Οι αλλαγές στις επιστρεπτέες προκαταβολές συνεχίζονται με την έκδοση αποφάσεων και τις αλλαγές στις αποπληρωμές των ποσών που πρέπει να επιστραφούν, την ώρα μάλιστα που πλησιάζει και η καταληκτική ημερομηνία για την υποβολή των φορολογικών δηλώσεων.

Απόστολος Αλωνιάτης*

Βέβαια, πρέπει να επισημάνουμε ότι ο κόσμος πολύ λίγο ασχολείται με την υποβολή των δηλώσεων. Εμείς… τους παρακαλάμε, μπας και τελειώσουμε κάποια στιγμή, αλλά αυτοί δεν έρχονται για να τους κάνουμε τη δήλωση (που θα έλεγε και ο αντιπρόεδρος του Πανσερραϊκού).

Προβλήματα στην εκκαθάριση;
Πολλά προβλήματα έχουν παρουσιαστεί φέτος στην εκκαθάριση των φορολογικών δηλώσεων.
Για παράδειγμα οι φορολογούμενοι που είναι φορολογικά «μπλοκάκηδες», αν περάσουν στον κωδικό 462 Λοιπά έσοδα στο έντυπο Ε3, είτε την επιστρεπτέα προκαταβολή είτε για παράδειγμα το ποσό των ενισχύσεων που καταβάλλονται στο πλαίσιο των συγχρηματοδοτούμενων από το ΕΣΠΑ δράσεων «Επιχορήγηση αυτοαπασχολούμενων δικηγόρων», το σύστημα δεν δέχεται τη δήλωση για να φορολογηθούν ως «μπλοκάκηδες».
Σε αυτή την περίπτωση μας δόθηκε η οδηγία τα συγκεκριμένα ποσά να καταχωρούνται στον κωδικό 470 Λοιπά ασυνήθη έσοδα. Με την καταχώρηση σε αυτόν τον κωδικό στο έντυπο Ε3, το σύστημα προχωράει και ο φορολογούμενος μπορεί να φορολογηθεί με τις προϋποθέσεις της περίπτωσης (στ) της παραγράφου 2 του άρθρου 12 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (ΚΦΕ – ν.4172/2013), δηλαδή ως μισθωτός.
Με την ευκαιρία να πούμε ότι η συγκεκριμένη επιχορήγηση, «Επιχορήγηση αυτοαπασχολούμενων δικηγόρων», μαζί με τις «Επιδότηση κεφαλαίου κίνησης πληττόμενων από την πανδημία τουριστικών επιχειρήσεων φιλοξενίας» και «Επιχορήγηση υφιστάμενων επιχειρήσεων γυμναστηρίων, παιδότοπων» (άρθρο 32 ν.4801/2021 – Α’ 83), χαρακτηρίζονται ως κρατική ενίσχυση και είναι αφορολόγητες.
Στο έντυπο Ε3 θα καταχωρηθεί: στους κωδ. 170, 270, 370, 470, του πίνακα Ζ1. Εν συνεχεία το ποσό μεταφέρεται στους κωδ. 122, 222, 322, 422, που πίνακα Δ για τον υπολογισμό του τελικού αποτελέσματος. Για τη φορολογική αναμόρφωση του ποσού ως αφορολόγητο θα πρέπει να καταχωρηθεί και στους κωδ. 144, 244, 344, 444 του πίνακα ΣΤ’ «Μείον: Αφορολόγητα έσοδα», και συγκεκριμένα στον υποκωδικό 018.
Ακόμη θα αναγραφούν, για τις ατομικές επιχειρήσεις, στο έντυπο Ε1 στους κωδικούς κωδ.657-658 του πίνακα 6-Τα ποσά αυτών των επιχορηγήσεων δε υπόκειται σε φόρο, τέλος ή εισφορά.
Προσοχή: Για τα νομικά πρόσωπα, η δήλωση του αφορολόγητου δεν θα γίνει στο έντυπο Ε3, αλλά στο έντυπο Φορολογίας Εισοδήματος Νομικών Προσώπων ,(γνωστό ως έντυπο Ν) και στον υποκωδικό 017, του υποπίνακα 10Β «Αφορολόγητα έσοδα για τα οποία δεν έχουν εφαρμογή οι διατάξεις της παρ. 1 του άρθρου 47 του ν.4172/2013», στην ένατη σελίδα του εντύπου.

