Εξόφληση του φόρου
Εκδόθηκαν τα εκκαθαριστικά του ΕΝΦΙΑ για το 2023. Μετά τις αλλαγές που έγιναν, ο ΕΝ.Φ.Ι.Α., καταβάλλεται εφάπαξ μέχρι την τελευταία εργάσιμη, για τις δημόσιες υπηρεσίες, ημέρα του επόμενου μήνα από την έκδοση της πράξης προσδιορισμού φόρου ή σε έως δέκα (10) ισόποσες μηνιαίες δόσεις.

Απόστολος Αλωνιάτης*

Κάθε μια από αυτές τις δόσεις δεν μπορεί να είναι μικρότερη των δέκα (10) ευρώ, και από τις οποίες η πρώτη δόση καταβάλλεται μέχρι την τελευταία εργάσιμη ημέρα του επόμενου μήνα από την έκδοση της πράξης προσδιορισμού φόρου, οι δε επόμενες δόσεις μέχρι την τελευταία εργάσιμη ημέρα κάθε επόμενου μήνα.

Ο φόρος του 2023 εξοφλείται στις παρακάτω ημερομηνίες:
Τετάρτη, 31 Μαΐου 2023
Παρασκευή, 30 Ιουνίου 2023
Δεύτερα, 31 Ιουλίου 2023
Πέμπτη, 31 Αυγούστου 2023
Παρασκευή, 29 Σεπτεμβρίου 2023
Τρίτη, 31 Οκτωβρίου 2023
Πέμπτη, 30 Νοεμβρίου 2023
Παρασκευή, 29 Δεκεμβρίου 2023
Τετάρτη, 31 Ιανουαρίου 2024
Πέμπτη, 29 Φεβρουαρίου 2024

Σημειώνεται ότι, εφόσον η καταληκτική ημερομηνία δεν είναι εργάσιμη για τις δημόσιες υπηρεσίες, η προθεσμία καταβολής των φόρων εισοδήματος δεν μεταφέρεται την αμέσως επόμενη ημέρα.

Η έκπτωση 50% και 100%
Όπως είναι γνωστό υπάρχει η δυνατότητα να υπάρχει μείωση του ΕΝΦΙΑ κατά 50% ή 100%, για ιδιοκτήτες ακινήτων που έχουν τις παρακάτω προϋποθέσεις.

Μείωση 50%
Ο ΕΝΦΙΑ μειώνεται στο μισό για τα νοικοκυριά που πληρούν σωρευτικά τα ακόλουθα κριτήρια:
– Το συνολικό φορολογητέο οικογενειακό εισόδημα του τελευταίου φορολογικού έτους δεν υπερβαίνει τις 9.000 ευρώ, προσαυξημένο κατά 1.000 ευρώ για τον ή τη σύζυγο ή συμβιούντα και κάθε εξαρτώμενο μέλος.
– Το σύνολο της επιφάνειας των κτισμάτων στα οποία κατέχουν δικαιώματά της ο υπόχρεος δήλωσης φορολογίας εισοδήματος, ο ή η σύζυγος ή συμβιών και τα εξαρτώμενα τέκνα της οικογένειάς του, λαμβανομένων υπόψη του ποσοστού συνιδιοκτησίας και του είδους του δικαιώματος, δεν υπερβαίνει τα 150 τ.μ και η συνολική αξία της ακίνητης περιουσίας δεν υπερβαίνει το ποσό των 85.000 ευρώ για τον άγαμο, των 150.000 ευρώ για τον έγγαμο και τον ή τη σύζυγό του ή συμβιούντα ή τη μονογονεϊκή οικογένεια με ένα εξαρτώμενο τέκνο και των 200.000 ευρώ για τον έγγαμο, τον ή τη σύζυγό του ή συμβιούντα και τα εξαρτώμενα τέκνα τους ή τη μονογονεϊκή οικογένεια με δύο εξαρτώμενα τέκνα.

