Η συνήθεια που έγινε λατρεία. Για μια ακόμη φορά η διοίκηση, ενώ περιμένουμε να εκδώσει τις αποφάσεις για τα έντυπα των φορολογικών δηλώσεων, φέρνει στη Βουλή νέο φορολογικό νομοσχέδιο. Μπορεί, μέσω εξαγγελιών, το νομοσχέδιο να αφορά περισσότερο τον Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας (ΚΦΔ – Ν.4087/2022), υπάρχουν όμως αλλαγές και στις φορολογικές δηλώσεις.

Απόστολος Αλωνιάτης*

Πριν δούμε τις εξαγγελίες, μιας και την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές δεν έχει ακόμη δοθεί στην δημόσια διαβούλευση το σχέδιο νόμου απλά έχουν κατατεθεί τροπολογίες για τα τρέχοντα θέματα που χρειάζονται άμεση νομοθέτηση, πρέπει να επισημάνουμε ότι ενώ έχουμε σημαντικές αλλαγές με τον νόμο 5073/2023 (ΦΕΚ Α’ 204/11.12.2023) «Μέτρα για τον περιορισμό της φοροδιαφυγής και άλλες επείγουσες διατάξεις», σχεδόν τέσσερεις μήνες τώρα δεν έχουν εκδοθεί οι εφαρμοστικές αποφάσεις που αφορούν τη φορολογία εισοδήματος φυσικών προσώπων με εισόδημα από ατομική επιχείρηση. Έτσι πάνω από 700.000 φορολογούμενοι δεν γνωρίζουν πως θα φορολογηθούν γιατί δεν έχουν δημοσιευτεί ακόμα τα στοιχεία των ΚΑΔ που προσδιορίζουν το ελάχιστο τεκμαρτό καθαρό εισόδημα των ατομικών επιχειρήσεων. Για να μην αναφέρουμε για μια ακόμη φορά τον αιφνιδιασμό της ψήφισης του Νόμου στις 11 Δεκεμβρίου, λίγες μέρες πριν εκπνεύσει το φορολογικό έτος.
Με τροπολογίες που κατατέθηκαν στο νομοσχέδιο «Ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2022/2523 του Συμβουλίου, της 14ης Δεκεμβρίου 2022, σχετικά με την εξασφάλιση παγκόσμιου ελάχιστου επιπέδου φορολογίας των ομίλων πολυεθνικών επιχειρήσεων και των εγχώριων ομίλων μεγάλης κλίμακας στην Ευρωπαϊκή Ένωση (Pillar II) και άλλες τελωνειακές και φορολογικές διατάξεις», το οικονομικό επιτελείο έρχεται να νομοθετήσει τα άμεσα θέματα που εξαγγέλθηκαν την περασμένη εβδομάδα.
Πιο συγκεκριμένα:

