Στην προσπάθεια μας να προχωρήσουν οι δηλώσεις βρεθήκαμε μπροστά, μεταξύ άλλων, σε δυο σοβαρά προβλήματα:
1) Τα δεδομένα που στέλνουμε στα myDATA και η μεταφορά αυτών των δεδομένων στο έντυπο Ε3 (Κατάσταση Οικονομικών Στοιχείων από Επιχειρηματική Δραστηριότητα) -αφορά επιχειρήσεις και αυτοαπασχολούμενους ελεύθερους επαγγελματίες- δεν συμφωνούν.
2) Η φορολόγηση των ενοικίων και τα ποσά που έρχονται αυτόματα από τα “ενεργά μισθωτήρια” που βλέπει το σύστημα δεν είναι τα σωστά. 

Απόστολος Αλωνιάτης*

Ποια είναι τα προβλήματα και ποια η θέση της Διεύθυνσης Επίλυσης Διαφορών
Έντυπο Ε3 – Προσυμπλήρωση εσόδων
Για το φορολογικό έτος 2022, η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) αποφάσισε δοκιμαστικά να προσυμπληρώνει ποσά στη στήλη «Σύνολο» κωδικών του Εντύπου Ε3 βάσει των δεδομένων που διαβιβάζονται στην ψηφιακή πλατφόρμα myData της ΑΑΔΕ, και του χαρακτηρισμού αυτών, σύμφωνα με τις εκάστοτε ισχύουσες αποφάσεις.
Ο φορολογούμενος, όμως θα έχει τη δυνατότητα να τροποποιεί το προσυμπληρωμένο πόσο και να καταχωρεί ποσό διαφορετικής αξίας με βάση τα δεδομένα που προκύπτουν από τα λογιστικά του αρχεία.

Εικόνα 1: Ενδεικτική Προσυμπλήρωση εσόδων σε Ε3 από myData

Εικόνα 2: Ενδεικτική Αναλυτική Προσυμπλήρωση εσόδων σε Ε3 από myData

Προσυμπλήρωση εξόδων
Αντίστοιχα προσυμπληρωμένα θα έρχονται και τα έξοδα στο έντυπο Ε3 για το φορολογικό έτος 2022.
– Σε περίπτωση που δεν έχει ενημερωθεί το έντυπο από την επιχείρηση, τότε τα έξοδα που έχει το myData, θα είναι όλα μαζί στον κωδικό 585.

Εικόνα 3: Ενδεικτική Προσυμπλήρωση εξόδων σε Ε3 από myData 

και στον υποκωδικό 016

Εικόνα 4: Ενδεικτική Αναλυτική Προσυμπλήρωση εξόδων σε Ε3 από myData

– Σε περίπτωση που η επιχείρηση έχει χαρακτηρίσει τα έξοδα και τα έχει αποστείλει στο myData, τότε θα έχουν ενημερωθεί όλοι οι σχετικοί κωδικοί.

Το πρόβλημα

Στην προσπάθεια να συμφωνήσουν τα στοιχεία που έχει στα βιβλία της η επιχείρηση με τα στοιχεία που έχουν ανέβει στο myData, οι λογιστές διαπιστώνουν σε πλείστες περιπτώσεις ότι τα στοιχεία αυτά είτε δεν ανεβαίνουν ή δεν συμφωνούν, είτε δεν συμπεριλαμβάνονται στο συνοπτικό βιβλίο, είτε δεν μεταφέρονται στο Ε3.
Δεν είναι μόνο το πρόβλημα ότι δεν έχουν ανέβει όλα τα στοιχεία στο myData. Το πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχει και συμφωνία μεταξύ των στοιχείων που υπάρχουν στο myData.
Πιο συγκεκριμένα στο myData μπορεί η επιχείρηση να βρει στοιχεία από το «Συνοπτικό Βιβλίο» και από το «Αναζήτηση και Χαρακτηρισμό Παραστατικών»:

Εικόνα 5: Από το σύστημα myData

Το ζήτημα είναι ότι αρκετές φορές τα στοιχεία αυτά δεν συμφωνούν μεταξύ τους, ακόμη και μέσα στην εφαρμογή του myData, δηλαδή στο «Συνοπτικό Βιβλίο», στην «Αναζήτηση και Χαρακτηρισμός παραστατικών» και στο προσυμπληρωμένο έντυπο Ε3, σε τρία διαφορετικά υποσυστήματα, δηλαδή, δίνουν διαφορετικά νούμερα.

