Πολλές είναι οι αλλαγές που περιμένουμε με το φορολογικό νομοσχέδιο που θα κατατεθεί μετά τη συζήτηση του προϋπολογισμού και θα ψηφιστεί μέσα στον Δεκέμβριο, όπως κάθε χρόνο.

Απόστολος Αλωνιάτης*

Σήμερα θα δούμε εν τάχει ορισμένα θέματα που περιμένουμε να ψηφιστούν, θέματα που αποτελούν εξαγγελίες από τη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, αλλά και θέματα που προέκυψαν από τον Σεπτέμβριο του 2024, είτε με νέες εξαγγελίες, όπως η διαδικασία για την υποβολή των φορολογικών δηλώσεων του φορολογικού έτους 2024, που θα κατατεθούν το 2025 ή τα φιλοδωρήματα στην εστίαση, θέμα που προέκυψε μετά την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας.
Ακόμη στο νομοσχέδιο αυτό περιμένουμε να γίνουν πράξεις οι εξαγγελίες για το τέλος επιτηδεύματος, για τα φυσικά πρόσωπα που έχουν εισοδήματα από εμπορική δραστηριότητα, αλλά και για τους «μπλοκάκιδες», αλλά και για βελτιώσεις στον υπολογισμό του τεκμαρτού εισοδήματος των ατομικών επιχειρήσεων και των ελευθέρων επαγγελματιών.
Σύμφωνα με όσα γνωρίζουμε μέχρι τώρα οι αλλαγές που αναμένονται είναι:

Εισόδημα

Τέλος επιτηδεύματος
Στο νέο νομοσχέδιο περιλαμβάνεται  η πλήρης κατάργηση του τέλους επιτηδεύματος για όλα τα φυσικά πρόσωπα. Αυτό το τέλος είχε ήδη μειωθεί κατά 50% για τους ελεύθερους επαγγελματίες, αλλά τώρα καταργείται εντελώς για όσους έχουν εισοδήματα από το 2024 και μετά (να σημειώσουμε ότι η εξαγγελία του πρωθυπουργού ήταν κατάργηση του τέλους επιτηδεύματος από το 2025, συνεπώς αναμένουμε να δούμε αν θα αφορά και το φορολογικό έτος 2024 ή η κατάργηση θα αρχίσει για εισοδήματα από 1.1.2025). Η κατάργηση αυτή περιλαμβάνει και όσους εργαζόμενους δουλεύουν με «μπλοκάκι», δηλαδή όσους παρέχουν υπηρεσίες ως ελεύθεροι επαγγελματίες αλλά απασχολούνται κυρίως από έναν εργοδότη ή δυο εργοδότες.
Να θυμίσουμε ότι σύμφωνα με το άρθρο 12 παράγραφός 2 περίπτωση (στ), οι παρακάτω ελεύθεροι επαγγελματίες με ατομική επιχείρηση, φορολογούνται ως μισθωτοί (μπλοκάκιδες)
«στ) βάσει έγγραφων συμβάσεων παροχής υπηρεσιών ή συμβάσεων έργου, με φυσικά ή νομικά πρόσωπα ή νομικές οντότητες τα οποία δεν υπερβαίνουν τα τρία (3) ή, εφόσον υπερβαίνουν τον αριθμό αυτόν, ποσοστό εβδομήντα πέντε τοις εκατό (75%) του ακαθάριστου εισοδήματος από επιχειρηματική δραστηριότητα προέρχεται από ένα (1) από τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα ή νομικές οντότητες που λαμβάνουν τις εν λόγω υπηρεσίες και εφόσον δεν έχει την εμπορική ιδιότητα και δεν διατηρεί επαγγελματική εγκατάσταση που διαφέρει από την κατοικία του. Η διάταξη του προηγούμενου εδαφίου δεν εφαρμόζεται στην περίπτωση που ο φορολογούμενος αποκτά εισόδημα από μισθωτή εργασία, σύμφωνα με μία από τις περιπτώσεις α’ έως ε’ του παρόντος άρθρου.»