Εισφορά αλληλεγγύης
Έχουμε ξαναμιλήσει αναλυτικά για την εισφορά αλληλεγγύης και ποιοι απαλλάσσονται για τα εισοδήματα τους το 2022.
Ουσιαστικά η εισφορά αλληλεγγύης πληρώνεται από όσους έχουν μισθό από το δημόσιο και από συντάξεις. Επίσης όσοι έχουν εισοδήματα, συντάξεις, από ομαδικά ασφάλιστρα. Όμως υπάρχουν περιπτώσεις που στην εκκαθάριση ο φορολογούμενος θα δει να αναγράφεται και εισφορά αλληλεγγύης, ενώ θεωρητικά τα πραγματικά του εισοδήματα απαλλάσσονται από αυτή.
Όπως αναφέρουν οι οδηγίες που δόθηκαν από την διοίκηση, με την απόφαση Α.1034/9.3.2022 (ΦΕΚ 1098/Β’/11.3.2022): «Ειδικά για το φορολογικό έτος 2021 απαλλάσσονται από την ειδική εισφορά αλληλεγγύης του άρθρου 43Α τα εισοδήματα που προβλέπονται στο άρθρο αυτό, με εξαίρεση τα εισοδήματα από μισθωτή εργασία στο δημόσιο τομέα και τις συντάξεις. Αν το εισόδημα προσδιορίζεται σύμφωνα με το άρθρο 34, η απαλλαγή της παρούσας παρέχεται εφόσον για τα δύο (2) προηγούμενα φορολογικά έτη δεν έτυχε εφαρμογής ο εναλλακτικός τρόπος υπολογισμού της ελάχιστης φορολογίας, σύμφωνα με τα άρθρα 30, 31, 32, 33 και 34. Κατόπιν τούτων, αν στο φορολογικό έτος 2021 προκύψει προστιθέμενη διαφορά τεκμηρίων που φορολογείται ως εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα ή μισθωτή εργασία, προκειμένου να μην επιβληθεί η ειδική εισφορά αλληλεγγύης, πρέπει για τα δύο προηγούμενα φορολογικά έτη (2019 και 2020), είτε να μην υπάρχει προστιθέμενη διαφορά τεκμηρίων είτε αυτή να έχει καλυφθεί έστω και με εκπρόθεσμη τροποποιητική δήλωση (σχετ. η Ε.2204/2020 εγκύκλιος). Η απαλλαγή από την ειδική εισφορά αλληλεγγύης στην προστιθέμενη διαφορά τεκμηρίων που φορολογείται ως μισθωτή εργασία, χορηγείται μόνο εφόσον ο φορολογούμενος αποκτά πραγματικό εισόδημα από μισθωτή εργασία εκτός δημοσίου τομέα και συντάξεων».
Άρα αν στην εκκαθάριση υπάρχει και εισφορά αλληλεγγύης , για να μην πληρωθεί, ο φορολογούμενος θα πρέπει να υποβάλλει τροποποιητική δήλωση φορολογίας εισοδήματος για τα δυο προηγούμενα φορολογικά έτη, με ανάλωση κεφαλαίου , ώστε να καλύψει τα τεκμήρια και να φορολογηθεί με τα εισοδήματα του.
Βέβαια είναι αρκετά δύσκολό να υπάρχουν «φορολογικά αποθέματα», πλέον, ώστε να γίνει τροποποιητική δήλωση με ανάλωση κεφαλαίου, μετά από δώδεκα σχεδόν χρόνια μνημονίων, πανδημίας, ανεργίας, πτώσης μισθών κ.λπ. 