Να θυμίσουμε ότι τα έξοδα του φορολογικού έτους πρέπει να ανέβουν στην πλατφόρμα myData, μέχρι την 31η Οκτωβρίου 2023, ενώ τα στοιχεία που δεν μπορεί να διαχειριστεί το σύστημα αυτή τη στιγμή είναι φόροι, χαρτόσημο και λοιπά έξοδα και υπάρχει επίσης πρόβλημα στην ενημέρωση της πλατφόρμας.

Υπάρχει υποχρέωση συμφωνίας;
Για το φορολογικό έτος 2022, δεν υπάρχει υποχρέωση συμφωνίας μεταξύ βιβλίων και στοιχείων myData.
Το έντυπο Ε3 θα συμπληρωθεί σύμφωνα με τα στοιχεία που έχουμε στα βιβλία μας, είτε αυτά συμφωνούν με το προσυμπληρωμένο Ε3 είτε όχι, μιας και βρισκόμαστε σε πειραματικό στάδιο εφαρμογής της προσυμπλήρωσης τόσο στο έντυπο Ε3, όπως το ίδιο γίνεται και ισχύει για την Προσυμπλήρωση της περιοδικής δήλωσης ΦΠΑ.

Προσοχή! Καλό θα είναι να δείτε τι υπάρχει στην πλατφόρμα του myData και να τα συγκρίνεται με τα χειρόγραφα στοιχεία που έχετε στα χέρια σας. Είμαστε κάτι παραπάνω από σίγουροι ότι θα βρείτε τιμολόγια που δεν έχουν περαστεί στα βιβλία της επιχείρησης γιατί δεν παραδόθηκαν στο λογιστήριο αλλά έμειναν στο αυτοκίνητο ή σε κάποια φόρμα.
Διότι και οι καλύτερες επιχειρήσεις έχουν χαμένα τιμολόγια!

Τί γίνεται όμως όταν χάνονται παραστατικά που έχουν πάρει MARK αλλά δεν εμφανίζονται στο συνοπτικό βιβλίο ή δεν κατεβαίνουν στα λογιστικά προγράμματα και βγαίνουν αποκλίσεις, από αστοχίες του συστήματος; 

Προσυμπλήρωση μισθωμάτων και τα ποσά που υπολογίζει αυτόματα το σύστημα
Με την Α.1044/2023 Απόφαση του Διοικητή της ΑΑΔΕ, η παρ. 2 του άρθρου 9 της ΠΟΛ.1162/2018 Απόφασης αντικαθίσταται ως εξής:
«2. Σε περίπτωση που συμφωνία μίσθωσης, για την οποία έχει υποβληθεί ηλεκτρονικά ή έχει κατατεθεί στη Δ.Ο.Υ. «Δήλωση Πληροφοριακών Στοιχείων Μίσθωσης Ακίνητης Περιουσίας», έχει λυθεί μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2022, ο εκμισθωτής υποχρεούται να δηλώσει μέχρι την 30η Ιουνίου 2023 την ημερομηνία της λύσης, διαφορετικά η συμφωνία της μίσθωσης θεωρείται ότι είναι σε ισχύ.» 

Τι «βλέπει» αυτόματα το σύστημα
Κατά την εισαγωγή στην ηλεκτρονική εφαρμογή του εντύπου Ε2, εμφανίζεται μήνυμα που πληροφορεί τον φορολογούμενο για το ποσό των ενοικίων που υπολογίζονται με βάση τα «ενεργά μισθωτήρια» που υπάρχουν στο πληροφοριακό σύστημα της ΑΑΔΕ.

