Στο βάθος του τούνελ… υπάρχει ένα φως που δείχνει την πινακίδα Δηλώσεις 2021 για τα εισοδήματα που εισπράχθηκαν το 2020. Κάνοντας πρόβλεψη το σύστημα ίσως ανοίξει στο τέλος Απριλίου.

 Απόστολος Αλωνιάτης*

 Το έναυσμα για την έναρξη της δύσκολης κούρσας που περιμένει φορολογουμένους και λογιστές φοροτεχνικούς όσον αφορά τις υποβολές των δηλώσεων αυτών έδωσε η απόφαση για την υποβολή δηλώσεων βεβαιώσεων εισοδήματος, για τα εισοδήματα για αμοιβές από επιχειρηματική δραστηριότητα, τόκους και μερίσματα, για μια ακόμη φορά, δηλώσεις που πρέπει να κατατεθούν έως της 29 Μαρτίου 2021 [σχετ. απόφαση η Α.1035/23.2.2021 (ΦΕΚ 797/Β’/1.3.2021], όπως τροποποιήθηκε και ισχύει.

 Με εκκρεμότητες δόθηκε το εναρκτήριο λάκτισμα για τις δηλώσεις… για μια ακόμη φορά!

Στη συγκεκριμένη απόφαση αναφέρονται και εισοδήματα για τα οποία δεν πρέπει να σταλεί βεβαίωση αποδοχών. Αυτά είναι κυρίως επιδόματα, που επειδή βάση νόμου θεωρούνται αφορολόγητα, η διοίκηση θεωρεί ότι αυτά δεν πρέπει να σταλούν αυτόματα στη δήλωση.
Αφορολόγητες, λοιπόν, θα είναι στο σύνολό τους οι ενισχύσεις, οι οποίες δόθηκαν προκειμένου να στηριχθούν εργαζόμενοι κι επιχειρήσεις από τις συνέπειες τις πανδημίας. Το σύνολο των επιδομάτων ανήκουν σε δεκαπέντε κατηγορίες αποζημιώσεων που εισέπραξαν εκατοντάδες χιλιάδες επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενοι το 2020.

Συγκεκριμένα τα επιδόματα, που με βάση την εγκύκλιο δεν αποτελούν εισόδημα και δεν υπόκεινται σε οποιοδήποτε φόρο, εισφορά, συμπεριλαμβανομένης και της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης, αφορούν τις εξής κατηγορίες ενισχύσεων:

• Οι αποζημιώσεις ειδικού σκοπού των 534 ευρώ ή των 800 ευρώ, τις οποίες έλαβαν εργαζόμενοι στον ιδιωτικό τομέα που μπήκαν σε αναστολή. Αντίστοιχη πρόβλεψη υπάρχει και για τους εργαζόμενους των οποίων η σύμβαση εργασίας λύθηκε με καταγγελία από επιχειρήσεις – εργοδότες στις πληγείσες από τον μεσογειακό κυκλώνα «Ιανός» περιοχές της χώρας
• Η αποζημίωση για την κάλυψη από το κράτος του 60% των απωλειών στις αποδοχές των εργαζομένων που εντάχθηκαν στο πρόγραμμα ΣΥΝ-ΕΡΓΑΣΙΑ».
• Οι ενισχύσεις σε ελεύθερους επαγγελματίες, αυτοαπασχολούμενους, ιδιοκτήτες ατομικών επιχειρήσεων και η αμοιβή ιδιωτών ιατρών, με έκδοση Δελτίου Παροχής Υπηρεσιών, που συνεργάζονται με δημόσια νοσοκομεία οι οποίες δεν υπολογίζονται στα εισοδηματικά όρια για την καταβολή οποιασδήποτε παροχής κοινωνικού ή προνοιακού χαρακτήρα
• Οι αποζημιώσεις σε ειδικές κατηγορίες όπως οι καλλιτέχνες, δημιουργοί και επαγγελματίες της τέχνης και του πολιτισμού, ξεναγοί, τουριστικοί συνοδοί και επιστήμονες
• Οι ενισχύσεις σε ασκούντες επιχειρηματική δραστηριότητα εξαιτίας της μίσθωσης τουριστικών καταλυμάτων που χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για την προσωρινή διαμονή φυσικών προσώπων στο πλαίσιο αντιμετώπισης του κινδύνου μετάδοσης του COVID 19.
• Το επίδομα κατάρτισης μέσω του ειδικού προγράμματος τηλεκατάρτισης σε επιστήμονες πληττόμενους από τον COVID 19 και η οποία δεν υπολογίζεται στα εισοδηματικά όρια για την καταβολή οποιασδήποτε παροχής κοινωνικού ή προνοιακού χαρακτήρα
• Η εφάπαξ ενίσχυση στους ασφαλισμένους του τ. ΕΤΑΑ, καθώς και στους οικονομολόγους και γεωτεχνικούς που ασφαλίζονται στον e-ΕΦΚΑ και η οποία δεν προσμετράται στο συνολικό πραγματικό ή τεκμαρτό, οικογενειακό εισόδημα.
• Η έκτακτη αποζημίωση στους εποχικά εργαζόμενους του τουριστικού και επισιτιστικού κλάδου
• Οι αμοιβές σε μισθωτούς που αφορούν αποζημίωση εξόδων διαμονής και σίτισης, ημερήσια αποζημίωση, αποζημίωση εξόδων κίνησης και επίδομα βιβλιοθήκης.
• Οι αποζημιώσεις που καταβλήθηκαν από το κράτος στους ιδιοκτήτες ακινήτων για τα «κουρεμένα» κατά 40% ενοίκια και οι οποίες ανέρχονται στο 50% των απωλειών.
• Τα ποσά των ενισχύσεων που έλαβαν επαγγελματίες και επιχειρήσεις μέσω των κύκλων της επιστρεπτέας προκαταβολής
• Ο ΟΠΕΚΑ δεν αποστέλλει αρχείο για τις ακόλουθες παροχές και υπηρεσίες που χορηγεί και διαχειρίζεται:
  – έξοδα κηδείας της περίπτωσης γ’ του άρθρου 4 του ν.4520/2018
  – παροχές και υπηρεσίες του Λογαριασμού Αγροτικής Εστίας σύμφωνα με τον ν.3050/2002 (περ. δ’ του άρθρου 4 ν.4520/2018)
  – προνοιακές παροχές, οικονομικές και εισοδηματικές ενισχύσεις και κοινωνικές υπηρεσίες για την οικονομική στήριξη – ενίσχυση ειδικών και ευπαθών ομάδων (περιπτώσεις του άρθρου 4 του ν.4520/2018)
  – παροχή της περ. θ’ του άρθρου 4 του ν. 4520/2018
  – επίδομα ομογενών προσφύγων που χορηγείται βάσει των διατάξεων του ν.δ.57/1973 στα πλαίσια παροχής προγραμμάτων Κοινωνικής Προστασίας του οποίου η διαδικασία χορήγησης προβλέπεται από τις υπό στοιχεία Γ1α/ οικ.842/19.4.1988 (Β’242), Π3οικ./603/23.2.1994 (Β’ 148), Π3οικ.2091/6.6.1995 (Β’ 537), Π3/οικ.3427/5.10.1995 (Β’ 868) υπουργικές αποφάσεις
  – έκτακτες εφάπαξ οικονομικές ενισχύσεις σε δικαιούχους που επλήγησαν από φυσικές καταστροφές
  – επίδομα γέννησης (άρθ. 1 ν.4659/2020) που χορηγείται στους δικαιούχους και το οποίο σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 10 του ν.4659/2020, μεταξύ άλλων, απαλλάσσεται από κάθε φόρο και εισφορά (συμπεριλαμβανομένης και της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης του άρθρου 43Α του ν.4172/2013) και δεν προσμετράται στο συνολικό, πραγματικό ή τεκμαρτό οικογενειακό εισόδημα. Τα επιδόματα τακτικής ανεργίας και μακροχρόνια ανέργων, το ειδικό εποχικό βοήθημα, ειδικό βοήθημα μετά τη λήξη του επιδόματος ανεργίας εφόσον το άθροισμα των λοιπών εισοδημάτων δεν υπερβαίνει τις 10.000 ευρώ

• Το επίδομα εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης ανέργων το οποίο δεν υπολογίζεται στα εισοδηματικά όρια για την καταβολή οποιασδήποτε παροχής κοινωνικού ή προνοιακού χαρακτήρα.
• Οι αποζημιώσεις απόλυσης έως 60.000 ευρώ.
  

Προβλήματα που ανακύπτουν

Για μια ακόμη χρονιά θα δημιουργηθεί σοβαρό πρόβλημα στη συμπλήρωση των φορολογικών δηλώσεων, κυρίως από το δημόσιο για τα ανωτέρω επιδόματα.
Η εμπειρία από πέρυσι είναι δραματική. Πολλά από αυτά τα επιδόματα μπορεί να είναι αφορολόγητα, αλλά μπορούν να καταγραφούν στον πίνακα 6 «Πρόσθετα Πληροφοριακά Στοιχεία – Ποσά που μειώνουν την ετήσια δαπάνη», και να καλύψουν τεκμήρια.
Όμως οι δημόσιες, υπηρεσίες στηριζόμενες στις εσωτερικές τους αποφάσεις από τις διοικήσεις τους, αρνούνται να δώσουν σχετικές βεβαιώσεις που χρειάζονται οι φορολογούμενοι για την πιστοποίηση αυτών των ποσών.