Ανέγερση οικοδομής
Να θυμίσουμε ότι από πέρυσι οι κωδικοί 735 -736, στους οποίου συμπληρώνεται το ποσό που καταβλήθηκε το 2021 για την αγορά ή χρονομεριστική ή χρηματοδοτική μίσθωση ακινήτων ή ανέγερση οικοδομών ή κατασκευή δεξαμενής κολύμβησης, δημιουργεί προβλήματα στους φορολογούμενους.
Επισημαίνεται ότι στα ποσά των κωδικών αυτών θα συμπεριληφθεί το άθροισμα του τιμήματος, του φόρου μεταβίβασης ακινήτων, των συμβολαιογραφικών εξόδων καθώς και λοιπών εξόδων και φόρων, που καταβλήθηκαν το 2021 για την αγορά ή χρονομεριστική ή χρηματοδοτική μίσθωση ακινήτων.
Στην αγορά ακινήτων ως ποσό τεκμαρτής δαπάνης λαμβάνεται το ποσό της συνολικής επιβάρυνσης, όπως προκύπτει από τα οικεία πωλητήρια συμβόλαια, εκτός εάν από έλεγχο προκύπτει μεγαλύτερο ποσό, οπότε λαμβάνεται υπόψη αυτό.
Αρκετές φορές, αν το τίμημα είναι μικρότερο από την αντικειμενική αξία, το σύστημα βγάζει την δήλωση για έλεγχο και ο φορολογούμενος είναι υποχρεωμένος να αποστείλει τα συμβόλαια και τα λοιπά έξοδα στην εφορία.
Προσοχή! Κρίσιμος χρόνος για να υπολογιστεί το ποσό της τεκμαρτής δαπάνης είναι ο χρόνος σύνταξης του συμβολαίου μεταβίβασης του ακινήτου εφόσον καταβληθεί ολόκληρο το τίμημα και παραδοθεί η χρήση και η κυριότητα του ακινήτου διαφορετικά, το ποσό της δαπάνης θα κατανέμεται στα φορολογικά έτη που καταβάλλονται οι δόσεις, όπως αυτό προκύπτει από σχετικά παραστατικά πληρωμής.
Να σημειώσουμε ότι φέτος, για το οικονομικό έτος 2021 και μετά, στους κωδικούς 735-736 στις περιπτώσεις ανέγερσης/προσθηκών οικοδομών/κολυμβητικών δεξαμενών, απαιτείται η συμπλήρωση όλων των ποσών που δαπανήθηκαν και αποδεικνύονται με παραστατικά και ειδικά για τις δαπάνες για τις οποίες έχει εκδοθεί τιμολόγιο παροχής υπηρεσιών ή τιμολόγιο πώλησης/δελτίο αποστολής, συμπληρώνεται υποχρεωτικά από το φορολογούμενο ο ΑΦΜ του εκδότη.
Μέχρι το φορολογικό έτος 2020, το σύστημα απαιτούσε για την καταχώρηση και των αποδείξεων και των λοιπών εξόδων, να καταχωρούνται με το ΑΦΜ του εκδότη. Από φέτος μπορούν να καταχωρηθούν και χωρίς ΑΦΜ.