Χρυσή Βίζα
Με το άρθρο 1 επανακαθορίζεται το πλαίσιο χορήγησης άδειας διαμονής σε πολίτες τρίτων χωρών για επενδύσεις σε ακίνητη περιουσία, με τροποποίηση των οικείων διατάξεων του Κώδικα Μετανάστευσης και Ασύλου (Ν.5038/2023).
Ειδικότερα:
i. Αυξάνεται, ανάλογα με την περιοχή που υλοποιείται η επένδυση, η ελάχιστη αξία κτήσης της ακίνητης περιουσίας κατά τον χρόνο απόκτησής της καθώς και το συνολικό συμβατικό μίσθωμα για τις οριζόμενες μισθώσεις τουριστικών καταλυμάτων. Διευρύνονται δε οι περιοχές της χώρας για τις οποίες απαιτείται υψηλότερο ποσό επένδυσης.
ii. Στην περίπτωση επένδυσης, μέσω αγοράς ακίνητης περιουσίας:
– η απαιτούμενη ελάχιστη αξία κτήσης του ακινήτου παραμένει στις 250 χιλ. ευρώ στις ρητά οριζόμενες περιπτώσεις,
– τίθενται περιορισμοί ως προς την ελάχιστη επιφάνεια των κύριων χώρων, εάν πρόκειται για δομημένη ακίνητη περιουσία ή για ακίνητο για το οποίο έχει εκδοθεί οικοδομική άδεια, επανακαθορίζονται δε οι περιπτώσεις που η επένδυση επιτρέπεται να αφορά σε περισσότερα του ενός ακίνητα.
iii. Τίθενται απαγορεύσεις ως προς τη χρήση, κατά περίπτωση, των ακινήτων που αποκτώνται κατά πλήρη κυριότητα και νομή από πολίτες τρίτων χωρών για την αρχική χορήγηση ή την ανανέωση άδειας διαμονής επενδυτή.
Σε περίπτωση μη τήρησης των αναφερόμενων απαγορεύσεων, προβλέπεται η ανάκληση της άδειας διαμονής ή/και η επιβολή στους κυρίους ή / και στους κατόχους του ακινήτου, του οριζόμενου αυτοτελούς διοικητικού προστίμου, το οποίο αποτελεί δημόσιο έσοδο.
iv. Παρέχονται οι απαιτούμενες νομοθετικές εξουσιοδοτήσεις για την εφαρμογή των προαναφερόμενων ρυθμίσεων και εισάγονται μεταβατικής ισχύος διατάξεις, σχετικά με την ισχύ των αδειών διαμονής επενδυτή και τη δυνατότητα ολοκλήρωσης των επενδύσεων, σύμφωνα με το προηγούμενο νομοθετικό πλαίσιο. 

Μη εμπορική δραστηριότητα – ΚΑΔ

Με το άρθρο 2 καθορίζονται με Υπουργική Απόφαση οι Κωδικοί Αριθμοί Δραστηριότητας των αναφερόμενων ατομικών επιχειρήσεων που δεν αντιστοιχούν σε εμπορική δραστηριότητα.

Αιτιολογική έκθεση
Καθορίζονται με απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης μετά από εισήγηση του Διοικητή της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων, οι Κωδικοί Αριθμοί Δραστηριότητας ατομικών επιχειρήσεων εγκατεστημένων στην ημεδαπή με σκοπό το κέρδος, που δεν αντιστοιχούν σε εμπορική δραστηριότητα. 

Προτεινόμενη διάταξη
Άρθρο 2
Κωδικοί Αριθμοί Δραστηριότητας για ατομικές επιχειρήσεις – Τροποποίηση παρ. 4 άρθρου 57 ν. 4919/2022
Στην παρ. 4 του άρθρου 57 του ν. 4919/2022 (Α’ 71), περί εξουσιοδοτικών διατάξεων, προστίθεται δεύτερο εδάφιο και η παρ. 4 διαμορφώνεται ως εξής:
«4. Με απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης καθορίζονται οι εμπορικοί Κωδικοί Αριθμοί Δραστηριότητας της περ. ιστ) της παρ. 1 του άρθρου 16, που αντιστοιχούν σε εμπορική δραστηριότητα, καθώς και εκείνοι που αντιστοιχούν σε άσκηση οικονομικής δραστηριότητας του άρθρου 52. Με όμοια απόφαση, που εκδίδεται μετά από εισήγηση του Διοικητή της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων, καθορίζονται οι Κωδικοί Αριθμοί Δραστηριότητας της περ. ιστ) της παρ. 1 του άρθρου 16 που δεν αντιστοιχούν σε εμπορική δραστηριότητα.». 

Τέλος επιτηδεύματος και αγρότες

Με το άρθρο 3 εξαιρούνται, για τα φορολογικά έτη 2019 και εφεξής (ίσχυε για τα φορολογικά έτη 2019-2022), από την υποχρέωση καταβολής του τέλους επιτηδεύματος οι αναφερόμενοι αγρότες κανονικού καθεστώτος και οι αλιείς της παράκτιας αλιείας.