Τεκμαρτό εισόδημα ατομικών επιχειρήσεων
Μειώνεται κατά 50% το ελάχιστο ποσού καθαρού εισοδήματος που ισχύει σήμερα για οικισμούς έως 500 κατοίκους και σε οικισμούς που ανήκουν σε δημοτικές κοινότητες με πληθυσμό έως 1500 κατοίκους.
Επίσης, το κριτήριο του μέγιστου μισθού εργαζομένου ως βάση σύγκρισης μεταφέρεται στο τέλος, ως πεδίο σύγκρισης μετά την προσμέτρηση των λοιπών κριτηρίων (σήμερα επιπλέον του μέγιστου μισθού εργαζομένου προστίθεται ο τζίρος και ποσοστό του μισθολογικού κόστους).
Επίσης, θα δούμε αν θα επέλθει και αλλαγή στον τρόπο υπολογισμού του κατώτατου μισθού.
Να θυμίσουμε ότι για το φορολογικό έτος 2023 σαν βάση υπολογισμού η διοίκηση πήρε τον κατώτατο μισθό των μισθωτών 780 επί 14, δηλαδή όσοι είναι οι μισθοί στον ιδιωτικό τομέα. Η βάση λοιπόν υπολογισμού για το 2023 ήταν 780*14 = 10.920 ευρώ.
Ο βασικός μισθός αυξήθηκε στα 830 ευρώ από 1.4.2024 συνεπώς, αν δεν έχουμε κάποια παρέμβαση με το φορολογικό νομοσχέδιο, η βάση υπολογισμού για το φορολογικό έτος 2024 θα είναι   830*14 = 11.620 ευρώ.

Φορολογικές δηλώσεις
Σύμφωνα με τις εξαγγελίες, στις 15 Μαρτίου κάθε έτους θα ξεκινά η διαδικασία υποβολής των φορολογικών δηλώσεων ενώ η καταληκτική προθεσμία ορίζεται η 15η Ιουλίου, έναντι τις 30ης Ιουνίου που αναφέρει σήμερα ο νόμος, και που δεν εφαρμόστηκε ποτέ από την 1.1.2014 που ισχύει ο νέος Κώδικάς Φορολογίας Εισοδήματος (ΚΦΕ – Ν.4172/2013). Επίσης, αυξάνεται η έκπτωση φόρου εισοδήματος στην περίπτωση της εφάπαξ καταβολής του. Συγκεκριμένα προβλέπεται:
α) 4% έκπτωση για όποιον υποβάλλει δήλωση από 15 Μαρτίου έως 30 Απριλίου.
β) 3% έκπτωση από 1 Μαΐου έως 15 Ιουνίου.
γ) 2% έκπτωση από 16 Ιουνίου έως 15 Ιουλίου.
Η εξόφληση εφάπαξ αφορά την 31.7.2024 και η έκπτωση θα υπολογίζεται βάσει τις ημερομηνίας υποβολής της δήλωσης.
Παράλληλα, περιμένουμε την νομοθέτηση προστίμων, δηλαδή κυρώσεων ύψους 2.500 ευρώ στους διοικητές Οργανισμών, στους υπηρεσιακούς γραμματείς του Δημοσίου και τους γενικούς γραμματείς των Δήμων καθώς και στους υπευθύνους μισθοδοσίας για τυχόν καθυστερήσεις στην αποστολή δεδομένων στην ΑΑΔΕ που είναι απαραίτητα για την έγκαιρη συμπλήρωση των φορολογικών δηλώσεων. Συστήνεται από την ΑΑΔΕ Ηλεκτρονικό Μητρώο Υπόχρεων Υποβολής Ετήσιου Αρχείου.
Να σημειώσουμε ότι δεν αναφέρεται τίποτε για τις τράπεζες και την αποστολή τόκων, δανείων, καθώς και αποδείξεων που έχουν πληρωθεί με ηλεκτρονικό τρόπο ώστε να καλύψουν το 30% των εισοδημάτων από μισθούς, συντάξεις εισοδήματα από εμπορική δραστηριότητα φυσικών προσώπων και ενοικίων.