Ναυτικών – αεροπόρων
Στον πίνακα 4Β- «Εισοδήματα αξιωματικών και κατωτέρου πληρώματος & κυβερνητών/μηχανικών αεροσκαφών» και στους κωδικούς 255-256, 251-252, 257-258, 259-260, 261-262 του Πίνακα 4Β συμπληρώνονται πλέον τόσο οι καθαρές αποδοχές όσο και ο παρακρατούμενος φόρος των κυβερνητών και μηχανικών αεροσκαφών.
Το εισόδημα αυτό κατά το προηγούμενο φορολογικό έτος αναγραφόταν ως υποπερίπτωση στους κωδικούς 659-660.
Επισήμανση: Οι νέες διατάξεις αφορούν μόνο κυβερνήτες και μηχανικούς που εργάζονται σε αεροπορικές εταιρίες με φορολογική κατοικία ή μόνιμη εγκατάσταση στην Ελλάδα, οι οποίοι αποκτούν εισόδημα ημεδαπής προέλευσης, άρα δεν θα δούμε συμπληρωμένο εισόδημα της περίπτωσης αυτής (από κυβερνήτη και ή μηχανικό αεροσκαφών) στους κωδικούς 263-264 ή συμπληρωμένο φόρο στους κωδικούς 265-266.
Προσοχή! Οι ναυτικοί και οι πιλότοι υποχρεούνται σε πραγματοποίηση δαπανών με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμών

Αλλοδαποί αξιωματικοί και αλλοδαπό κατώτερο πλήρωμα
Από 1.1.2021 απαλλάσσεται από τη φορολογία και από την ειδική εισφορά αλληλεγγύης το εισόδημα από μισθωτή εργασία που αποκτούν οι αλλοδαποί αξιωματικοί και το αλλοδαπό κατώτερο πλήρωμα, οι οποίοι είναι φορολογικοί κάτοικοι αλλοδαπής, σε πλοία του Εμπορικού Ναυτικού με Ελληνική σημαία, τα οποία εκτελούν αποκλειστικά διεθνείς πλόες. Οι δικαιούχοι των εν λόγω εισοδημάτων, εφόσον δεν αποκτούν εισόδημα από οποιαδήποτε άλλη πηγή στην Ελλάδα δεν έχουν υποχρέωση να υποβάλουν δήλωση φορολογίας εισοδήματος. 

e-αποδείξεις
α) Πραγματικό εισόδημα: Για τον υπολογισμό του πραγματικού εισοδήματος, πάνω στο ποιο θα υπολογιστεί το ποσοστό τριάντα τοις εκατό (30%), προέρχεται από μισθωτή εργασία και συντάξεις, επιχειρηματική δραστηριότητα και ακίνητη περιουσία και μέχρι είκοσι χιλιάδες (20.000) ευρώ δαπανών.
Επισημαίνεται ότι, ως πραγματικό εισόδημα επί του οποίου υπολογίζεται το ελάχιστο απαιτούμενο ποσό δαπανών είναι κάθε εισόδημα που εμπίπτει στις ως άνω κατηγορίες εισοδημάτων ανεξάρτητα από το γεγονός ότι φορολογείται αυτοτελώς ή με την κλίμακα της παραγράφου 1 του άρθρου 15 ν.4172/2013 ή με την κλίμακα της παραγράφου 4 του άρθρου 40 ν.4172/2013 ή απαλλάσσεται του φόρου.
Στον υπολογισμό του πραγματικού εισοδήματος δεν περιλαμβάνονται:
– το ποσό της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης του άρθρου 43Α του ν.4172/2013, όπως αυτό προκύπτει κατά την έκδοση της πράξης διοικητικού προσδιορισμού φόρου του οικείου φορολογικού έτους,
– το ποσό της διατροφής που δίδεται από τον φορολογούμενο στον/στην διαζευγμένο/-η σύζυγο ή σε μέρος συμφώνου συμβίωσης ή/και σε εξαρτώμενο τέκνο του, εφόσον αυτό καταβάλλεται με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής,
– η εφάπαξ αποζημίωση που παρέχεται από οποιονδήποτε φορέα και για οποιονδήποτε λόγο διακοπής της σχέσεως εργασίας ή άλλης σύμβασης, η οποία συνδέει το φορέα με τον δικαιούχο της αποζημίωσης,
– το ασφάλισμα που καταβάλλεται στο πλαίσιο ομαδικών ασφαλιστήριων συνταξιοδοτικών συμβολαίων,
– το επίδομα εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης ανέργων, καθώς και το επίδομα αναζήτησης εργασίας στο πλαίσιο δράσεων συμβουλευτικής (παρ. 5 άρθρου 64 του ν.4756/2020 ),
– η αγροτική επιδότηση πρόωρης συνταξιοδότησης, η είσπραξη ασφαλιστικής αποζημίωσης ή οικονομικής ενίσχυσης, λόγω διάλυσης αλιευτικού σκάφους,
– οι έκτακτες αποζημιώσεις, αμοιβές, επιχορηγήσεις και οικονομικές ενισχύσεις που χορηγήθηκαν στο πλαίσιο αντιμετώπισης των συνεπειών του κινδύνου διασποράς του κορωνοϊού COVID-19 και αποτελούν εισόδημα.
Επίσης, δεν περιλαμβάνεται το εισόδημα που προκύπτει από την προστιθέμενη διαφορά τεκμηρίων της παρ. 1 του άρθρου 34 του ν.4172/2013.
Συνεπώς ο συντελεστής 30% δεν εφαρμόζεται επί του τεκμαρτού εισοδήματος για την εξεύρεση του απαιτούμενου ποσού δαπανών με ηλεκτρονικά μέσα.