Αιτιολογική έκθεση
Καθίσταται μόνιμη η απαλλαγή από το τέλος επιτηδεύματος για τους αγρότες κανονικού καθεστώτος και τους αλιείς παράκτιας αλιείας, προς υποβοήθηση των επαγγελματικών αυτών ομάδων και κατ’ επέκταση τόνωση του πρωτογενούς τομέα.

Προτεινόμενη διάταξη

Άρθρο 3
Εξαίρεση από την υποχρέωση καταβολής του τέλους επιτηδεύματος για αγρότες κανονικού καθεστώτος και αλιείς παράκτιας αλιείας – Τροποποίηση παρ. 3 άρθρου 31 ν. 3986/2011.
Το τελευταίο εδάφιο της παρ. 3 του άρθρου 31 του ν. 3986/2011 (Α1 152), περί επιβολής τέλους επιτηδεύματος τροποποιείται, ώστε η προβλεπόμενη εξαίρεση από την υποχρέωση καταβολής του τέλους επιτηδεύματος να αφορά κάθε φορολογικό έτος μετά το 2019, και η παρ. 3 διαμορφώνεται ως εξής:
«3. Εξαιρούνται από τις υποχρεώσεις καταβολής του τέλους, εκτός εάν πρόκειται για τουριστικούς τόπους, οι εμπορικές επιχειρήσεις και ελεύθεροι επαγγελματίες που ασκούν τη δραστηριότητά τους σε χωριά με πληθυσμό έως πεντακόσιους (500) κατοίκους και σε νησιά κάτω από τρεις χιλιάδες εκατό (3.100) κατοίκους. Επίσης εξαιρούνται ατομικές εμπορικές επιχειρήσεις και η ατομική άσκηση ελευθέριου επαγγέλματος, εφόσον δεν έχουν παρέλθει πέντε (5) έτη από την πρώτη έναρξη εργασιών, καθώς και οι περιπτώσεις ατομικών επιχειρήσεων, εφόσον για τον επιτηδευματία υπολείπονται τρία (3) έτη από το έτος της συνταξιοδότησής του. Ως έτος συνταξιοδότησης νοείται το 65ο έτος της ηλικίας.
Από το φορολογικό έτος 2018 και εφεξής, εξαιρούνται από την υποχρέωση καταβολής τέλους οι αγρότες, μέλη αγροτικών συνεταιρισμών που πληρούν τις προϋποθέσεις του άρθρου 8 του ν. 4384/2016 (Α’ 78), οι αγροτικοί συνεταιρισμοί, οι σχολικοί συνεταιρισμοί του άρθρου 46 του ν. 1566/1985 (A’ 167), οι Φορείς Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας με τη μορφή Κοινωνικής Συνεταιριστικής Επιχείρησης ή Συνεταιρισμού Εργαζομένων, καθώς και οι επιχειρήσεις, ανεξαρτήτως νομικής μορφής, που βρίσκονται σε εκκαθάριση, πτώχευση ή αδράνεια. Σε περίπτωση που η αδράνεια δεν καταλαμβάνει ολόκληρο το φορολογικό έτος, εφαρμόζεται αναλογικά η παρ. 2.
Για τα φορολογικά έτη 2019 και εφεξής εξαιρούνται από την υποχρέωση καταβολής του τέλους επιτηδεύματος οι αγρότες κανονικού καθεστώτος, για τους οποίους έχουν παρέλθει τα πρώτα πέντε (5) έτη από την ημερομηνία τήρησης βιβλίων και ένταξής τους στο κανονικό καθεστώς ΦΠΑ, καθώς και οι αλιείς της παράκτιας αλιείας, που εκμεταλλεύονται, είτε ατομικά είτε με τη μορφή συμπλοιοκτησίας ή κοινωνίας αστικού δικαίου, αλιευτικά σκάφη μέχρι δώδεκα (12) μέτρα, μεταξύ καθέτων.». 

