Ποιοι επαγγελματίες θα πρέπει να συνδεθούν υποχρεωτικά με το  IRIS
Με το νέο σχέδιο νόμου που τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση («Δάνεια: Διαφάνεια, ανταγωνισμός, προστασία των ευάλωτων-Ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2021/2167»), ρυθμίζεται, μεταξύ άλλων,  και η υποχρέωση αποδοχής άμεσων πληρωμών (IRIS) από επιχειρήσεις και ελεύθερους επαγγελματίες.

Απόστολος Αλωνιάτης*

Ακόμη γίνεται η συμπλήρωση της κείμενης νομοθεσίας σχετικά με μέτρα επιμέλειας των πιστωτικών ιδρυμάτων προς του πελάτες τους και τη δημοσιοποίηση κυρώσεων από Τράπεζας της Ελλάδας (ΤτΕ) στα πλαίσια κυρώσεων του νόμου 4557/2018 «Πρόληψη και καταστολή της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας (ενσωμάτωση της Οδηγίας 2015/849/EE) και άλλες διατάξεις.».

Οι προτεινόμενες διατάξεις

Δέουσα επιμέλεια τραπεζών
Με το άρθρο 45 του νομοσχεδίου, προς εξασφάλιση της δέουσας επιμέλειας των πιστωτικών ιδρυμάτων και των χρηματοπιστωτικών οργανισμών, απέναντι στους πελάτες τους, επιβάλλεται η επαλήθευση των εισοδημάτων τους, βάσει του εκκαθαριστικού σημειώματος φορολογίας εισοδήματος (για φυσικά πρόσωπα) και βάσει της υποβληθείσας δήλωσης φορολογίας εισοδήματος (για νομικά πρόσωπα).

Άρθρο 45
Μέτρα αυξημένης επιμέλειας των πιστωτικών ιδρυμάτων και χρηματοπιστωτικών οργανισμών – Προσθήκη παρ. 1α στο άρθρο 16 ν.4557/2018
Στο άρθρο 16 του ν.4557/2018 (Α’ 139), περί επιμέλειας προς τον πελάτη, προστίθεται παρ. 1α ως εξής:
«1α. Τα πιστωτικά ιδρύματα και οι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί, στο πλαίσιο εφαρμογής μέτρων αυξημένης δέουσας επιμέλειας, κατά την έναρξη της επιχειρηματικής σχέσης, επαληθεύουν τα ετήσια εισοδήματα πελατών: α) που είναι φυσικά πρόσωπα, βάσει του εκκαθαριστικού σημειώματος φορολογίας εισοδήματος, και β) που είναι νομικά πρόσωπα, βάσει της υποβληθείσας δήλωσης φορολογίας εισοδήματος, εκτός αν ο πελάτης δεν υποχρεούται να υποβάλλει δήλωση φόρου εισοδήματος.».

Υποχρέωση εφαρμογής IRIS – Ορισμός
Με το άρθρο 46 του νομοσχεδίου, δίνεται ο ορισμός των υπηρεσιών άμεσης πληρωμής, ως υπηρεσίες πληρωμών για τη μεταφορά πιστώσεων, οι οποίες μάλιστα δύνανται να διενεργούνται σε εικοσιτετράωρη βάση, συμπληρώνοντας το μέχρι τώρα κενό.

Άρθρο 46
Ορισμός υπηρεσιών άμεσης πληρωμής – Προσθήκη περ. ιθ) στο άρθρο 62 ν.4446/2016
Στο άρθρο 62 του ν.4446/2016 (Α’ 240), περί ορισμών, προστίθεται περ. ιθ) ως εξής:
«ιθ) Ως «υπηρεσίες άμεσης πληρωμής» ορίζονται οι υπηρεσίες πληρωμών που επιτρέπουν τη μεταφορά πίστωσης, κατά το άρθρο 4 του ν.4537/2018 (Α’ 84), η οποία μπορεί να εκτελείται σε εικοσιτετράωρη βάση, οποιαδήποτε ημερολογιακή ημέρα του έτους, με άμεσο ή σχεδόν άμεσο διακανονισμό.».

Υπόχρεοι χρήσης
Με το άρθρο 47 του νομοσχεδίου, διασαφηνίζεται ότι οι ελεύθεροι επαγγελματίες και επιτηδευματίες που τηρούν επαγγελματικό λογαριασμό υποχρεούνται να αποδέχονται πληρωμές με σύστημα άμεσης πληρωμής.