Φιλοδώρημα
Μεγάλη συζήτηση έγινε για την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ), ώστε να εφαρμοστεί ο νόμος και να φορολογηθούν τα φιλοδωρήματα (tips στην ελληνική ), σύμφωνα με τον νόμο.
Τι λέει η νομοθεσία
Σύμφωνα με την ισχύουσα σήμερα νομοθεσία τα φιλοδωρήματα χαρακτηρίζονται ως εισόδημα/τακτικές αποδοχές για τους εργαζόμενους, και πρέπει να καταβάλλονται μέσω της μισθοδοσίας
Σύμφωνα με την παράγραφο 3 του άρθρου 12 του Ν.4172/2013, που εκτός άλλως αναφέρει:
«3. Ως ακαθάριστα εισοδήματα από μισθωτή εργασία και συντάξεις θεωρούνται τα εξής:
Α) ημερομίσθιο, μισθός, επίδομα αδείας, επίδομα ασθενείας, επίδομα εορτών, αποζημίωση μη ληφθείσας άδειας, αμοιβές, προμήθειες, επιμίσθια και φιλοδωρήματα,…»
Τα εισοδήματα αυτά υπάγονται σε ασφαλιστικές εισφορές και παρακράτηση φόρου.
Ασφαλιστικές εισφορές
Σύμφωνα  με τις διατάξεις του άρθρου 17 του Κανονισμού Ασφάλισης του Ι.Κ.Α.-Ε.Τ.Α.Μ. μισθός επί του οποίου υπολογίζονται ασφαλιστικές εισφορές εννοείται αυτός ο οποίος έχει συμφωνηθεί σε χρήμα και προσαυξάνεται:
Με τα ποσοστά τα οποία τυχόν χορηγούνται από τον εργοδότη στους μισθωτούς ή άλλες πρόσθετες χρηματικές αμοιβές εκτός από τις παροχές κοινωνικού χαρακτήρα τα οποία είναι τα δώρα λόγω γάμου του ασφαλισμένου ή των τέκνων του, ή λόγω γέννησης τέκνων του ασφαλισμένου και το βοήθημα σε οικογένεια θανόντος του ασφαλισμένου.
Με τα χρηματικά ποσά (φιλοδωρήματα ή αλλού είδους αμοιβές) τα οποία τυχόν καταβάλλονται κατά συνήθεια από τρίτους και υπολογίζονται βάσει σχετικών πινάκων οι οποίοι ισχύουν για την επιχείρηση.
Με τις τυχόν σε είδος παροχές (κατοικία, τροφή, θέρμανση) του εργοδότη προς τους ασφαλισμένους οι οποίες αποτιμώνται βάσει πινάκων. Εφόσον πρόκειται για βιομηχανικές επιχειρήσεις οι παροχές αυτές εκτιμώνται “κατά κρίσιν αγαθού ανδρός” ως συνέχεια του μισθού.
Από τον συνδυασμό των ανωτέρω διατάξεων προκύπτει ότι στην έννοια του μισθού επί του οποίου υπολογίζονται οι υπέρ του Ι.Κ.Α.-Ε.Τ.Α.Μ. ασφαλιστικές εισφορές, περιλαμβάνεται το σύνολο των παροχών του εργοδότη προς τους ασφαλισμένους σε χρήμα ή σε είδος, τακτικών ή έκτακτων (εκτός των ανωτέρω περιπτώσεων οι οποίες αναφέρονται περιοριστικά στο άρθρο 17 του Κανονισμού Ασφαλείας του Ι.Κ.Α.-Ε.Τ.Α.Μ.) είτε από συμβατική ή νόμιμη υποχρέωση του εργοδότη είτε χαριστικά, δηλαδή τόσο επί των τακτικών αποδοχών, όσο και επί των κάθε φύσης χορηγουμένων πρόσθετων παροχών στους μισθωτούς από τους εργοδότες με μορφή υπερωριακής απασχόλησης, επιδομάτων, βραβείων αποδόσεως εργασίας, ποσοστών πώλησης, έκτακτων οικονομικών ενισχύσεων κ.λπ.
