Αναμένοντας τη Διοίκηση να βγάλει τα νέα εκκαθαριστικά του ΕΝΦΙΑ 2024, να εκδώσει αποφάσεις για τα νέα έντυπα των φορολογικών δηλώσεων, αλλά και πότε θα ξεκινήσει η υποβολής τους…

Απόστολος Αλωνιάτης*

Ας δούμε ορισμένα θέματα που αφορούν στην εξόφληση της επιστρεπτέας προκαταβολής, τον ΕΝΦΙΑ  και την Αλληλέγγυα Ευθύνη φορολογικών υποχρεώσεων.

Επιστρεπτέα προκαταβολή
Την ευθύνη εξόφλησης της επιστρεπτέας προκαταβολής, που δόθηκε επί Covid σε φυσικά πρόσωπα επιτηδευματίες και σε νομικά πρόσωπα, έρχεται να νομοθετήσει η διοίκηση με το άρθρο 59 του νομοσχεδίου του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, που αφορά στην ενσωμάτωση στο εθνικό δίκαιο της ευρωπαϊκής Οδηγίας, που προβλέπει τη θέσπιση ενός ελάχιστου φορολογικού συντελεστή για τις πολυεθνικές επιχειρήσεις και τους ημεδαπούς ομίλους μεγάλης κλίμακας, ο οποίος μπορεί να οδηγήσει σε συμπληρωματικό φόρο έως της τάξεως του 15% επί των κερδών.
Συγκεκριμένα, πρόκειται για την ευρωπαϊκή Οδηγία 2022/2523/ΕΕ (Pillar II), μέσω της οποίας η χώρα μας εναρμονίζεται με τις υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε. και τη σχετική πρωτοβουλία του ΟΟΣΑ. Με αυτή την πρωτοβουλία γίνεται ένα επιπλέον σημαντικό βήμα για την αντιμετώπιση του προβλήματος της φοροαποφυγής. Αντιμετωπίζει επίσης και έναν αθέμιτο φορολογικό ανταγωνισμό που προκύπτει από την υποδήλωση κερδών μεγάλων επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται τόσο στη χώρα μας όσο και στα υπόλοιπα κράτη-μέλη.
Στο  νομοσχέδιο που τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση, προβλέπεται ότι ο Αριθμός Φορολογικού Μητρώου φυσικού προσώπου που απεβίωσε, καθώς και νομικού προσώπου ή νομικής οντότητας που λύθηκε ή ολοκλήρωσε τις εργασίες της εκκαθάρισης ή διαγράφηκε από το Γ.Ε.ΜΗ., χρησιμοποιείται: α) για τη βεβαίωση του επιστρεπτέου ποσού ενίσχυσης υπό μορφή επιστρεπτέας προκαταβολής, β) για τη βεβαίωση του αχρεωστήτως καταβληθέντος ποσού της ανωτέρω ενίσχυσης, γ) για τη βεβαίωση των νόμιμων τόκων επί των ποσών αυτών και των χρηματικών κυρώσεων για τη μη τήρηση των όρων της ανωτέρω ενίσχυσης, καθώς και δ) για την είσπραξη των ανωτέρω. Περαιτέρω, προβλέπεται ότι για την καταβολή των οφειλών της προτεινόμενης παρ. 1, ευθύνονται προσωπικά και αλληλέγγυα με το νομικό πρόσωπο ή τη νομική οντότητα που τις οφείλει και τα πρόσωπα που έχουν μια από τις ιδιότητες της παρ. 1 του άρθρου 50 του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας (ν. 4987/2022).
Αναλυτικά:

«ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΔΙΑΤΑΞΗ

Άρθρο 59
Βεβαίωση του επιστρεπτέου ποσού ή αχρεωστήτως καταβληθέντος ποσού της επιστρεπτέας προκαταβολής σε περιπτώσεις φυσικού προσώπου που απεβίωσε και νομικής οντότητας που λύθηκε

