βοηθητικών οργάνων (πατερίτσες, αναπηρικά αμαξίδια, στρώματα κατάκλισης, κ.λπ.), ειδικών μηχανημάτων (νεφελοποιητές, συσκευές αναρρόφησης, φιάλες οξυγόνου, κ.λπ.), οι δαπάνες για έξοδα μετακίνησης και διαμονής των ασφαλισμένων, οι δαπάνες για νοσήλια, οι δαπάνες για βρεφονηπιακούς σταθμούς, κ.λπ.., όταν δεν καλύπτονται στο σύνολό τους από εργοδότες, ασφαλιστικά ταμεία και ασφαλιστικές εταιρείες, οι οποίες δύναται να χρησιμοποιηθούν από τους φορολογουμένους, υπό την προϋπόθεση ότι δεν αποτελούν δαπάνες που εκπίπτουν με βάση άλλη φορολογική διάταξη.
Προκειμένου να ληφθούν αυτά τα ποσά υπόψη, απαιτείται βεβαίωση του εργοδότη ή ασφαλιστικού ταμείου ή της ασφαλιστικής εταιρείας από την οποία να προκύπτουν τα ακόλουθα:
α) Τα στοιχεία του προσώπου για το οποίο καταβλήθηκε η δαπάνη,
β) To συνολικό ποσό της δαπάνης, για το οποίο υποβλήθηκαν δικαιολογητικά,
γ) Το ποσό της δαπάνης που καλύφθηκε από τον εργοδότη ή το ασφαλιστικό ταμείο ή την ασφαλιστική επιχείρηση και
δ ) Το υπόλοιπο ποσό της δαπάνης με το οποίο επιβαρύνεται ο φορολογούμενος.
Στην περίπτωση που η βεβαίωση εκδοθεί κατά το επόμενο έτος από το έτος που καταβλήθηκαν οι δαπάνες, είτε υποβάλλεται τροποποιητική δήλωση βάσει του άρθρου 19 του ν.4174/2013 για το έτος που καταβλήθηκαν, είτε δηλώνονται για να εκπέσουν στο έτος χορήγησης της βεβαίωσης.

Απόδειξη της δαπάνης
Για την απόδειξη της εξόφλησης με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής των δαπανών απόκτησης αγαθών και λήψης υπηρεσιών, όπως αυτές ορίζονται στο άρθρο 4 της Α 1163/2020 ΑΥΟ, γίνεται δεκτό κάθε πρόσφορο μέσο όπως ενδεικτικά, κατάσταση κίνησης τραπεζικού λογαριασμού (bank statement) ή αντίγραφο κίνησης τραπεζικού λογαριασμού, αναλυτική εικόνα καρτών, αποδεικτικά κατάθεσης ή εξόφλησης, αντίγραφο εκτύπωσης της συναλλαγής του τερματικού μηχανήματος (POS) κ.λπ. χωρίς να απαιτείται η συλλογή αποδείξεων.
Σε κάθε περίπτωση υποβολής της δήλωσης δεν συνυποβάλλονται τα δικαιολογητικά που αποδεικνύουν την απόδειξη της δαπάνης για απόκτηση αγαθών και λήψης υπηρεσιών τα οποία φυλάσσονται από τον φορολογούμενο και παραδίδονται εφόσον ζητηθούν για έλεγχο.

Κάλυψη του ποσού από συζύγους
Επίσης, σε περίπτωση κοινής δήλωσης φορολογίας εισοδήματος, όπου καλύπτεται το απαιτούμενο ποσό δαπανών από οποιονδήποτε εκ των δυο συζύγων ή μερών συμφώνου συμβίωσης, το τυχόν πλεονάζον ποσό δύναται κατά τον προσδιορισμό του φόρου εισοδήματος να μεταφερθεί στον άλλο σύζυγο ή στο άλλο μέρος συμφώνου συμβίωσης για τυχόν κάλυψη του ελάχιστα απαιτούμενου ποσού δαπανών. Ακόμη στην ίδια ως άνω περίπτωση, όταν ένας εκ των δυο συζύγων ή μερών συμφώνου συμβίωσης, ανήκει στα πρόσωπα των περιπτώσεων για τα οποία δεν απαιτείται η πραγματοποίηση δαπανών με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής και εφόσον πραγματοποιεί δαπάνες με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής, τότε το δηλωθέν ποσό των δαπανών του δύναται κατά τον προσδιορισμό του φόρου, να μεταφερθεί στον άλλο σύζυγο ή στο άλλο μέρος συμφώνου συμβίωσης για τυχόν κάλυψη του ελάχιστα απαιτούμενου ποσού δαπανών (σχετ. άρθρο 6 της Α. 1163/2020 απόφασης του Υφυπουργού Οικονομικών). 