Εικόνα 6: Από την ηλεκτρονική μορφή του εντύπου Ε2, στην ΑΑΔΕ

Εάν διαφωνείτε με αυτό το ποσό, μπορεί να συμβαίνουν τα παρακάτω:
– Δεν έχουν λυθεί όλες οι μισθώσεις, και ο φορολογούμενος θα πρέπει να υποβάλει λύσεις μισθωτηρίων και να δηλώσει την ημερομηνία λύσης της μίσθωσης.
– Όταν υπάρχει συνιδιοκτησία, σε κάποιο ακίνητο η εφαρμογή δεν αναγνωρίζει το ποσοστό του κάθε ιδιοκτήτη και ποιο ποσό πρέπει να συμπεριληφθεί στην δήλωση. Τότε ο φορολογούμενος πρέπει να καταχωρήσει μόνο το ποσό των μισθωτηρίων που του αναλογεί. 

Προσοχή! Μισθώσεις που έχουν λυθεί μέχρι 31/12/22 μπορούν να υποβληθούν στο TAXIS χωρίς πρόστιμο μέχρι 30/6/2023. Έχει ζητηθεί να δοθεί παράταση μέχρι το τέλος του έτους γιατί το σύστημα καταγράφει και παλαιότερες μισθώσεις, Για παράδειγμα το σύστημα ενημερώνεται με μισθώσεις τύπου Airbnb, πριν την εφαρμογή της πλατφόρμας που αφορούν αυτές τις μισθώσεις. Πάντως η διοίκηση πρέπει να δώσει μία παράταση, τουλάχιστον μέχρι την καταληκτική ημερομηνία των φορολογικών δηλώσεων, αφού οι λογιστές και τα λογιστικά γραφεία πρέπει να ρωτήσουν του φορολογούμενους όταν έλθουν να υποβάλλουν την φορολογική τους δήλωση και να υποβάλλουν τις σχετικές λύσεις των μισθώσεων. 

Ποιο είναι το πρόβλημα;  Η εφαρμογή
Τα προβλήματα προέρχονται από την ίδια την εφαρμογή της ΑΑΔΕ. Η διοίκηση ζητάει, από το φορολογικό έτος 2021, να προσυμπληρώνεται το έντυπο του Ε2 (Δήλωση Πληροφοριακών Στοιχείων Μίσθωσης Ακίνητης Περιουσίας), όμως δεν προχώρησε στην ριζική αλλαγή της εφαρμογής «Στοιχεία Μισθώσεων». Πρέπει να παραδεχθούμε ότι έχουν γίνει αλλαγές από την έναρξη εφαρμογή της το μακρινό 2014, αλλά δεν είναι αυτές που χρειάζεται, για να μπορέσει να εξυπηρετήσει την πληροφόρηση τόσο του υπουργείου όσο και τις ανάγκες των φορολογουμένων.
Για παράδειγμα θα μπορούσε, να υπάρχει η δυνατότητα, να «κλείσει» όλα τα μισθωτήρια που δεν είναι ενεργά, αφού έχουν ημερομηνία λήξης, ειδικά όταν υπάρχει ένα ακίνητο το οποίο εμφανίζει ενεργές μισθώσεις από το 2014 σε 6 ή 7 διαφορετικούς ιδιοκτήτες αλλά με διαφορετικές περιόδους έναρξης και λήξης.
Το τραγικό της υπόθεσης είναι στις μισθώσεις Airbnb όπου το ίδιο ακίνητο μισθώνεται και σε 20 διαφορετικούς μισθωτές τον μήνα. Έτσι οι φορολογούμενοι πρέπει να κλείσουν από το 2015 πάνω από 100 μισθωτήρια τουριστικών μισθώσεων έως το 2018, πριν δηλαδή την εφαρμογή της νέας πλατφόρμας, που αφορά το Airbnb.

Όταν υπάρχουν αλλαγές σε μισθώματα
Άλλο ένα βασικό μειονέκτημα, όπως έχει στηθεί η λειτουργία υποβολής μισθωτηρίων, είναι όταν έχουμε αλλαγές σε μισθώματα που αφορούν περίοδο μεγαλύτερη του 1 έτους π.χ. αύξηση 5% ετησίως. Έτσι έχουμε αλλαγές στο ύψος του ενοικίου σε μια μίσθωση, τον δεύτερο ή τον τρίτο χρόνο, ενώ η εφαρμογή δεν έχει τη δυνατότητα να το «διαβάσει», και να προσαρμοστεί, αφού η σχετική πληροφορία υπάρχει σαν κείμενο στις «Σημειώσεις» γιατί δεν υπάρχουν σχετικά πεδία, να αποτυπώσει το γεγονός.
Αν λοιπόν κάποιος δεν παρακολουθεί τη μίσθωση τότε το σύστημα: α) θα φέρει λανθασμένα στοιχεία στην προσυμπλήρωση του εντύπου Ε2, β) αν έχει περάσει ο χρόνος της εμπρόθεσμης ενημέρωσης, δηλαδή εντός του επόμενου μήνα από την αλλαγή, ο φορολογούμενος εφόσον κάνει εκπρόθεσμη υποβολή θα πληρώσει πρόστιμο 102,40 ευρώ, άδικα, ενώ όλα έχουν δηλωθεί σωστά.