Ακόμη σε νεότερη σχετική διάταξη Εγκύκλιος e-ΕΦΚΑ 22/2023, αναφέρεται ότι:
«Επίσης σύμφωνα με το άρθρο 19 του Κ.Α. του τ. Ι.Κ.Α.-Ε.Τ.Α.Μ. ως αποδοχές επί των οποίων υπάρχει υποχρέωση καταβολής εισφορών θεωρούνταν τα χρηματικά ποσά (φιλοδωρήματα ή άλλου είδους αμοιβές) που τυχόν καταβάλλονται κατά συνήθεια από τρίτους και που υπολογίζονται βάσει σχετικών πινάκων.»
Παρακράτηση φόρου (ΦΜΥ)
Σήμερα τα εισοδήματα (φιλοδωρήματα) αυτά έχουν παρακράτηση ΦΜΥ σε ποσοστό 20%.
Σύμφωνα με την  ΠΟΛ.1072/31.3.2015 «Οδηγίες περί της εφαρμογής των διατάξεων του άρθρου 60 του ν.4172/2013 αναφορικά με την παρακράτηση φόρου στο εισόδημα από μισθωτή εργασία και συντάξεις»:
«ΙΙΙ. ΠΑΡΑΚΡΑΤΗΣΗ ΦΟΡΟΥ ΣΕ ΕΦΑΠΑΞ ΠΑΡΟΧΕΣ, ΠΡΟΣΘΕΤΕΣ ΑΜΟΙΒΕΣ, ΠΑΡΟΧΕΣ ΣΕ ΕΙΔΟΣ
1.Στις καθαρές αμοιβές για υπερωριακή εργασία, επιχορηγήσεις, επιδόματα, καθώς και στις κάθε άλλου είδους, πρόσθετες αμοιβές ή εφάπαξ παροχές, οι οποίες δεν συμπεριλαμβάνονται στις τακτικές αποδοχές, ο παρακρατούμενος φόρος υπολογίζεται με συντελεστή 20% στο καταβαλλόμενο ποσό των ανωτέρω αμοιβών, σύμφωνα με όσα ορίζονται από τις διατάξεις της παρ.5 του άρθρου 60 του ν.4172/2013.»
Τι περιμένουμε
Είδαμε ότι η φορολόγηση των φιλοδωρημάτων είναι ένα ζήτημα που υπάρχει εδώ και δεκαετίες, αλλά στην πράξη δεν εφαρμοζόταν.
Η εξάπλωση της υποχρεωτικής είσπραξης μέσω pos, «έφερε»  στο φως και τα φιλοδωρήματα, τα οποία πλέον καταγράφονται.
Μετά και την απόφαση του ΣτΕ, έχουμε την παρέμβαση του Υπουργείου Οικονομικών, ώστε τα φιλοδωρήματα να έχουν αφορολόγητο όριο έως 300 ευρώ τον μήνα για τα φιλοδωρήματα που λαμβάνουν οι εργαζόμενοι. Αυτό το μέτρο θα ισχύει από την 1η Νοεμβρίου 2024. Επιπλέον, ούτε οι εργαζόμενοι ούτε οι εργοδότες θα πληρώνουν ασφαλιστικές εισφορές για τα φιλοδωρήματα έως 300 ευρώ, εκτός αν υπάρχει διαφορετική πρόβλεψη σε συλλογικές ή ατομικές συμβάσεις.
Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι αρκετά από τα επαγγέλματα που παίρνουν τα φιλοδωρήματα, είναι στο καθεστώς ασφάλισης με τεκμαρτό ποσό, συνεπώς δεν επηρεάζονται από την αύξηση του μισθού τους.
Σύμφωνα με πληροφορίες για να αποτραπεί η καταχρηστική χρήση του νέου αυτού μέτρου από τους εργοδότες, προβλέπεται ότι αν ένας εργοδότης μειώσει τον κανονικό μισθό του εργαζόμενου και αυξήσει αντίστοιχα τα φιλοδωρήματα, τότε θα πρέπει να πληρώσει εισφορά 22% επί της μείωσης του μισθού.