Εξαιρέσεις από τη συλλογή ηλεκτρονικών αποδείξεων
Βάσει του άρθρου 3 της Α.1163/2020 απόφασης του Υφυπουργού Οικονομικών συγκεκριμένες κατηγορίες φορολογουμένων εξαιρούνται από την υποχρέωση πραγματοποίησης δαπανών με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής και δεν απαιτείται να προσκομίσουν αποδείξεις, αλλά έχουν την υποχρέωση να συμπληρώσουν τους κωδικούς 023 – 024.
Σύμφωνα με την περ. Γ΄ της παρ. 6 του άρθρου 15 του ν. 4172/2013 οι ακόλουθες κατηγορίες φορολογουμένων απαλλάσσονται από την υποχρέωση πραγματοποίησης δαπανών με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής και δεν απαιτείται να προσκομίσουν αποδείξεις:
(i) Φορολογούμενοι που ως το τέλος του εκάστοτε φορολογικού έτους έχουν συμπληρώσει το εβδομηκοστό (70ό) έτος της ηλικίας τους.
(ii) Άτομα με ποσοστό αναπηρίας ογδόντα τοις εκατό (80%) και άνω.
(iii) Όσοι βρίσκονται σε δικαστική συμπαράσταση.
(iv) Οι φορολογικοί κάτοικοι αλλοδαπής, που υποχρεούνται σε υποβολή δήλωσης στην Ελλάδα.
(v) Δημόσιοι λειτουργοί και δημόσιοι υπάλληλοι που υπηρετούν στην αλλοδαπή, καθώς και φορολογικοί κάτοικοι Ελλάδας που διαβιούν ή εργάζονται στην αλλοδαπή. Στην έννοια της αλλοδαπής περιλαμβάνονται τόσο οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή του Ε.Ο.Χ., όσο και οι τρίτες χώρες.
(vi) Ανήλικοι που υποχρεούνται σε υποβολή δήλωσης φορολογίας εισοδήματος.
(vii) Οι υπηρετούντες την υποχρεωτική στρατιωτική τους θητεία.
(viii) Φορολογούμενοι που κατοικούν μόνιμα σε χωριά με πληθυσμό έως 500 κατοίκους και σε νησιά με πληθυσμό κάτω των 3.100 κατοίκων, σύμφωνα με την τελευταία απογραφή, εκτός αν πρόκειται για τουριστικούς τόπους. Ως τουριστικοί τόποι ορίζονται όσοι περιλαμβάνονται στο π.δ.899/1976, όπως τροποποιήθηκε με το π.δ. 664/1977.
(ix) Οι φορολογούμενοι που είναι δικαιούχοι Κοινωνικού Εισοδήματος Αλληλεγγύης (ΚΕΑ).
(x) Οι φορολογούμενοι που βρίσκονται σε κατάσταση μακροχρόνιας νοσηλείας (πέραν των έξι (6) μηνών).
(xi) Όσοι διαμένουν σε οίκο ευγηρίας και σε ψυχιατρικό κατάστημα.
(xii) Οι φυλακισμένοι. 

Αντιμετώπιση του μέτρου για το φορολογικό έτος 2020
Με την απόφαση Ε.2104/2021 κοινοποιήθηκαν οι διατάξεις των άρθρων 23 (παρ. 1), 25, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 39 και 44 του ν. 4797/2021 οι οποίες αφορούν πλήθος ρυθμίσεων για τις δηλώσεις εισοδήματος φορολογικού έτους 2020 αλλά και άλλες διατάξεις.
Μεταξύ των διατάξεων, υπάρχουν και αυτές που αφορούν στις ρυθμίσεις για τις δαπάνες με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής που θα ισχύσουν το 2020.
Σύμφωνα λοιπόν με την απόφαση αναφέρει αναλυτικά τα ακόλουθα:
Άρθρο 37 «Απαιτούμενο ποσό δαπανών με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής-Τροποποίηση της παρ.6 του άρθρου 15 και προσθήκη παρ.71 στο άρθρο 72 του ν. 4172/2013»
Με τις διατάξεις του άρθρου 37 ρυθμίζονται Ζητήματα που αφορούν στην υποχρέωση πραγματοποίησης δαπανών με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής, ανερχόμενων σε ποσοστό τριάντα τοις εκατό (30%) του πραγματικού εισοδήματος που προέρχεται από μισθωτή εργασία -συντάξεις και επιχειρηματική δραστηριότητα, που προβλέπονται στις διατάξεις της παρ. 6 του άρθρου 15 του ν. 4172/2013.