β) Ειδικές περιπτώσεις:
Λογαριασμοί ΔΕΚΟ σε διαφορετικό όνομα
Ειδικά, για τους λογαριασμούς ΔΕΚΟ, που είναι στο όνομα προσώπου διαφορετικού από εκείνο που τους εξοφλεί, οι εν λόγω δαπάνες γίνονται δεκτές, εφόσον το πρόσωπο που τις καταβάλλει είναι και ο πραγματικός χρήστης του ακινήτου.
Δαπάνες κοινοχρήστων
Στην περίπτωση δαπανών των κοινόχρηστων χώρων, οι οποίες εξοφλούνται από τον διαχειριστή πολυκατοικίας/συγκροτήματος ιδιοκτησιών με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής, αυτές θα λαμβάνονται υπόψη για τους ενοίκους ή ιδιοκτήτες ανάλογα με το ποσό που τους αντιστοιχεί.
Καταβολή με δόσεις
Εφόσον οι ως άνω δαπάνες απόκτησης αγαθών και λήψης υπηρεσιών με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής καταβάλλονται σε δόσεις, για τον υπολογισμό του απαιτούμενου ποσού δαπανών λαμβάνεται υπόψη το συνολικό ποσό των δόσεων που εκκαθαρίζονται στο οικείο φορολογικό έτος.
Δαπάνες από επαγγελματικό λογαριασμό
Για τους ασκούντες επιχειρηματική δραστηριότητα λαμβάνονται υπόψη και εκείνες οι δαπάνες που πραγματοποιούνται από τον επαγγελματικό τους τραπεζικό λογαριασμό, εφόσον αυτές αφορούν σε ατομικές ιδιωτικές τους δαπάνες και όχι στην επιχειρηματική τους δραστηριότητα.
Τέλος, αν έχουμε έλλειμα στην κάλυψη των e-αποδείξεων και έχουμε αποδεδειγμένα, πληρώσει στον «γκισέ» της τράπεζας (ή στο μηχάνημα), λογαριασμούς που καλύπτουν την υποχρέωση, μπορούμε να συμπληρώσουμε τα ποσά αυτά στους κωδικούς 049-050. Δεν μπορούμε όμως να γράψουμε αυθαίρετα ποσά , γιατί σε περίπτωση ελέγχου θα έχουμε πρόβλημα.

* Ο Απόστολος Αλωνιάτης είναι οικονομολόγος-φοροτεχνικός, Α’ Αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Οικονομικών & Φορολογικών Μελετών (Ι.Ο.ΦΟ.Μ), Σύμβουλος Διοίκησης της PROSVASIS AEBE και συγγραφέας.