Δεκάδες ρυθμίσεις περιλαμβάνει ο πρόσφατος φορολογικός νόμος Ν.5036/2023 (ΦΕΚ 77/Α’/28.3.2023). Με αυτόν η κυβέρνηση προσπαθεί να «λύσει» θέματα που εκκρεμούν, αλλά και θέματα της τρέχουσας επικαιρότητας, όπως είναι η θεσμοθέτηση των τελών κυκλοφορίας με τον μήνα.

Απόστολος Αλωνιάτης*

Τα βασικά σημεία που πραγματεύεται ο νόμος είναι:
– Ψηφιακή έκδοση Δελτίων Αποστολής και διαβίβασή τους
– Φορολογία κληρονομιών: Αλλαγές στη διαδικασία μεταβίβασης ακινήτων – Παραγραφή – Υποχρεώσεις συμβολαιογράφων
– Παράταση μέχρι τέλη Ιουνίου 2023 για νέες αιτήσεις και για όσους είχαν υπαχθεί το 2020 στο καθεστώς του άρθρου 5Α του ΚΦΕ – Απλοποίηση των σχετικών διαδικασιών όσον αφορά στη μεταβίβαση ακινήτων στους μετασχηματισμούς
– Ρύθμιση οφειλών σε δήμους σε έως και 72 δόσεις – Αναβίωση παλαιότερων ρυθμίσεων
– Τέλη κυκλοφορίας με το μήνα από 3.4.2023
– Αυτόματη δημιουργία ψηφιακής δήλωσης στοιχείων ακινήτων (Ε9) εκσυγχρονισμός του πλαισίου μεταβίβασης περιουσίας και αλλαγές στον ΕΝΦΙΑ
– Επεκτείνονται και στο 2023 τα κίνητρα για την επιλογή ηλεκτρονικής τιμολόγησης
Έκτακτη ενίσχυση σε συνταξιούχους που δεν έλαβαν αύξηση ή έλαβαν μικρότερη από επτά τοις εκατό (7%)
– Ρυθμίσεις για τη φορολογία πλοίων και τη φορολογία μερισμάτων ναυλομεσιτικών και συναφών επιχειρήσεων
– Τα αγαθά και οι υπηρεσίες για τα οποία παρατείνεται η υπαγωγή σε μειωμένο και υπερμειωμένο συντελεστή ΦΠΑ έως 31.12.2023
– Η νέα ρύθμιση φορολογικών και ασφαλιστικών οφειλών έως 72 δόσεις και οι διατάξεις για την επανένταξη στις παλαιές ρυθμίσεις
– Από 1.000 έως 50.000 ευρώ τα πρόστιμα για την παραβίαση της υποχρεωτικής διασύνδεσης των EFT/POS τερματικών με την ΑΑΔΕ
Σήμερα θα προσπαθήσουμε να δούμε και να αναλύσουμε ορισμένα από τα θέματα που πραγματεύεται ο νόμος. 

Διασύνδεση Φορολογικών μηχανισμών με EFT/POS

Σύμφωνα με το νόμο, προστίθεται στο Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας άρθρο 15Β, που επιβάλει την υποχρεωτική διασύνδεση των Φορολογικών Ηλεκτρονικών Μηχανισμών (ΦΗΜ) με τα συστήματα EFT/POS.
Έχουμε ξαναγράψει γι’ αυτή τη θέση της διοίκησης. Σαν κύρια αιτιολογία έχει την φοροδιαφυγή που γίνεται, θεωρητικά, με την έκδοση απόδειξης μόνο από τα POS και όχι από την ταμειακή μηχανή.
Λέμε θεωρητικά γιατί η διοίκηση θα μπορούσε άμεσα να βρει το αν έχει εκδοθεί φορολογική απόδειξη, αφού πλέον έχει άμεση πρόσβαση και στο πληροφοριακό σύστημα  των ΦΗΜ, αλλά και στις τραπεζικές συναλλαγές. 