Ποια εισοδήματα εξαιρούνται επίσης για το 2020
Πιο συγκεκριμένα, με την παρ. 1 του άρθρου 37, προστίθεται νέα περίπτωση γ1′ στην παρ. 6 του άρθρου 15 του ν. 4172/2013, ώστε για εισοδήματα που αποκτώνται και δαπάνες που πραγματοποιούνται από 1.1.2020 και μετά (παρ. 2 άρθρου 37), πέραν των αναφερόμενων στο δεύτερο εδάφιο της περ. β’ της παραγράφου 6 του άρθρου 15 του ν. 4172/2013 (Α’ 167) ποσών, να μην περιλαμβάνονται στον υπολογισμό του πραγματικού εισοδήματος από μισθωτή εργασία, συντάξεις και επιχειρηματική δραστηριότητα επί του οποίου υπολογίζονται οι απαιτούμενες δαπάνες με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής, εισοδήματα με έκτακτο χαρακτήρα, καθώς και έκτακτες αποζημιώσεις, αμοιβές, επιχορηγήσεις και οικονομικές ενισχύσεις που δόθηκαν στα πλαίσια αντιμετώπισης των συνεπειών εξάπλωσης της πανδημίας. Τα εισοδήματα έκτακτου χαρακτήρα που περιλαμβάνονται στην νέα περ. γ1’της παρ. 6 του άρθρου 15 είναι τα ακόλουθα:
i. Τα εισοδήματα των παρ. 3 και 4 του άρθρου 15, δηλαδή οι εφάπαξ αποζημιώσεις λόγω διακοπής σύμβασης εργασίας ή άλλης σύμβασης (παρ. 3) και το καταβαλλόμενο ασφάλισμα στα πλαίσια ομαδικών ασφαλιστηρίων συνταξιοδοτικών συμβολαίων (παρ. 4).
ii. Το επίδομα εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης ανέργων, καθώς και το επίδομα αναζήτησης εργασίας στο πλαίσιο δράσεων συμβουλευτικής (παρ. 5 του άρθρου 64 του ν. 4756/2020 [Α’235]).
iii. Η αγροτική επιδότηση πρόωρης συνταξιοδότησης.
iv. Η είσπραξη ασφαλιστικής αποζημίωσης ή οικονομικής ενίσχυσης, λόγω διάλυσης αλιευτικού σκάφους.
ν. Έκτακτες αποζημιώσεις, αμοιβές, επιχορηγήσεις και οικονομικές ενισχύσεις που χορηγήθηκαν στο πλαίσιο αντιμετώπισης των συνεπειών του κινδύνου διασποράς του κορωνοϊού COVID-19 και αποτελούν εισόδημα.

Μείωση ποσοστού για ειδικές περιπτώσεις
Ειδικά για το φορολογικό έτος 2020, θεσπίστηκα ρυθμίσεις σχετικές με την πραγματοποίηση δαπανών με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής, κατά παρέκκλιση της περ. β’ της παρ. 6 του άρθρου 15 του ίδιου νόμου [παρ. 3 του άρθρου 37 προστίθεται νέα παράγραφος 71 στο άρθρο 72 του ν. 4172/2013 (Α’ 167)].
Ειδικότερα, με την περ. α’ της νέας παραγράφου 71 του άρθρου 72 του ν. 4172/2013 (Α’ 167), αφενός επαναλαμβάνεται η ρύθμιση των δύο πρώτων εδαφίων της περ. γ’ της παρ. 6 του άρθρου 15 του ίδιου νόμου, ως προς το απαιτούμενο ποσό δαπανών με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής και τον μη συνυπολογισμό στο πραγματικό εισόδημα του ποσού της εισφοράς αλληλεγγύης του άρθρου 43Α και του ποσού της διατροφής που δίδεται στον/στην διαζευγμένο/-η σύζυγο ή σε μέρος συμφώνου συμβίωσης ή εξαρτώμενο τέκνο, εφόσον καταβάλλεται με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής και αφετέρου, θεσπίζονται ειδικές ρυθμίσεις για το φορολογικό έτος 2020, για τις περιπτώσεις που το δηλωθέν ποσό δαπανών με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής υπολείπεται του απαιτούμενου, ως εξής:
i. Για τις περιπτώσεις που το δηλωθέν ποσό δαπανών που πραγματοποιήθηκαν εντός του φορολογικού έτους 2020 με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής είναι μεν χαμηλότερο του απαιτούμενου 30% του πραγματικού εισοδήματος από μισθωτή εργασία, συντάξεις και επιχειρηματική δραστηριότητα, όπως αυτό προσδιορίζεται με την περ. β’ σε συνδυασμό με την περ. γ1′ της παρ. 6 του άρθρου 15 του ν. 4172/2013, αλλά είναι υψηλότερο του 20% αυτού, ο φόρος που προκύπτει κατά την εφαρμογή της κλίμακας της παρ. 1 του άρθρου 15 του ν. 4172/2013, προσαυξάνεται κατά έντεκα τοις εκατό (11%) επί της διαφοράς μεταξύ απαιτούμενου και του δηλωθέντος ποσού δαπανών που πραγματοποιηθήκαν με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής.