Αλλαγές στα τεκμήρια

Αναφέροντας τα τεκμήρια και την κάλυψή τους, θα θέλαμε να επισημάνουμε, για μία ακόμη φορά, τις αλλαγές που πρέπει αν γίνουν στα τεκμήρια των φορολογικών δηλώσεων 2020.
Η υγειονομική κρίση και τα κλειστά μαγαζιά, οι αναστολές προσωπικού, η αναγκαστική ανεργία των εργαζόμενων στον επισιτισμό και τον τουρισμό και τα μικρά επιδόματα από πλευράς του κράτους, έχουν φέρει δεκάδες φορολογούμενους πρώτον σε ανέχεια και σε οικονομική αδυναμία.
Τα εισοδήματα τόσο των μισθωτών , όσο και των ελευθέρων επαγγελματιών και των καταστηματαρχών και γενικά των φυσικών προσώπων που δρουν ατομικά, έχουν πιάσει πάτο.
Είναι κάτι παραπάνω από σίγουρο, ότι τα φετινά εισοδήματα δεν θα κατορθώσουν να καλύψουν τα τεκμήρια, όπως αυτά υπολογίζονται.

Χάνεται η ζημιά

Το πρόβλημα δεν είναι μόνο ο επιπλέον φόρος που θα καλεστούν οι φορολογούμενοι να πληρώσουν.
Το σημαντικότερο πρόβλημα το έχουν οι φορολογούμενοι φυσικά πρόσωπα, που έχουν εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα.
Σύμφωνα με την ΠΟΛ.1076/2015, για την εφαρμογή της φορολόγησης με τα τεκμήρια η ζημιά του ίδιου φορολογικού έτους ή και των προηγούμενων δεν εκπίπτει ούτε μεταφέρεται. Πιο συγκεκριμένα:
Με τις διατάξεις της παραγράφου 3 του άρθρου 34 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (ΚΦΕ – Ν.4172/2013) ορίζεται ότι, στην περίπτωση προσδιορισμού του εισοδήματος με βάση την ετήσια δαπάνη αυτού του άρθρου, η ζημιά του ίδιου φορολογικού έτους από επιχειρηματική δραστηριότητα, καθώς και η ζημιά των προηγούμενων ετών μηδενίζεται και δεν εκπίπτει ούτε μεταφέρεται για συμψηφισμό στα επόμενα φορολογικά έτη. Επομένως, εάν κατά το κρίσιμο φορολογικό έτος, για ένα φορολογούμενο προέκυψε ζημία που προέρχεται από ατομική επιχείρηση και ο φορολογούμενος αυτός έχει πραγματοποιήσει δαπάνες των άρθρων 31 και 32 τότε η ζημιά του φορολογούμενου μηδενίζεται και ο ίδιος φορολογείται με βάση την συνολικές του δαπάνες ενώ η ζημιά δεν μεταφέρεται για συμψηφισμό στα επόμενα έτη.
Αντίθετα, αν ο φορολογούμενος καλύψει το τεκμαρτό του εισόδημα με ανάλωση κεφαλαίου προηγουμένων ετών, οπότε και δεν θα φορολογηθεί με βάση τις δαπάνες, θα μπορέσει να μεταφέρει τη ζημιά του στο επόμενο έτος.