Η διαδικασία
Σύμφωνα με τον σχεδιασμό της ΑΑΔΕ, ταμειακές μηχανές και EFT/POS ουσιαστικά ενοποιούνται με πλήρη καταγραφή όλων των δεδομένων σε πραγματικό χρόνο και δυνατότητα άμεσης διασταύρωσης από τους ελεγκτικούς μηχανισμούς, γεγονός που μπορεί να το δει να λειτουργεί σε ορισμένα μεγάλα super market σήμερα , όπου η απόδειξη της φορολογικής ταμειακής μηχανής συνοδεύεται και από την απόδειξη του συστήματος EFT/POS. Με το νέο σύστημα, οι ταμειακές και τα EFT/POS δεν θα λειτουργούν αυτόνομα για χρεωστικές συναλλαγές. Δηλαδή για πληρωμές με κάρτα, δεν θα επιτρέπεται να εισάγεται με πληκτρολόγηση στο EFT/POS το ποσό πληρωμής. Το ποσό θα βγαίνει απευθείας από την ταμειακή μηχανή.
Ειδικότερα με το νέο σύστημα ο έλεγχος θα γίνεται ως εξής:
1. H συναλλαγή ξεκινά από τον Φορολογικό Ηλεκτρονικό Μηχανισμό (ΦΗΜ). Ο χειριστής (ταμίας) αν επιλέξει “πληρωμή με κάρτα” και ο ΦΗΜ θα στέλνει σχετικό αίτημα στο σύστημα πληρωμών με κάρτες EFT/POS.
2. Το σύστημα EFT/POS επιβεβαιώνει αυτόματα στον Φορολογικό Μηχανισμό τη λήψη του αιτήματος, θέτοντάς τον σε αναμονή του αποτελέσματος.
3. Το POS συνδέεται στον Πάροχο Υπηρεσιών Πληρωμών (τράπεζα ή αντίστοιχη υπηρεσία πληρωμών) και λαμβάνει πληροφορία αν υπήρξε (α) “online έγκριση” ή (β) offline έγκριση ή (γ) απόρριψη offline ή (δ) διακοπή της συναλλαγής.
4. Το σύστημα EFT/POS αποκρίνεται στον ΦΗΜ με το τελικό αποτέλεσμα: απόρριψη ή έγκριση. Επιπλέον, ταυτόχρονα με την έγκριση, στέλνει και τα βασικά στοιχεία της συναλλαγής (όπως αριθμό συναλλαγής, κωδικό έγκρισης κ.λπ.) αλλά και δεδομένα για εκτύπωση της απόδειξης από τον ΦΗΜ, εφόσον αυτός το υποστηρίζει.
5. Ο Φορολογικός Μηχανισμός – ΦΗΜ επιβεβαιώνει τη λήψη του τελικού αποτελέσματος. Σε περίπτωση που η επιβεβαίωση αυτή, για οποιοδήποτε λόγο, δεν τεκμηριωθεί από το σύστημα EFT/POS, τότε το EFT/ POS δημιουργεί σχετική σήμανση για τη μη διεκπεραίωση της συναλλαγής από τον Φορολογικό Μηχανισμό. 

Το άρθρο
Σύμφωνα με το άρθρο που εισάγεται στον ΚΦΔ, περί υποχρεωτική διασύνδεση των τερματικών Ηλεκτρονικής Μεταφοράς Κεφαλαίων στο Σημείο Πώλησης ημεδαπής και αλλοδαπής με τη Φορολογική Διοίκηση (Β). Σε αυτό αναφέρεται ότι τα τερματικά «Ηλεκτρονικής Μεταφοράς Κεφαλαίων στο Σημείο Πώλησης (Electronic Funds Transfer at the Point of Sale, EFT/POS )», ημεδαπής και αλλοδαπής, που χρησιμοποιούν οι νομικές οντότητες του άρθρου 1 του Ν.4308/2014 (Α’251), διασυνδέονται υποχρεωτικά και παρέχουν στην ΑΑΔΕ τις καθοριζόμενες πληροφορίες συναλλαγών που εκτελούνται μέσω αυτών, είτε μέσω διασύνδεσής τους με Φορολογικούς Ηλεκτρονικούς Μηχανισμούς (Φ.Η.Μ.), είτε απευθείας με τα πληροφοριακά συστήματα της ΑΑΔΕ.
Ακόμη με την δεύτερη παράγραφο του σχετικού άρθρου καθορίζεται ότι με κοινή απόφαση του Υπουργού Οικονομικών και του Διοικητή της ΑΑΔΕ καθορίζονται ο τρόπος, ο χρόνος, η έκταση εφαρμογής, η διαδικασία, οι υπόχρεοι, οι όροι και οι προϋποθέσεις διασύνδεσης των τερματικών Ηλεκτρονικής Μεταφοράς Κεφαλαίων στο Σημείο Πώλησης (EFT/POS) ημεδαπής και αλλοδαπής με τη Φορολογική Διοίκηση, καθώς και κάθε άλλο ειδικότερο θέμα για την εφαρμογή του παρόντος. 