Σε οκτώ δόσεις ο φόρος εισοδήματος
Με το άρθρο 4 ρυθμίζονται θέματα σχετικά με την καταβολή φόρου εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων φορολογικού έτους 2023 (προβλέπονται κατά περίπτωση ο αριθμός δόσεων, οι ημερομηνίες καταβολής αυτών και η προσαρμογή τους σε περίπτωση παρατάσεως της καταληκτικής προθεσμίας υποβολής της σχετικής δήλωσης κ.λπ.).

Αιτιολογική έκθεση
Παρέχεται η δυνατότητα καταβολής του φόρου εισοδήματος σε οκτώ (8) ισόποσες μηνιαίες δόσεις από τις οποίες η πρώτη καταβάλλεται μέχρι την τελευταία εργάσιμη ημέρα του επόμενου μήνα από την καταληκτική ημερομηνία υποβολής της δήλωσης και οι υπόλοιπες επτά (7) μέχρι την τελευταία εργάσιμη ημέρα των επτά (7) επόμενων μηνών. Ειδικά για τα φυσικά πρόσωπα που συμμετέχουν σε νομικά πρόσωπα και νομικές οντότητες που τηρούν απλογραφικά βιβλία, η καταβολή γίνεται σε έξι (6) ισόποσες μηνιαίες δόσεις, από τις οποίες η πρώτη καταβάλλεται μέχρι την τελευταία εργάσιμη ημέρα του μηνός Σεπτεμβρίου 2024 και η καθεμία από τις επόμενες μέχρι την τελευταία εργάσιμη ημέρα των πέντε (5) επόμενων μηνών.

Προτεινόμενη διάταξη

Άρθρο 4
Καταβολή φόρου εισοδήματος σε οκτώ μηνιαίες δόσεις – Προσθήκη παρ. 88 και 89 στο άρθρο 72 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος.
Στο άρθρο 72 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (ν. 4172/2013, Α’ 167), περί μεταβατικών διατάξεων και έναρξης ισχύος, προστίθενται παρ. 88 και 89, ως εξής:
«88. Η καταβολή του φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων, φορολογικού έτους 2023, πραγματοποιείται σε οκτώ (8) ισόποσες μηνιαίες δόσεις, από της οποίες η πρώτη καταβάλλεται μέχρι την 31^η Ιουλίου 2024 και η καθεμία από της επόμενες μέχρι την τελευταία εργάσιμη ημέρα των επτά (7) επόμενων μηνών. Αν η καταληκτική προθεσμία υποβολής της δήλωσης παρατείνεται σε ημερομηνία μεταγενέστερη της καταληκτικής ημερομηνίας καταβολής της πρώτης δόσης, οι δύο (2) πρώτες δόσεις καταβάλλονται μέχρι την καταληκτική ημερομηνία της δεύτερης δόσης.
Σε έξι δόσεις για μέλη προσωπικών εταιριών
Η καταβολή του φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων, φορολογικού έτους 2023, που συμμετέχουν σε νομικά πρόσωπα και νομικές οντότητες που τηρούν απλογραφικά βιβλία, γίνεται σε έξι (6) ισόποσες μηνιαίες δόσεις, από τις οποίες η πρώτη καταβάλλεται μέχρι την 30η Σεπτεμβρίου 2024 και η καθεμία από τις επόμενες μέχρι την τελευταία εργάσιμη ημέρα των πέντε (5) επόμενων μηνών.
Έκπτωση 3% για εφάπαξ εξόφληση
Όταν ο φόρος εισοδήματος φυσικών προσώπων φορολογικού έτους 2023, καταβάλλεται εφάπαξ μέχρι την καταληκτική ημερομηνία καταβολής της πρώτης δόσης, παρέχεται στο συνολικό ποσό του φόρου και των συμβεβαιούμενων με αυτόν οφειλών, έκπτωση τρία (3%) τοις εκατό.
Η παρούσα δεν καταλαμβάνει τα φυσικά πρόσωπα που έχουν υπαχθεί στην εναλλακτική φορολόγηση του άρθρου 5Β.
89. Η καταβολή του φόρου εισοδήματος των νομικών προσώπων και των νομικών οντοτήτων για τα εισοδήματα του φορολογικού έτους 2023, με εξαίρεση τα νομικά πρόσωπα και τιςνομικές οντότητες, που έχουν λυθεί ή έχουν τεθεί υπό εκκαθάριση, πραγματοποιείται σεοκτώ (8) ισόποσες μηνιαίες δόσεις, από τις οποίες η πρώτη καταβάλλεται μέχρι την τελευταία εργάσιμη ημέρα του επόμενου μήνα από την καταληκτική ημερομηνία υποβολής της δήλωσης, με βάση την παρ. 2 του άρθρου 68 και οι υπόλοιπες επτά (7) μέχρι την τελευταία εργάσιμη ημέρα των επτά (7) επόμενων μηνών. Αν η καταληκτική προθεσμία υποβολής της δήλωσης παρατείνεται σε ημερομηνία μεταγενέστερη της καταληκτικής ημερομηνίας καταβολής της πρώτης δόσης του πρώτου εδαφίου, οι δύο (2) πρώτες δόσεις καταβάλλονται μέχρι την καταληκτική ημερομηνία καταβολής της δεύτερης δόσης.». 