1. Ο αριθμός φορολογικού μητρώου φυσικού προσώπου που απεβίωσε, καθώς και νομικού προσώπου ή νομικής οντότητας που λύθηκε ή ολοκλήρωσε τις εργασίες της εκκαθάρισης ή διαγράφηκε από το Γενικό Εμπορικό Μητρώο, χρησιμοποιείται: α) για τη βεβαίωση του επιστρεπτέου ποσού ενίσχυσης υπό μορφή επιστρεπτέας προκαταβολής, που χορηγήθηκε σύμφωνα με το άρθρο τρίτο της από 30.3.2020 Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου (Α’ 75), η οποία κυρώθηκε με το άρθρο 1 του ν. 4684/2020 (Α’ 86), και τις κατ’ εξουσιοδότηση αυτού εκδοθείσες αποφάσεις, β) για τη βεβαίωση του αχρεωστήτως καταβληθέντος ποσού της ανωτέρω ενίσχυσης, γ) για τη βεβαίωση των νόμιμων τόκων επί των ποσών αυτών και των χρηματικών κυρώσεων για τη μη τήρηση των όρων της ανωτέρω ενίσχυσης, καθώς και δ) για την είσπραξη των ανωτέρω.
2. Για την καταβολή των οφειλών της παρ. 1, ευθύνονται προσωπικά και αλληλέγγυα με το νομικό πρόσωπο ή τη νομική οντότητα που τις οφείλει, τα πρόσωπα που έχουν μια από τις ιδιότητες της παρ. 1 του άρθρου 50 του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας (Κ.Φ.Δ., ν. 4987/2022, Α’ 206) κατά τον χρόνο διάλυσης ή συγχώνευσής τους, ανεξάρτητα από τον χρόνο βεβαίωσης αυτών. Σε περίπτωση νομικών προσώπων που συγχωνεύονται κατόπιν διάσπασης ή απορρόφησης, για τις οφειλές της παρ. 1 του παρόντος, οι οποίες βαρύνουν νομικό πρόσωπο το οποίο διαλύθηκε, ευθύνεται κατά το πρώτο εδάφιο και το νομικό πρόσωπο που το απορρόφησε ή το νέο νομικό πρόσωπο που συστήθηκε.
3. Για την εφαρμογή της παρ. 1, η Φορολογική Διοίκηση βεβαιώνει τη σχετική οφειλή σύμφωνα με τον Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων (Κ.Ε.Δ.Ε. – ν. 4978/2022, Α’ 190) και εκδίδει την ατομική ειδοποίηση του άρθρου 4 του Κ.Ε.Δ.Ε., την οποία κοινοποιεί στον οφειλέτη και στα συνυπόχρεα πρόσωπα, σύμφωνα με το άρθρο 5 του Κ.Φ.Δ..
4. Το παρόν εφαρμόζεται για βεβαιώσεις που πραγματοποιούνται από την 1ή Ιανουαρίου 2023 και εφεξής.». 

Τι προβλέπεται σήμερα
Σύμφωνα με το άρθρου 50 του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας (Κ.Φ.Δ., ν. 4987/2022, Α’ 206), περί «Αλληλέγγυα ευθύνη», την ευθύνη για την εξόφληση των φορολογικών υποχρεώσεων έχουν τα παρακάτω πρόσωπα: 

Πρόσωπα που ευθύνονται
Τα πρόσωπα που είναι εκτελεστικοί πρόεδροι, διευθυντές, γενικοί διευθυντές, διαχειριστές, διευθύνοντες σύμβουλοι, εντεταλμένοι στη διοίκηση και εκκαθαριστές των νομικών προσώπων και νομικών οντοτήτων, καθώς και τα πρόσωπα που ασκούν εν τοις πράγμασι τη διαχείριση ή διοίκηση νομικού προσώπου ή νομικής οντότητας, ευθύνονται προσωπικά και αλληλέγγυα για την πληρωμή του φόρου εισοδήματος, παρακρατούμενου φόρου, κάθε επιρριπτόμενου φόρου, Φ.Π.Α. και του ΕΝ.Φ.Ι.Α., που οφείλονται από αυτά τα νομικά πρόσωπα και τις νομικές οντότητες, ανεξάρτητα από τον χρόνο βεβαίωσής τους, ως και για τους τόκους, πρόστιμα, προσαυξήσεις και οποιεσδήποτε διοικητικές χρηματικές κυρώσεις επιβάλλονται επ’ αυτών, εφόσον συντρέχουν σωρευτικά οι κατωτέρω προϋποθέσεις:
α) τα ανωτέρω πρόσωπα είχαν μια από τις ανωτέρω ιδιότητες είτε κατά τη διάρκεια λειτουργίας του νομικού προσώπου ή της νομικής οντότητας είτε κατά τον χρόνο λύσης, διάλυσης ή συγχώνευσής τους είτε κατά τη διάρκεια της εκκαθάρισής τους,
β) οι οφειλές κατέστησαν ληξιπρόθεσμες κατά τη διάρκεια της θητείας τους υπό κάποια εκ των ανωτέρω ιδιοτήτων με την επιφύλαξη των επόμενων εδαφίων.
Αν οι οφειλές διαπιστώνονται μετά από έλεγχο, ως αλληλεγγύως υπεύθυνα πρόσωπα κατά την έννοια της παρούσας παραγράφου νοούνται μόνο τα πρόσωπα στα οποία συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις των περ. α’ και γ’ κατά το φορολογικό έτος ή την περίοδο στην οποία ανάγονται οι οφειλές αυτές. Σε περίπτωση που οι φορολογικές οφειλές της παρούσας παραγράφου έχουν υπαχθεί σε ρύθμιση, η αλληλέγγυα ευθύνη βαραίνει και τα πρόσωπα στα οποία συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις των περ. α’ και γ’ κατά τον χρόνο που κάθε δόση της ρύθμισης κατέστη ληξιπρόθεσμη ή η ρύθμιση απωλέσθηκε. Για τα ποσά των τόκων, των προσαυξήσεων, των προστίμων και των λοιπών χρηματικών κυρώσεων, η αλληλέγγυα ευθύνη βαραίνει τα πρόσωπα που είναι αλληλεγγύως υπεύθυνα για την κύρια οφειλή επί της οποίας υπολογίζονται και επιβάλλονται τα ποσά αυτά,
γ) οι εν λόγω οφειλές δεν καταβλήθηκαν ή δεν αποδόθηκαν στο Δημόσιο από υπαιτιότητα των ανωτέρω προσώπων. Το βάρος απόδειξης για τη μη ύπαρξη υπαιτιότητας φέρουν τα πρόσωπα της παρούσας παραγράφου. Με κοινή απόφαση του Υπουργού Οικονομικών και του Διοικητή δύνανται να ορίζονται ενδεικτικά περιπτώσεις έλλειψης υπαιτιότητας. 