Άρθρο 47
Υποχρεωτική αποδοχή πληρωμών με υπηρεσίες άμεσης πληρωμής – Προσθήκη παρ. 4 στο άρθρο 65 ν.4446/2016
Στο άρθρο 65 του ν.4446/2016 (Α’ 240), περί αποδοχής πληρωμών με κάρτα, προστίθεται παρ. 4 ως εξής:
«4. Οι ελεύθεροι επαγγελματίες και επιτηδευματίες που τηρούν επαγγελματικό λογαριασμό, σύμφωνα με την κοινή απόφαση που εκδίδεται βάσει της εξουσιοδότησης της περ. γ) της παρ. 3, δέχονται υποχρεωτικά πληρωμές μέσω υπηρεσιών άμεσης πληρωμής.».

Υποχρέωση ενημέρωσης
Με το άρθρο 48 του νομοσχεδίου, προβλέπεται η υποχρέωση όσων αποδέχονται πληρωμές με υπηρεσίες άμεσης πληρωμής να ενημερώνουν σχετικώς τους καταναλωτές, στο πλαίσιο προστασίας των τελευταίων.

Άρθρο 48
Υποχρέωση ενημέρωσης για τη χρήση καρτών και υπηρεσιών άμεσης πληρωμής – Τροποποίηση παρ. 1 και προσθήκη παρ. 11 στο άρθρο 66 ν.4446/2016
1. Η παρ. 1 του άρθρου 66 του ν.4446/2016 (Α’ 240), περί της υποχρέωσης ενημέρωσης του καταναλωτή, τροποποιείται, ώστε α) η υποχρέωση για παροχή πληροφοριών να επεκτείνεται και στους δικαιούχους πληρωμής που αποδέχονται υποχρεωτικά πληρωμές μέσω υπηρεσίας άμεσης πληρωμής, και β) οι πληροφορίες που παρέχουν οι δικαιούχοι πληρωμής στους καταναλωτές να αναγράφονται και στον διαδικτυακό τόπο, μέσω του οποίου δέχονται πληρωμές, και η παρ. 1 διαμορφώνεται ως εξής:
«1. Οι δικαιούχοι πληρωμής, οι οποίοι αποδέχονται κάρτες πληρωμών, και οι δικαιούχοι πληρωμής που αποδέχονται υποχρεωτικά πληρωμές μέσω υπηρεσίας άμεσης πληρωμής, σύμφωνα με την παρ. 4 του άρθρου 65, ενημερώνουν τους καταναλωτές σχετικά με την αποδοχή καρτών και μέσων πληρωμής του συστήματος καρτών πληρωμής, με σαφή τρόπο που δεν επιδέχεται παρερμηνείας. Οι πληροφορίες αυτές πρέπει να αναγράφονται ευκρινώς στην είσοδο του καταστήματος και στο ταμείο, καθώς και στον διαδικτυακό τόπο μέσω του οποίου δέχονται πληρωμές.».
2. Στο άρθρο 66 του ν.4446/2016 προστίθεται παρ. 11 ως εξής:
«11. Το παρόν εφαρμόζεται και για τις υπηρεσίες άμεσης πληρωμής. Ειδικότερα, οι δικαιούχοι πληρωμής που αποδέχονται υποχρεωτικά πληρωμές με σύστημα άμεσης πληρωμής, σύμφωνα με την παρ. 4 του άρθρου 65, αναρτούν σε ευδιάκριτο σημείο στο ταμείο της επιχείρησής τους και στον διαδικτυακό τόπο μέσω του οποίου δέχονται πληρωμές την ακόλουθη ένδειξη: «Ο ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗΣ ΔΙΚΑΙΟΥΤΑΙ ΝΑ ΠΛΗΡΩΣΕΙ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΑΜΕΣΗΣ ΠΛΗΡΩΜΗΣ», ακολουθούμενη από την εμπορική ονομασία και το σήμα των εν λόγω υπηρεσιών.».

Δημοσιοποίηση προστίμων από ΤτΕ
Με το άρθρο 49 του νομοσχεδίου, προβλέπεται η δημοσιοποίηση των κυρώσεων της Τράπεζας της Ελλάδος, επί παραβάσεων, προκειμένου οι αποφάσεις επιβολής κυρώσεων επί νομικών προσώπων να δημοσιεύονται και πριν την έκδοση αποφάσεων επί των ενδίκων βοηθημάτων που έχουν ασκήσει.