Πρόστιμα
Όπως είναι λογικό, για την ελληνική διοίκηση, η υποχρέωση διασύνδεσης ΦΗΜ και EFT/POS, συνοδεύεται και από τα σχετικά πρόστιμα.
Σον ίδιο Κώδικα Φορολογικής Διοίκησης, προστίθεται λοιπόν άρθρο με αριθμό 54Θ και τίτλο «Κυρώσεις για παραβίαση της υποχρέωσης του άρθρου 15Β»
Σύμφωνα με αυτό στην οντότητα του άρθρου 1 του Ν.4308/2014 (Α’ 251) που έχει υποχρέωση χρήσης τερματικών Ηλεκτρονικής Μεταφοράς Κεφαλαίων στο Σημείο Πώλησης (Electronic Funds Transfer at the Point of Sale, EFT/POS), ως δικαιούχος πληρωμής σύμφωνα με την περ. γ’ του άρθρου 62 του Ν.4446/2016 (Α’ 240) και παραβαίνει τις υποχρεώσεις του άρθρου 15Β, επιβάλλεται πρόστιμο από χίλια (1.000) ευρώ έως πενήντα χιλιάδες (50.000) ευρώ, ανά φορολογικό έτος.
Με κοινή απόφαση του Υπουργού Οικονομικών και του Διοικητή της ΑΑΔΕ, και εδώ, θα  καθοριστούν τα  κριτήρια για τον προσδιορισμό του ύψους των προστίμων, σύμφωνα,  ενδεικτικά, το τηρούμενο λογιστικό σύστημα, απλογραφικό ή διπλογραφικό, τα ακαθάριστα έσοδα της νομικής οντότητας και η υποτροπή, και ρυθμίζεται κάθε ειδικότερο θέμα για την εφαρμογή του παρόντος.
Προσοχή! Σύμφωνα με το σύνταγμα, η επιβολή των προστίμων δεν μπορεί να είναι θέμα απόφασης, αλλά πρέπει να καθορίζονται με νόμο. 

Προβλήματα
Πρώτο πρόβλημα είναι ότι το σύνολο σχεδόν των φορολογικών ταμειακών μηχανών (ΦΤΜ) θα πρέπει να αποσυρθούν γιατί δεν πληρούν τις προδιαγραφές για την διασύνδεση με το σύστημα EFT/POS, αλλά και άλλες προϋποθέσεις που θα δούμε παρακάτω.
Με την ολοκλήρωση την εφαρμογής της διασύνδεσης ΦΗΜ με EFT/POS, δεν είναι δυνατός ο μικτός τρόπος πληρωμής για μία συναλλαγή μέσω ΦΗΜ.  Π.χ. Δεν μπορώ να πληρώσω 50 ευρώ μετρητά και 30 ευρώ με χρεωστική κάρτα.
Υποχρεωτικά όταν μεσολαβεί POS θα υπάρχει πλέον μόνο ένας τρόπος πληρωμής, η πιστωτική/ χρεωστική κάρτα. Εναλλακτικά θα πρέπει να εκδίδονται δύο ξεχωριστά παραστατικά αν αυτό επιτρέπεται και είναι δυνατόν στα πλαίσια της συναλλαγής.
Σημαντικές  επιπτώσεις θα υπάρχουν στην εστίαση που θα είναι υποχρεωμένη υποχρεωτική θέσπιση των ΦΗΜΑΣ εστιατορίων, που έχουν την υποχρέωση να κόβουν απόδειξη σε κάθε παραγγελία που πηγαίνουν στο τραπέζι, αν δεν έχουν σύγχρονο πρόγραμμα παραγγελιοληψίας.
Σοβαρά ακόμη προβλήματα θα αντιμετωπίσουν τα φαρμακεία με τους συνταξιούχους. Ως γνωστό οι συνταξιούχοι αγοράζουν τα φάρμακα επί πιστώσει και τα εξοφλούν στο τέλος του μήνα που «μπαίνει» η σύνταξη στην κάρτα τους. Ο φαρμακοποιός κόβει κανονικά απόδειξη σε κάθε παράδοση και τα εξοφλεί με την κάρτα. Αυτό δεν μπορεί να γίνεται πλέον μίας και αν εκδοθεί απόδειξη με την παράδοση του φαρμάκου ή θα πρέπει να εξοφληθεί με την κάρτα ή να εξοφληθεί μετρητά. 