Ακίνητα

Το νέο φορολογικό νομοσχέδιο θα περιλαμβάνει και ρυθμίσεις για τα ακίνητα.
ΦΠΑ
Αναστέλλεται για ένα ακόμη έτος η εφαρμογή του ΦΠΑ στα ακίνητα. Συγκεκριμένα παγώνει ο ΦΠΑ μέχρι τα τέλη του 2025. Σημειώνεται ότι ο ΦΠΑ επιβάλλεται στις πωλήσεις νεόδμητων ακινήτων.
Φόρος στην υπεραξία μεταβίβασης
Αναστολή του φόρου υπεραξίας ακινήτων.  Σύμφωνα με τη νομοθεσία (ν.4172/2013) προβλέπεται η  επιβολή φόρου 15% επί της θετικής διαφοράς (υπεραξίας) που προκύπτει από την πώληση ακινήτου σε τιμή υψηλότερη από την τιμή στην οποία αποκτήθηκε. Η διάταση έχει ανασταλεί μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2024 και όπως όλα δείχνουν θα “παγώσει” εκ νέου.
ΕΝΦΙΑ
Αυξάνεται κατά 20% η έκπτωση του ΕΝΦΙΑ στους ιδιοκτήτες που ασφαλίζουν κατοικίες αξίας έως 500.000 ευρώ από φυσικές καταστροφές (σεισμό, πυρκαγιά, πλημμύρες). Για  ακίνητα αξίας άνω 500.000 ευρώ διατηρούν την έκπτωση 10% στον ΦΠΑ αν ασφαλιστούν, ενώ εάν δεν το κάνουν, από τον Απρίλιο του 2025 δεν θα αποζημιώνονται από το κράτος σε περίπτωση ζημιάς.
Ακίνητα που είναι κλειστά
Σύμφωνα με τις εξαγγελίες θα υπάρξει το κίνητρο της απαλλαγή από τον φόρο ενοικίου για 3 χρόνια, για τους ιδιοκτήτες που νοικιάζουν κλειστά ακίνητα ή εάν μετατρέψουν σε μακροχρόνια μία βραχυχρόνια μίσθωση. Απαραίτητη προϋπόθεση να τα μισθώσουν ως κύρια κατοικία για τρία χρόνια.
Ασφάλιση επιχειρήσεων
Όλες οι επιχειρήσεις με κύκλο εργασιών άνω των 500.000 ευρώ θα πρέπει, υποχρεωτικά να ασφαλίζονται για φυσικές καταστροφές. Διαφορετικά, δεν θα αποζημιώνονται. Κάτι που θα ισχύσει και για κάθε νέο συμβόλαιο, όπως και για την ανανέωση παλαιάς σύμβασης οχημάτων ιδιωτικής ή επαγγελματικής χρήσης.

Λοιπά μέτρα
– Μειώνονται από 1/1/2025 οι ασφαλιστικές εισφορές των μισθωτών προς τον ΕΦΚΑ θα κατά 0,5% και ισόποσα θα μειωθούν και οι εισφορές που καταβάλλει ο εργοδότης.
– Προβλέπεται φοροαπαλλαγή οικειοθελών παροχών επιχειρήσεων υπέρ νέων γονέων.
– Αυτοτελής φορολόγηση εφημεριών ιατρών ΕΣΥ.
– Μονιμοποιείται η επιστροφή ΕΦΚ στο αγροτικό πετρέλαιο.
– Αύξηση του τέλους ανθεκτικότητας στην κλιματική κρίση, που επιβάλλεται στα δωμάτια των ξενοδοχείων αλλά και στις βραχυχρόνιες μισθώσεις ανά διανυκτέρευση.
– Κίνητρα για την συγχώνευση επιχειρήσεων.
Ας περιμένουμε βέβαια και την κατάθεση του στη Βουλή και ας ελπίσουμε ότι δεν θα έχουμε άλλες εκπλήξεις.

* Ο Απόστολος Αλωνιάτης είναι οικονομολόγος-φοροτεχνικός, Α’ Αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Οικονομικών & Φορολογικών Μελετών (Ι.Ο.ΦΟ.Μ), Σύμβουλος Διοίκησης της PROSVASIS AEBE και συγγραφέας.