Αλλαγές που πρέπει να γίνουν
Είναι φανερό ότι η διοίκηση θα πρέπει, πριν προχωρήσει στην εφαρμογή της πλήρους προσυμπλήρωσης, να προβεί σε ριζική αλλαγή της πλατφόρμας των μισθωμάτων:
α) Να αλλάξει άμεσα την πλατφόρμα των μισθώσεων, να μπορεί να έχει περισσότερα στοιχεία και περισσότερους αυτοματισμούς ώστε να μπορεί ο φορολογούμενος και η διοίκηση να παρακολουθεί την ιστορικότητα του μισθωτηρίου, χωρίς να χρειάζεται να κρατάει σημειώσεις σε ημερολόγια, που θα τον ειδοποιούν πότε πρέπει να αλλάξει το μισθωτήριο του ακινήτου του.
β) να θεσμοθετήσει περιπτώσεις που ο φορολογούμενος δεν έχει πρόστιμο για αλλαγές που γίνονται, όπως η παραπάνω περίπτωση της αλλαγής του μισθώματος.

Καλές οι εφαρμογές λοιπόν, πρέπει όμως να σχεδιάζονται σωστά και να εξυπηρετούν τις ανάγκες για τις οποίες προορίζονται.  Το λέμε αυτό γιατί η προσυμπλήρωση δεν αποτελεί πανάκεια και λύση όλων των προβλημάτων. 