Άρθρο 49
Δημοσιοποίηση κυρώσεων – Τροποποίηση παρ. 1 άρθρου 60 ν.4261/2014 και παρ. 3 άρθρου 46 ν.4557/2018
1. Η παρ. 1 του άρθρου 60 του ν.4261/2014 (Α’ 107), περί δημοσιοποίησης των κυρώσεων, αντικαθίσταται, πλην του τελευταίου της εδαφίου, και η παρ. 1 διαμορφώνεται ως εξής:
«1. Η Τράπεζα της Ελλάδος δημοσιοποιεί τις κυρώσεις που επιβάλλει για τις παραβάσεις του παρόντος νόμου, του Κανονισμού (ΕΕ) 575/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 26ης Ιουνίου 2013, σχετικά με τις απαιτήσεις προληπτικής εποπτείας για πιστωτικά ιδρύματα και επιχειρήσεις επενδύσεων (L 176) και των λοιπών κανονιστικών πράξεων που εκδίδει στον επίσημο διαδικτυακό της τόπο. Οι κυρώσεις που επιβάλλονται σε νομικά πρόσωπα, δημοσιοποιούνται χωρίς αδικαιολόγητη καθυστέρηση. Αν έχει ασκηθεί ένδικο βοήθημα ενώπιον του αρμοδίου δικαστηρίου, η δημοσίευση περιλαμβάνει και τις πληροφορίες για το περιεχόμενο αυτού και για την έκβασή του, έως και την έκδοση αμετάκλητης δικαστικής απόφασης. Οι κυρώσεις που επιβάλλονται σε φυσικά πρόσωπα, δημοσιοποιούνται αν έχει παρέλθει η προθεσμία άσκησης ενδίκου βοηθήματος, ενώπιον του αρμοδίου δικαστηρίου, ή αν αυτό έχει απορριφθεί αμετακλήτως. Στην κατά τα ανωτέρω δημοσιοποίηση περιλαμβάνονται πληροφορίες σχετικά με τον τύπο και τη φύση της παράβασης και την ταυτότητα του φυσικού ή νομικού προσώπου στο οποίο επιβάλλεται η κύρωση, μετά την ενημέρωση του εν λόγω προσώπου σχετικά με τις εν λόγω κυρώσεις.».
2. Στην παρ. 3 του άρθρου 46 του ν.4557/2018 (Α’ 139), περί δημοσίευσης κυρώσεων, προστίθενται νέα εδάφια, δεύτερο, τρίτο και τέταρτο, και η παρ. 3 διαμορφώνεται ως εξής:
«3. Οι αποφάσεις επιβολής των κυρώσεων δημοσιεύονται, όταν γίνουν αμετάκλητες, με ανάρτησή τους για χρονικό διάστημα πέντε (5) ετών στον επίσημο διαδικτυακό τόπο της αρμόδιας εποπτικής αρχής. Οι κυρώσεις που επιβάλλονται σε νομικά πρόσωπα, δημοσιοποιούνται χωρίς αδικαιολόγητη καθυστέρηση. Αν έχει ασκηθεί ένδικο βοήθημα ενώπιον του αρμοδίου δικαστηρίου, η δημοσίευση περιλαμβάνει και τις πληροφορίες για το περιεχόμενο αυτού και για την έκβασή του, έως και την έκδοση αμετάκλητης δικαστικής απόφασης. Οι κυρώσεις που επιβάλλονται σε φυσικά πρόσωπα δημοσιοποιούνται αν έχει παρέλθει η προθεσμία άσκησης ενδίκου βοηθήματος, ενώπιον του αρμοδίου δικαστηρίου, ή αν αυτό έχει απορριφθεί αμετακλήτως. Εξαιρούνται οι περιπτώσεις στις οποίες η δημοσίευση είναι πιθανό να προκαλέσει δυσανάλογη ζημία στο πρόσωπο στο οποίο επιβάλλεται η κύρωση ή να θέσει σε κίνδυνο την έκβαση διεξαγόμενης έρευνας ή την σταθερότητα των χρηματοπιστωτικών αγορών. Στις περιπτώσεις αυτές η δημοσίευση μπορεί να γίνει μόνο μετά την έκλειψη των σχετικών λόγων ή, ενδεχομένως, χωρίς αναφορά της ταυτότητας των υπαίτιων προσώπων.».