Παράδειγμα
Φορολογούμενος με πραγματικό εισόδημα από μισθωτή εργασία, συντάξεις και επιχειρηματική δραστηριότητα ίσο με 15.000€, απαιτείται να δηλώσει πραγματοποιηθείσες εντός του φορολογικού έτους 2020 δαπάνες με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής ποσού τουλάχιστον 4.500€ (15.000*30%=4.500).
Εάν αυτός δηλώσει δαπάνες με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής που ανέρχονται στο 25% (ανώτερο του 20%, αλλά υπολειπόμενου του απαιτούμενου 30%) του πραγματικού τους εισοδήματος (15.000*25%=3.750€), τότε η προσαύξηση του φόρου της κλίμακας της παρ. 1 του άρθρου 15 θα είναι ίση με 82,5€ [(4.500-3.750)*11%=82,5].
ii. Για τις περιπτώσεις, όπου το δηλωθέν ποσό δαπανών με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής έτους 2020, υπολείπεται του 20% του πραγματικού εισοδήματος από μισθωτή εργασία, συντάξεις και επιχειρηματική δραστηριότητα, όπως αυτό προσδιορίζεται με την περ. β’, σε συνδυασμό με την περ. γ1′ της παρ. 6 του άρθρου 15 του ν. 4172/2013, τότε η προσαύξηση του φόρου που προκύπτει από την εφαρμογή της κλίμακας της παρ. 1 του άρθρου 15 του ν. 4172/2013, αποτελείται από το άθροισμα δύο επί μέρους ποσών (α+β) και υπολογίζεται α) ως το ποσό που προκύπτει από τη θετική διαφορά μεταξύ του είκοσι τοις εκατό (20%) του πραγματικού εισοδήματος που προέρχεται από μισθωτή εργασία, συντάξεις και επιχειρηματική δραστηριότητα και του δηλωθέντος ποσού δαπανών με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής, πολλαπλασιαζόμενη με συντελεστή είκοσι δύο τοις εκατό (22%) και, επιπροσθέτως, β) από το ποσό που προκύπτει από τη θετική διαφορά μεταξύ του απαιτούμενου ποσού δαπανών και του είκοσι τοις εκατό (20%) του πραγματικού εισοδήματος που προέρχεται από μισθωτή εργασία, συντάξεις και επιχειρηματική δραστηριότητα, πολλαπλασιαζόμενη με συντελεστή έντεκα τοις εκατό (11%).
Παράδειγμα
Φορολογούμενος με πραγματικό εισόδημα ίσο με 19.000 ευρώ και δηλωθείσες δαπάνες με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής έτους 2020 ίσες με 1.850 ευρώ (οι απαιτούμενες δαπάνες είναι 19.000*30% = 5.700€), θα επιβαρυνθεί με προσαύξηση του φόρου που προκύπτει από την εφαρμογή της κλίμακας της παρ. 1 του άρθρου 15 του ν. 4172/2013 ίση με 638€ (429€+209€).
Το πρώτο μέρος της προσαύξησης των 429€ αντιστοιχεί στο 22% της διαφοράς που προκύπτει μεταξύ του 20% του πραγματικού εισοδήματος και του δηλωθέντος ποσού δαπανών {[(20%*19.000)-1850]*22% = 429€}. Το δεύτερο μέρος της προσαύξησης των 209€ αντιστοιχεί στο 11% της διαφοράς που προκύπτει μεταξύ του απαιτούμενου ποσού δαπανών και του 20% του πραγματικού εισοδήματος {[(30%*19.000)-(20%*19.000)]*11%=209€}. 