Βλάβες
Μπορεί ο νόμος να έρχεται σήμερα για ψήφιση αλλά η ΑΑΔΕ έχει φροντίσει με την απόφαση Α. 1190/2022, να  καθορίσει τα περί «Βλάβες σε Διασύνδεση ΦΗΜ με EFT/POS».
Σύμφωνα με την απόφαση:
i. Σε περίπτωση προσωρινής βλάβης του ΦΗΜ, ή σε περίπτωση προσωρινής βλάβης της διασύνδεσης EFT/POS-ΦΗΜ «βλάβη υποδομής», ο κάτοχος του ΦΗΜ δηλώνει την προσωρινή βλάβη στο Πληροφοριακό Σύστημα ΦΗΜ «esend». Το EFT/POS επικοινωνεί ηλεκτρονικά με το ΠΣ ΦΗΜ «esend», το οποίο του δίνει την εντολή να ενεργοποιήσει την δυνατότητά πληκτρολόγησης του ποσού πληρωμής στην περίπτωση χρεωστικών συναλλαγών. Η ενεργοποίηση της δυνατότητας πληκτρολόγησης του EFT/POS λόγω βλάβης υποδομής για την εισαγωγή ποσού πληρωμής στην περίπτωση χρεωστικών συναλλαγών, έχει μέγιστη διάρκεια δώδεκα (12) ώρες και επιτρέπεται το πολύ για μία φορά κάθε τρεις μήνες.
ii. Η απελευθέρωση του πληκτρολογίου του EFT/POS λόγω βλάβης ΦΗΜ για την εισαγωγή ποσού πληρωμής στην περίπτωση χρεωστικών συναλλαγών, για όλες τις υπόχρεες επιχειρήσεις, έχει μέγιστη διάρκεια είκοσι τέσσερις (24) ώρες.
Για τις επιχειρήσεις που ασκούν τη δραστηριότητά τους σε χωριά με πληθυσμό έως πεντακόσιους (500) κατοίκους και σε νησιά κάτω από τρεις χιλιάδες εκατό (3.100) κατοίκους, η απελευθέρωση του πληκτρολογίου του EFT/POS έχει μέγιστη διάρκεια πέντε (5) ημέρες, εκτός εάν πρόκειται για τουριστικούς τόπους

Αλλαγές στις ΦΗΜ
Να θυμίσουμε ότι με απόφαση του Διοικητή της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ), έχουν αλλάξει οι τεχνικές προδιαγραφές των Φορολογικών Ηλεκτρονικών Μηχανισμών (ΦΗΜ) , οι οποίοι μάλιστα μετονομάζονται σε «Φορολογικός Μηχανισμός  Άθροισης και Σήμανσης»(ΦΗΜΑΣ).
Σύμφωνα με τις νέες προδιαγραφές Οι «Φορολογικοί Μηχανισμοί Άθροισης και Σήμανσης».
– Αποκτούν υποχρεωτικά δυνατότητα χαρακτηρισμών category και type για τα παραστατικά MyDATA (δηλαδή να μπορούν να δέχονται χαρακτηρισμό για το έντυπο Ε3).
– Αποκτούν τον πίνακα κωδικών απαλλαγής ΦΠΑ του MyDATA.
– Επιτρέπει πλέον την έκδοση ειδικού ακυρωτικού στοιχείου μόνο την ίδια ημέρα με το προς ακύρωση παραστατικό.
– Όλοι οι ΦΗΜ (και οι ταμειακές μηχανές) υποχρεούνται να μπορούν να εκδώσουν πιστωτικά στοιχεία λιανικής.
Όλες αυτές οι νέες υποχρεώσεις δεν μπορούν να «εφαρμοστούν» τεχνικά, από τις ήδη υπάρχουσες ΦΗΜ.
Ακόμη θα πρέπει να αλλάξουν και οι ΑΔΗΜΕ (ταξίμετρα) και να έχουν την δυνατότητα να στέλνουν στοιχεία στο πληροφοριακό σύστημα των ΦΗΜ–ΦΗΜΑΣ (γνωστό ως  Esend). 