 Τι είναι το σύστημα IRIS
Το συγκεκριμένο σύστημα δίνει τη δυνατότητα μεταφοράς ποσών έως και 500 ευρώ χωρίς επιβάρυνση, από τον αποστολέα στον δικαιούχο, μέσα από το κινητό, αφού γίνει σύνδεση στην εφαρμογή της εκάστοτε τράπεζας. Μάλιστα, οι μεταφορές αυτές μπορούν να γίνουν από και προς τις επαφές που βρίσκονται στο κινητό τηλέφωνο του κάθε χρήστη ή χρησιμοποιώντας το ΑΦΜ της εκάστοτε επιχείρησης.
Η ενεργοποίηση του συστήματος IRIS είναι πολύ εύκολη και γίνεται μέσα από την εφαρμογή της τράπεζας στην οποία έχετε λογαριασμό, χωρίς την ανάγκη φυσικής παρουσίας σε κάποιο υποκατάστημα. Η μεταφορά των χρημάτων είναι ταχύτατη και ολοκληρώνεται σε δευτερόλεπτα εντελώς δωρεάν και για τα δύο μέρη. 

Ποιοι επαγγελματίες πρέπει να συνδεθούν υποχρεωτικά με το IRIS
Με βάση τη νέα ρύθμιση του νομοσχεδίου «Δάνεια: Διαφάνεια, ανταγωνισμός, προστασία των ευάλωτων-Ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2021/2167», που είδαμε παραπάνω, πλέον ορισμένοι επαγγελματίες είναι υποχρεωμένοι να συνδέσουν τον επαγγελματικό τους λογαριασμό με σύστημα άμεσων πληρωμών. Επιπλέον, υποχρεούνται να δέχονται άμεση πληρωμή από οποιοδήποτε φυσικό πρόσωπο τους το ζητήσει.
Ειδικότερα, η ρύθμιση αυτή αφορά τους ελεύθερους επαγγελματίες και τους αυτοαπασχολούμενους.
Αυτό σημαίνει ότι τα φυσικά πρόσωπα που συναλλάσσονται με άλλο φυσικό πρόσωπο που παρέχει υπηρεσίες (ελεύθερο επαγγελματία ή αυτοαπασχολούμενο) δικαιούνται να ζητήσουν να γίνει η πληρωμή μέσω συστήματος άμεσων πληρωμών. 

Σύστημα ΔΙΑΣ
Σύμφωνα με τις πληροφορίες που δίνει η ιστοσελίδα ΔΙΑΣ :
Εισπράξεις για επαγγελματίες / επιχειρήσεις με χρήση ΑΦΜ / αριθμού κινητού / QR code
Οι επιχειρήσεις ή οι επαγγελματίες εισπράττουν εντός δευτερολέπτων οφειλές από πελάτες τους άμεσα και εύκολα. Οι πελάτες εκτελούν τις πληρωμές τους γνωρίζοντας μόνο τον αριθμό του κινητού ή τον ΑΦΜ της επιχείρησης, χωρίς να γνωρίζουν το ΙΒΑΝ της. Αρκεί να έχουν ενεργοποιήσει και τα δύο μέρη την υπηρεσία IRIS στο mobile banking. Προς περαιτέρω διευκόλυνση του πελάτη, η επιχείρηση μπορεί να παρέχει τον αριθμό κινητού ή ΑΦΜ σε μορφή κωδικού QR προς σάρωση.
Η διαδικασία της είσπραξης ολοκληρώνεται εντός λίγων δευτερολέπτων και η επιχείρηση ή ο επαγγελματίας ενημερώνεται άμεσα για την ολοκλήρωση της συναλλαγής. Για τη λειτουργία της υπηρεσίας χρησιμοποιείται η υποδομή TIPS.
Η συμμετοχή της επιχείρησης στην υπηρεσία πραγματοποιείται με ενέργειες του συνεργαζόμενου Παρόχου Υπηρεσιών Πληρωμών (η υπηρεσία προσφέρεται ήδη από Alpha Bank, Εθνική Τράπεζα, Eurobank, Τράπεζα Πειραιώς και Συνεταιριστική Τράπεζα Ηπείρου). 

Πώς ενεργοποιώ το IRIS

 Στην Alpha Bank
Συνδεθείτε στο myAlpha Mobile, μεταβείτε στην μενού «IRIS Payments», επιλέξτε «IRIS» και στην συνέχεια «Ρυθμίσεις».
Καταχωρήστε τον λογαριασμό στον οποίο θέλετε να πραγματοποιήσετε τη μεταφορά ή λήψη ποσού μέσω IRIS.
Επιλέξτε τον τρόπο με τον οποίο θα θέλατε να σας εντοπίζουν οι υπόλοιποι χρήστες IRIS (μέσω κινητού τηλεφώνου, email).
Πληροφορίες μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα: https://www.alpha.gr/el/epixeiriseis/support-center/e-banking/sunallages/upiresia-iris