Τα σενάρια

Σύμφωνα με τα σενάρια που κυκλοφορούν, η Διοίκηση σκέπτεται ειδικά για το φορολογικό έτος 2020:
Απαλλαγή από τα τεκμήρια διαβίωσης των φορολογουμένων που έχουν πληγεί από την κρίση της πανδημίας. Αναλυτικά, η απενεργοποίηση των τεκμηρίων θα αφορά σε εργαζόμενους που ήταν σε καθεστώς αναστολής το 2020, επαγγελματίες των οποίων ο τζίρος μειώθηκε σημαντικά καθώς και ατομικές επιχειρήσεις. Η ανωτέρω αναστολή θα εξαιρεί τους φορολογούμενους που δεν έχουν πληγεί από την κρίση, όπως για παράδειγμα οι δημόσιοι υπάλληλοι, οι συνταξιούχοι και όσοι εργαζόμενοι του ιδιωτικού τομέα δεν τέθηκαν σε αναστολή εργασίας.
Το σενάριο αυτό θα φέρει χάος στην εκκαθάριση μιας και υπάρχουν πολλά προβλήματα που πρέπει να επιλυθούν πρώτα.
Για παράδειγμα μέχρι και πέρυσι, κακώς, δεν ασχολούταν κανείς με τους ΚΑΔ (Κωδικούς Αριθμούς Δραστηριότητας) και τη σύνδεσή τους με τα έσοδα της επιχείρησης. Αυτό συνέβαινε επειδή, και το taxisnet και η νομοθεσία, μας έδινε τη δυνατότητα να βάλουμε ένα κύριο ΚΑΔ και μετά αν η επιχείρηση ήθελε να αλλάξει δραστηριότητα ή να προσθέσει κάποια άλλη, να βάλει την καινούρια ως δευτερεύουσα δραστηριότητα. Έτσι επιχειρήσεις που είχαν π.χ. παραγωγή και έκαναν χονδρικό εμπόριο των αγαθών τους, με την οικονομική κρίση ξεκίνησαν και τη λιανική πώληση, που σαν τζίρος μπορεί να είναι και μεγαλύτερος από τη χονδρική. Σήμερα, αντιμετωπίζει πρόβλημα στις επιδοτήσεις γιατί θεωρείται επιχείρηση χονδρικής πώλησης, άρα πληττόμενη επιχείρηση, ενώ στην πραγματικότητα λειτουργεί σαν να είναι επιχείρηση λιανικής και είναι κλειστή με κρατική εντολή.
Επιπλέον στη διασταύρωση που γίνεται από 1.1.2021 το σύστημα τη βλέπει ως πληττόμενη (έκπτωση ενοικίου 40% λόγω ΚΑΔ) και όχι ως κλεισμένη με κυβερνητική εντολή χάνοντας την απαλλαγή καταβολής ενοικίου (δηλαδή έκπτωση ενοικίου 100%) .
Σκεφτείτε τι θα γίνει με τα τεκμήρια…
Συνυπολογισμός στα εισοδήματα της αποζημίωσης ειδικού σκοπού 534 ευρώ για τους υπαλλήλους που ήταν σε αναστολή σύμβασης .Αν και τα εισοδήματα αυτά δεν φορολογούνται, εξετάζεται να προσμετρηθούν μόνο για την κάλυψη των τεκμηρίων. Για τους ελεύθερους επαγγελματίες αντίστοιχα εξετάζεται ο συνυπολογισμός των επιστρεπτέων προκαταβολών στο εισόδημά τους, που επίσης δεν φορολογούνται με σκοπό την κάλυψη των τεκμηρίων.
Όπως γράψαμε και παραπάνω τα κουτσουρεμένα εισοδήματα μαζί με τα επιδόματα δεν μπορούν να καλύψουν τα τεκμήρια και ειδικά σε υπαλλήλους που δεν πληρωνόντουσαν με το βασικό μισθό. Ακόμη και ένας υπάλληλος που είχε καθαρό μισθό 1.000 ευρώ, αν ήταν 6 μήνες σε αναστολή στο 2020, από 14.000 € και πλέον εισόδημα θα έχει κάτω από 10.000 εισόδημα.
Μπορείτε να σκεφτείτε τι θα γίνει με τους επιτηδευματίες που πήραν μόνο 800 ευρώ επιδότηση, μιας και οι επιστρεπτέες προκαταβολές για το 2020 τουλάχιστον θεωρούνται δάνειο και όχι εισόδημα.
Το τελευταίο σενάριο είναι η απενεργοποίηση των τεκμηρίων μόνο για κατοικίες και αυτοκίνητα για όσους έχουν πληγεί.
Εμείς θα προτείναμε το μέτρο, ενόψει της οριστικής τους κατάργησης, όπως είχε προαναγγείλει η κυβέρνηση το 2019, να πάρει αναστολή για όλους τους φορολογούμενους.
Τέλος περιμένουμε και τη θέση της διοίκησης για το μέτρο του 30% κάλυψης των εισοδημάτων με δαπάνες που έχουν εξοφληθεί με ηλεκτρονικό τρόπο.
Να θυμίσουμε ότι δεν αφορά μόνο τους μισθωτούς, αλλά όσους έχουν εισόδημα από μισθούς, συντάξεις, αλλά και εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα και ενοίκια.
Η ποινή είναι 22% επί της διαφοράς που προκύπτει και αφορά όλα τα παραπάνω εισοδήματα.

* Ο Απόστολος Αλωνιάτης είναι οικονομολόγος – φοροτεχνικός, Α’ Αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Οικονομικών & Φορολογικών Μελετών (Ι.Ο.ΦΟ.Μ), Σύμβουλος Διοίκησης της PROSVASIS AEBE και συγγραφέας.