Νομικά πρόσωπα που συγχωνεύονται
Στα νομικά πρόσωπα που συγχωνεύονται, ευθύνεται αλληλεγγύως με τα πρόσωπα της παρ. 1 για την πληρωμή των οφειλόμενων φόρου εισοδήματος, παρακρατούμενου φόρου, κάθε επιρριπτόμενου φόρου, Φ.Π.Α. και του ΕΝ.Φ.Ι.Α. και των επ’ αυτών τόκων, προστίμων, προσαυξήσεων και οποιωνδήποτε χρηματικών κυρώσεων του διαλυόμενου νομικού προσώπου και εκείνο που το απορρόφησε ή το νέο νομικό πρόσωπο που συστήθηκε, ανεξάρτητα από τον χρόνο βεβαίωσής τους. 

Ποιος πληρώνει τον ΕΝΦΙΑ
Οι τελευταίοι κύριοι ή ψιλοί κύριοι ή επικαρπωτές ή επιφανειούχοι των ακινήτων ευθύνονται σε ολόκληρο μαζί με τους υπόχρεους για την πληρωμή του ΕΝ.Φ.Ι.Α. που βαρύνει το δικαίωμα που απέκτησαν, εκτός εάν αυτό αποκτήθηκε από επαχθή αιτία. Τα πρόσωπα αυτά έχουν δικαίωμα να προσφύγουν στη διαδικασία του άρθρου 63 εντός εξήντα (60) ημερών από την κοινοποίηση με συστημένη επιστολή της οικείας πράξης της Φορολογικής Διοίκησης. 

Δικαιώματα
Πρόσωπα ευθυνόμενα για την καταβολή φόρου εκ μέρους του νομικού προσώπου ή της νομικής οντότητας σύμφωνα με το παρόν άρθρο δύνανται να ασκήσουν έναντι της Φορολογικής Διοίκησης, παράλληλα με το νομικό πρόσωπο ή τη νομική οντότητα, οποιοδήποτε δικαίωμα θα είχε στη διάθεσή του το νομικό πρόσωπο ή η νομική οντότητα. 

Εξαιρέσεις
Από τις ανωτέρω διατάξεις εξαιρούνται οι αρχηγοί των διπλωματικών αποστολών και των προξενικών αρχών για τα χρέη του διαπιστεύοντος ή αποστέλλοντος κράτους αντίστοιχα.

Συμπερασματικά: Η προτεινόμενη διάταξη ουσιαστικά κωδικοποιεί τη γενική διάταξη για την «Αλληλέγγυα ευθύνη», όσον αφορά στην επιστροφή του μέρους της Επιστρεπτέας Προκαταβολή που υπάρχει η υποχρέωση να επιστρέφει σε έως και 96 δόσεις από τους λήπτες.

* Ο Απόστολος Αλωνιάτης είναι οικονομολόγος-φοροτεχνικός, Α’ Αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Οικονομικών & Φορολογικών Μελετών (Ι.Ο.ΦΟ.Μ), Σύμβουλος Διοίκησης της PROSVASIS AEBE και συγγραφέα