Ψηφιακή διακίνηση
Με άλλο άρθρο στο νόμο η διοίκηση συμπληρώνει τα Ελληνικά Λογιστικά Πρότυπα (ΕΛΠ) για την «Ψηφιακή έκδοση Δελτίων Αποστολής και διαβίβασή τους».
Σύμφωνα με το άρθρο αυτό:
Ψηφιακή έκδοση παραστατικών διακίνησης αγαθών – Τροποποίηση άρθρου 5 Ν.4308/2014 (ΕΛΠ)
Στο άρθρο 5 του Ν.4308/2014 (Α’251), περί ελληνικών λογιστικών προτύπων, προστίθενται παρ. 9Α, 9Β και 9Γ, ως εξής: (Το άρθρο 5 αφορά κύρια την διακίνηση αγαθών με την διακίνηση των αγαθών, κύρια αυτών που δεν συνοδεύονται από τιμολόγιο).
«9Α. Για την εκπλήρωση των υποχρεώσεων διακίνησης αγαθών των παρ. 8 και 9, τα σχετικά παραστατικά εκδίδονται ψηφιακά, φέρουν συγκεκριμένες προδιαγραφές και σημάνσεις και διαβιβάζονται απευθείας στην Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (Α.Α.Δ.Ε.).
9Β. Με κοινή απόφαση του Υπουργού Οικονομικών και του Διοικητή της Α.Α.Δ.Ε. εξειδικεύεται η έκταση εφαρμογής και καθορίζονται ο χρόνος διαβίβασης, οι εξαιρέσεις και η έναρξη ισχύος των υποχρεώσεων της παρ. 9Α.
9Γ. Με απόφαση του Διοικητή της Α.Α.Δ.Ε. καθορίζονται οι ειδικότερες υποχρεώσεις των υπόχρεων οντοτήτων της παρ. 9Α, οι προδιαγραφές, το περιεχόμενο και ο μορφότυπος των ψηφιακών παραστατικών διακίνησης, ο τρόπος και τα κανάλια διαβίβασης αυτών στην Α.Α.Δ.Ε., καθώς και οι διαδικασίες και λεπτομέρειες για την εφαρμογή των υποχρεώσεων της παρ. 9Α.»

Όπως βλέπουμε η διοίκηση νομοθετεί απλά, χωρίς να δίνει περισσότερες λεπτομέρειες, μια και πιστεύουμε ότι δεν τις έχει βρει ακόμη.
Από τις πληροφορίες μας:
α) Δεν θα φεύγει κανένα φορτίο αν δεν έχει πάρει Σήμανση το Δελτίο Αποστολής από την ΑΑΔΕ, κάτι ανάλογο με τον Μοναδικό Αριθμό Καταχώρησης (ΜΑΡΚ), που έχει το MyDATA.
β) Η διάταξη δεν θα αφορά μόνο τα αγαθά που διακινούνται με δελτίο αποστολής αλλά και αυτά που διακινούνται με τιμολόγιο, μιας και το τιμολόγιο για τα Ελληνικά Λογιστικά Πρότυπα (ΕΛΠ) αποτελεί όχι μόνο έγγραφο αξίας  αλλά και έγγραφο διακίνησης.
γ) Θα αλλάξει ο τρόπος αποτύπωσης των προϊόντων στο έντυπο. Δηλαδή θα υπάρχει κοινή ονοματολογία για όλη την αγορά. Υπάρχει η σκέψη να χρησιμοποιηθεί το σύστημα ονοματολογίας που χρησιμοποιούν τα τελωνεία   (Ονοματολογία Εμπορευμάτων – TARIC).
Συμπερασματικά, όλα αυτά οδηγούν στην επιβολή της ηλεκτρονικής τιμολόγησης από το ελληνικό κράτος και ουσιαστικά τη χρήση παρόχων ηλεκτρονικής τιμολόγησης, μιας και θα είναι πλέον πιο οικονομικό να πληρώνεις μια συνδρομή σε ένα πάροχο ηλεκτρονικής τιμολόγησης, από το να αλλάξεις μια ταμειακή φορολογική μηχανή κάθε τριάμισι με τέσσερα χρόνια.

* Ο Απόστολος Αλωνιάτης είναι οικονομολόγος-φοροτεχνικός, Α’ Αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Οικονομικών & Φορολογικών Μελετών (Ι.Ο.ΦΟ.Μ), Σύμβουλος Διοίκησης της PROSVASIS AEBE και συγγραφέας.