Ποιοι έχουν το πλεονέκτημα
Σε συνέχεια των παραπάνω, ορίζονται, ειδικά για το φορολογικό έτος 2020, περιπτώσεις φορολογουμένων που εξαιρούνται από την προσαύξηση του φόρου της κλίμακας της παρ. 1 του άρθρου 15 του ίδιου νόμου, σε περίπτωση που δεν πραγματοποίησαν εντός του έτους 2020 το απαιτούμενο ποσό δαπανών με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής. Ο φόρος που προκύπτει κατά την εφαρμογή της κλίμακας της παρ. του άρθρου 15 δεν προσαυξάνεται για τις εξής κατηγορίες φορολογουμένων:
i. Για τα φυσικά πρόσωπα που ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα, η οποία, σύμφωνα με τις κανονιστικές πράξεις που εκδόθηκαν για τον προσδιορισμό των πληττόμενων επιχειρήσεων από την εξάπλωση της πανδημίας του κορωνοϊού COVID – 19, θεωρήθηκε ως πληττόμενη για οποιοδήποτε χρονικό διάστημα εντός του έτους 2020.
ii. Για τα φυσικά πρόσωπα των οποίων η σύμβαση εργασίας ανεστάλη για οποιοδήποτε χρονικό διάστημα εντός του έτους 2020 λόγω των μέτρων για την αντιμετώπιση της πανδημίας του κορωνοϊού COVID – 19, σύμφωνα με το άρθρο δέκατο τρίτο της από 14.3.2020 Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου (Α’ 64), η οποία κυρώθηκε με το άρθρο 3 του ν. 4682/2020 (Α’ 76), το άρθρο 11 της από 20.3.3020 Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου (Α’ 68), η οποία κυρώθηκε με το άρθρο 1 του ν. 4683/2020 (Α’ 83) και το άρθρο 68 του ν. 4756/2020 (Α’ 235),
iii. Για τα φυσικά πρόσωπα των οποίων η σύμβαση ναυτολόγησης ανεστάλη κατά τη διάρκεια οποιουδήποτε διαστήματος εντός του 2020 με βάση το άρθρο εξηκοστό τρίτο της από 30.3.2020 Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου (Α’ 75), η οποία κυρώθηκε με το άρθρο 1 του ν. 4684/2020 (Α’ 86), όπως αυτό τροποποιήθηκε και συμπληρώθηκε με την από 1.5.2020 Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου (Α’ 90), η οποία κυρώθηκε με τον ν. 4690/2020 (Α’ 104),
iv. Για τα φυσικά πρόσωπα τα οποία εντάχθηκαν στον μηχανισμό ενίσχυσης «ΣΥΝ-ΕΡΓΑΣΙΑ» ανεξαρτήτως χρονικού διαστήματος εντός του 2020, σύμφωνα με το άρθρο 31 του ν. 4690/2020 και το άρθρο 123 του ν. 4714/2020 (Α’ 148), όπως τα πρόσωπα αυτά θα αποσταλούν στη Φορολογική Διοίκηση από το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων,
ν. Για τα φυσικά πρόσωπα τα οποία είναι ιδιοκτήτες ακινήτων, που έλαβαν μειωμένο μίσθωμα εντός του 2020, για το οποίο έχει υποβληθεί έστω και μία εγκεκριμένη δήλωση COVID – 19, κατόπιν σχετικής επεξεργασίας από την ΑΑΔΕ, σύμφωνα με το άρθρο δεύτερο της από 20.3.2020 Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου, η οποία κυρώθηκε με το άρθρο 1 του ν. 4683/2020, όπως διαμορφώθηκε με την παρ. 2 του άρθρου 33 του ν. 4753/2020 (Α’ 1227) και την παρ. 2 του άρθρου 13 του ν. 4690/2020 (Α’ 104), όπως ισχύουν μετά και την τροποποίησή τους με το άρθρο 54 του ν. 4758/2020 (Α’ 242),
vi. Για τους φορολογούμενους που είχαν συμπληρώσει το εξηκοστό (60ό) έτος της ηλικίας τους στις 31 Δεκεμβρίου 2019.
Τέλος, με την περ. β’. της νέας παραγράφου 71 του άρθρου 72 του ν. 4172/2013, ορίζεται πως, ειδικά για το φορολογικό έτος 2020, οι διατάξεις της περ. α’, εφαρμόζονται αναλόγως για τα εισοδήματα από ακίνητη περιουσία, που φορολογούνται με την κλίμακα της παραγράφου 4 του άρθρου 40 του ίδιου νόμου.

*Ο Απόστολος Αλωνιάτης είναι οικονομολόγος – φοροτεχνικός, Α’ Αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Οικονομικών & Φορολογικών Μελετών (Ι.Ο.ΦΟ.Μ), Σύμβουλος Διοίκησης της PROSVASIS AEBE και συγγραφέας.