Η θέση της ΔΕΔ
Για το παραπάνω θέμα έχει εκδοθεί και σχετική απόφαση της Διεύθυνσης Επίλυσης Διαφορών.
Πιο συγκεκριμένα φορολογούμενος που είχε ενοικιάσει κατάστημα σε επιχείρηση, κατά την αρχική εμπρόθεσμη κατάθεση του μισθωτηρίου, με διάρκεια από 01/02/2020 έως 31/01/2026, είχε αναγράψει το αρχικό ποσό του μισθώματος (1.300 ευρώ) και στις σημειώσεις της εφαρμογής, ότι το μίσθωμα θα αυξάνονταν κατά 100 ευρώ κάθε χρόνο.
Ο ιδιοκτήτης του ακινήτου δεν γνωστοποίησε έγκαιρα την αλλαγή του μισθώματος στο πληροφοριακό σύστημα, με αποτέλεσμα όταν το ενημέρωσε να του επιβληθεί το πρόστιμο του άρθρου 54 (Διαδικαστικές παραβάσεις) δηλαδή 100 ευρώ συν χαρτόσημο 2,4%.
Μετά από την ενδικοφανή προσφυγή του φορολογουμένου, η ΔΕΔ διέγραψε το σχετικό πρόστιμο, με το παρακάτω σκεπτικό:
«Επειδή, ο προσφεύγων υπέβαλε, μέσω διαδικτύου, την με αριθμό και ημερομηνία καταχώρησης……………../04-02-2022 εκπρόθεσμη πρώτη τροποποιητική δήλωση πληροφοριακών στοιχείων μίσθωσης ακίνητης περιουσίας (επί της ως άνω με αριθμό………………/27-01-2020 αρχικής δήλωσης), στην οποία δήλωσε ως ημερομηνία έναρξης της μίσθωσης την 01/02/2020, περίοδο ισχύος αυτής από 01/02/2021 έως 31/01/2026 και καθαρό μηνιαίο μίσθωμα το ποσό των 1.400,00 €. Στις σημειώσεις αναγράφηκαν ότι η τροποποίηση αφορούσε στην αύξηση του μηνιαίου μισθώματος από 01/02/2021, καθώς και τα προαναφερθέντα που είχαν αναγραφεί στις σημειώσεις της με αριθμό………………/27-01-2020 αρχικής δήλωσης. Η δήλωση έγινε αποδεκτή από την μισθώτρια εταιρεία κατά την 07/02/2022. Η δε καταληκτική ημερομηνία για την εμπρόθεσμη υποβολή της ήταν η 31/03/2021, ήτοι το τέλος του επόμενου μήνα από την έναρξη της τροποποίησης της μίσθωσης (01/02/2021) [άρθρο 1 παρ. 1 εδ. πρώτο της ΠΟΛ.1162/03-08-2018 Απόφασης του Διοικητή της Α.Α.Δ.Ε. (ΦΕΚ3579Β/22-08-2018)].
Επειδή, ακολούθως, από τον Προϊστάμενο της αρμόδιας Δ.Ο.Υ. Ιωαννίνων εκδόθηκε η με αριθμό………/08-06-2022 προσβαλλόμενη Πράξη Επιβολής Προστίμου (άρθρο 54 Ν.4174/2013) για το φορολογικό έτος 2022, με την οποία επιβλήθηκε, σε βάρος του προσφεύγοντος, πρόστιμο του Κ.Φ.Δ. ποσού 100,00 € για υποβολή της ως άνω εκπρόθεσμης πρώτης τροποποιητικής δήλωσης πληροφοριακών στοιχείων μίσθωσης ακίνητης περιουσίας (φορολογικής δήλωσης πληροφοριακού χαρακτήρα), κατά παράβαση των διατάξεων του άρθρου 54 παρ. 1 περ. α) του Ν.4174/2013 που επισύρει το εν λόγω πρόστιμο που προβλέπεται από τις διατάξεις του άρθρου 54 παρ. 2 περ. α) του ίδιου νόμου.
Επειδή, ωστόσο, σύμφωνα με τα ανωτέρω εκτεθέντα, στην με αριθμό………………/27-01-2020 αρχική δήλωση πληροφοριακών στοιχείων μίσθωσης ακίνητης περιουσίας είχε δηλωθεί το αρχικό καθαρό μηνιαίο μίσθωμα των 1.300,00 € και στις σημειώσεις είχε διευκρινιστεί ότι αυτό θα ίσχυε για το πρώτο μισθωτικό έτος, ήτοι από 01/02/2020 έως 31/01/2021 και ότι θα υπήρχε αύξησή του κατά 100,00 € για κάθε επόμενο μισθωτικό έτος έως την λήξη της μίσθωσης.
Συνεπώς, η με αριθμό……………../04-02-2022 πρώτη τροποποιητική δήλωση πληροφοριακών στοιχείων μίσθωσης ακίνητης περιουσίας υποβλήθηκε μόνον για να γίνει η επιβεβαίωση – ταυτοποίηση του καθαρού μηνιαίου μισθώματος των 1.400,00 € που ίσχυε από τον Φεβρουάριο του 2021 και έπειτα, με τις οικείες δηλώσεις COVID περί μειωμένων μηνιαίων μισθωμάτων.
Επειδή, περαιτέρω, η αρχή της χρηστής διοίκησης επιβάλλει στα διοικητικά όργανα να ασκούν τις αρμοδιότητές τους σύμφωνα με το αίσθημα δικαίου που επικρατεί, ώστε κατά την εφαρμογή των σχετικών διατάξεων να αποφεύγονται οι ανεπιεικείς και απλώς δογματικές ερμηνευτικές εκδοχές.
Επειδή, κατόπιν των ανωτέρω και στο πλαίσιο της χρηστής διοίκησης κρίνουμε ότι η με αριθμό………/08-06-2022 προσβαλλόμενη Πράξη Επιβολής Προστίμου (άρθρο 54 του ν. 4174/2013) του Προϊσταμένου της Δ.Ο.Υ. Ιωαννίνων για το φορολογικό έτος 2022 πρέπει να ακυρωθεί.»

* Ο Απόστολος Αλωνιάτης είναι οικονομολόγος-φοροτεχνικός, Α’ Αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Οικονομικών & Φορολογικών Μελετών (Ι.Ο.ΦΟ.Μ), Σύμβουλος Διοίκησης της PROSVASIS AEBE και συγγραφέας.