 Στην Εθνική Τράπεζα
Η ενεργοποίηση του IRIS Payments γίνεται μέσα από την εφαρμογή NBG Mobile Banking, όταν συνδεθείτε για πρώτη φορά.
Εναλλακτικά, έχετε τη δυνατότητα να την ενεργοποιήσετε οποιαδήποτε άλλη στιγμή, μεταβαίνοντας στο Προφίλ > Ρυθμίσεις > Μεταφορές με κινητό τηλέφωνο
Πληροφορίες μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα: https://www.nbg.gr/el/idiwtes/kathimerines-sunallages/digital-banking/dunatotites-internet-mobile-banking/iris-payment

 Στην Τράπεζα Πειραιώς
Μέσω του winbank mobile app, επιλέγετε «IRIS πληρωμή με αριθμό κινητού ή ΑΦΜ από το menu «ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ» και δηλώνετε τον αριθμό τραπεζικού λογαριασμού που επιθυμείτε να δέχεστε πληρωμές.
Εναλλακτικά, μπορείτε και μέσω του winbank web banking, από την επιλογή «ΑΓΟΡΕΣ / ΑΙΤΗΣΕΙΣ» και στη συνέχεια «Διαχείριση IRIS Πληρωμής με αριθμό κινητού ή ΑΦΜ».
Μπορείτε να εγγραφείτε ως ιδιώτης και ως ελεύθερος επαγγελματίας/ατομική επιχείρηση, με αναγνωριστικό στοιχείο τον αριθμό του κινητού σας τηλεφώνου για προσωπική χρήση ή το ΑΦΜ σας για επαγγελματική χρήση, απλά επιλέγοντας τον κατάλληλο τραπεζικό λογαριασμό για κάθε περίπτωση.
Πληροφορίες μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα: https://www.piraeusbank.gr/el/epiheiriseis-epaggelmaties/anakalypse-ta-xrimatodotika-ergaleia-sou/lyseis-emporon/iris-online-payments-hlektroniko-katasthma

 Στην Eurobank
Μπορείτε να ενεργοποιήσετε την υπηρεσία όταν συνδεθείτε για πρώτη φορά στο Eurobank Mobile App.
Εναλλακτικά, ενεργοποιείτε την υπηρεσία οποιαδήποτε άλλη στιγμή από τις Ρυθμίσεις της εφαρμογής:
Προφίλ > Ρυθμίσεις > Ρυθμίσεις συναλλαγών > IRIS Payments
Πώς εισπράττετε πληρωμές με IRIS Payments Business
Οι πελάτες σας δεν χρειάζεται να γνωρίζουν τον αριθμό λογαριασμού σας. Αρκεί να έχουν το κινητό ή το ΑΦΜ σας, ή να σκανάρουν τον QR σας.
Έως 500€ την ημέρα
Από το μενού πληρωμών του Eurobank Mobile App επιλέγουν την υπηρεσία IRIS Payments Business.
Συμπληρώνουν το ποσό που θέλουν να στείλουν. Με IRIS Payments Business μπορούν να στείλουν έως 500€ την ημέρα, σε μία ή περισσότερες αποστολές χρημάτων.
Χωρίς αριθμό λογαριασμού ή IBAN
Οι πελάτες σας δεν χρειάζεται να γνωρίζουν τον αριθμό λογαριασμού της επιχείρησής σας. Με IRIS Payments Business σας στέλνουν τα χρήματα:
Με αριθμό κινητού – Επιλέγουν τον αριθμό σας από τις επαφές που έχουν αποθηκευμένες στο κινητό τους ή τον συμπληρώνουν.
Με ΑΦΜ – Πληκτρολογούν το ΑΦΜ της επιχείρησής σας.
Με κωδικό QR – Σκανάρουν τον κωδικό QR της επιχείρησής σας.
Τα στοιχεία της επιχείρησής σας εμφανίζονται αυτόματα στο κινητό τους.
Αυτόματη πίστωση του λογαριασμού σας
Τα χρήματα πιστώνονται αυτόματα στον λογαριασμό που έχετε συνδέσει στο IRIS Payments Business, χωρίς χρέωση. Το ποσό που σας έχουν στείλει εμφανίζεται στις κινήσεις του λογαριασμού σας. Δεν χρειάζεται να κάνετε κάτι άλλο.
Πληροφορίες μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα: https://www.eurobank.gr/el/business/ilekronikes-upiresies/ilektronikes-upiresies/mobile-kai-apps/apps/iris-online-payments-business

* Ο Απόστολος Αλωνιάτης είναι οικονομολόγος-φοροτεχνικός, Α’ Αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Οικονομικών & Φορολογικών Μελετών (Ι.Ο.ΦΟ.Μ), Σύμβουλος Διοίκησης της PROSVASIS AEBE και συγγραφέας.