Ενιαίος Φόρος Ιδιοκτησίας Ακινήτων (ΕΝ.Φ.Ι.Α.)

Με το άρθρο 5 της τροπολογίας που κατατέθηκε στο νομοσχέδιο «Ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2022/2523 του Συμβουλίου, της 14ης Δεκεμβρίου 2022, σχετικά με την εξασφάλιση παγκόσμιου ελάχιστου επιπέδου φορολογίας των ομίλων πολυεθνικών επιχειρήσεων και των εγχώριων ομίλων μεγάλης κλίμακας στην Ευρωπαϊκή Ένωση (Pillar II) και άλλες τελωνειακές και φορολογικές διατάξεις», τροποποιούνται – συμπληρώνονται διατάξεις των άρθρων 3 και 4 του ν. 4223/2013 σχετικά με τις απαλλαγές από τον ΕΝ.Φ.Ι.Α. και τον υπολογισμό του κύριου ΕΝ.Φ.Ι.Α. αντίστοιχα.

Προσοχή!
– Απαλλάσσονται και για το έτος 2024 από τον ΕΝ.Φ.Ι.Α. (η απαλλαγή ίσχυε για τα έτη 2021 – 2023), τα μνημονευόμενα κτίσματα μετά του αναλογούντος οικοπέδου και παρατείνεται κατά ένα (1) έτος η ισχύς της, προαπαιτούμενης για τη χορήγηση της απαλλαγής, αίτησης.
– Επεκτείνεται και για το έτος 2024, η πρόβλεψη κατάταξης σε φορολογικές ζώνες χαμηλότερου συντελεστή βασικού φόρου, για τα μνημονευόμενα κτίσματα.

Αιτιολογική έκθεση
Προβλέπεται η απαλλαγή για το έτος 2024 από τον Ενιαίο Φόρο Ιδιοκτησίας Ακινήτων των ιδιοκτητών ακινήτων σε περιοχές που επλήγησαν από τους σεισμούς που εκδηλώθηκαν την 24η Ιουλίου 2021 και την 27η Σεπτεμβρίου 2021 στην Κρήτη και η επέκταση της κατ’ εξαίρεση κατάταξης σε Φορολογικές Ζώνες και για τον υπολογισμό του ΕΝ.Φ.Ι.Α. του ίδιου έτους.

* Ο Απόστολος Αλωνιάτης είναι οικονομολόγος-φοροτεχνικός, Α’ Αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Οικονομικών & Φορολογικών Μελετών (Ι.Ο.ΦΟ.Μ), Σύμβουλος Διοίκησης της PROSVASIS AEBE και συγγραφέας.