Μείωση 100%
Πλήρη απαλλαγή από τον ΕΝΦΙΑ θα δουν τα νοικοκυριά με τρία εξαρτώμενα τέκνα και άνω, καθώς και όσοι έχουν ποσοστό αναπηρίας άνω του 80%, εφόσον:
– Το συνολικό φορολογητέο οικογενειακό εισόδημα του τελευταίου φορολογικού έτους δεν υπερβαίνει τις 12.000 ευρώ, προσαυξημένο κατά 1.000 ευρώ για τον ή τη σύζυγο ή συμβιούντα και κάθε εξαρτώμενο μέλος.
– Το σύνολο της επιφάνειας των κτισμάτων στα οποία κατέχουν δικαιώματα ο υπόχρεος δήλωσης φορολογίας εισοδήματος, ο ή η σύζυγος και τα εξαρτώμενα τέκνα της οικογένειάς του, λαμβανομένου υπόψη του ποσοστού συνιδιοκτησίας και του είδους του δικαιώματος, δεν υπερβαίνει τα 150 τ.μ.

Διαδικασία απαλλαγής
Με την απόφαση Α.1058/2023 (ΦΕΚ Β’ 2844/27-04-2023), «Διαδικασία για τη χορήγηση της έκπτωσης των παρ. 1 και 2 του άρθρου 7 του Ν.4223/2013 (Α’ 287), κατά την υποβολή δηλώσεων Ενιαίου Φόρου Ιδιοκτησίας Ακινήτων (ΕΝ.Φ.Ι.Α.) έτους 2023», δίνονται οδηγίες για την παραπάνω έκπτωση.
Πιο συγκεκριμένα:
1. Δηλώσεις στοιχείων ακινήτων, αρχικές ή τροποποιητικές, που υποβάλλονται για το έτος 2023 μετά την πρώτη κεντρική εκκαθάριση, σύνθεση δηλώσεων και έκδοση πράξεων διοικητικού προσδιορισμού ΕΝ.Φ.Ι.Α. του έτους αυτού, υποβάλλονται εμπρόθεσμα μέχρι και τη λήξη της προθεσμίας, ήτοι μέχρι και την 30ή Ιουνίου 2023. Για τις δηλώσεις αυτές εκδίδεται κεντρικά από τη Γενική Διεύθυνση Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης (Γ.Δ.ΗΛΕ.Δ.) της Α.Α.Δ.Ε. πράξη διοικητικού προσδιορισμού ΕΝ.Φ.Ι.Α. και ο φόρος υπολογίζεται σε ισόποσες μηνιαίες δόσεις μέχρι και την 29η Φεβρουαρίου 2024, όπως ορίζεται στην ίδια διάταξη. Κατά την έκδοση της πράξης διοικητικού προσδιορισμού ΕΝ.Φ.Ι.Α. του προηγούμενου εδαφίου, λαμβάνεται υπόψη το ποσοστό της έκπτωσης που έχει χορηγηθεί με την πρώτη εκδοθείσα πράξη διοικητικού προσδιορισμού του φόρου και το ποσό της έκπτωσης που προκύπτει δεν υπερβαίνει το ποσό της έκπτωσης που έχει χορηγηθεί με την πρώτη εκδοθείσα πράξη διοικητικού προσδιορισμού του φόρου.
2. Μετά τη λήξη της προθεσμίας πραγματοποιείται νέα κεντρική εκκαθάριση του ΕΝ.Φ.Ι.Α. για το έτος αυτό από τη Γ.Δ.ΗΛΕ.Δ., με βάση την περιουσιακή κατάσταση των φορολογουμένων, όπως αυτή έχει διαμορφωθεί κατά την ημερομηνία της λήξης της ανωτέρω προθεσμίας. Εφόσον από τις υποβληθείσες δηλώσεις προκύπτουν νέοι δικαιούχοι έκπτωσης ή μεγαλύτερο ποσό ή ποσοστό έκπτωσης, εκδίδεται νέα πράξη διοικητικού προσδιορισμού ΕΝ.Φ.Ι.Α. Το ποσό της έκπτωσης χορηγείται με βάση την τελευταία εκδοθείσα πράξη διοικητικού προσδιορισμού του φόρου. Ο φόρος υπολογίζεται σε ισόποσες μηνιαίες δόσεις μέχρι και την 29η Φεβρουαρίου 2024.
3. Κατά την υποβολή εκπρόθεσμων τροποποιητικών δηλώσεων για το έτος 2023 από τους φορολογουμένους στους οποίους έχει ήδη χορηγηθεί ποσοστό έκπτωσης σύμφωνα με τις παρ. 1 και 2 του άρθρου 7 του Ν.4223/2013, εκδίδεται πράξη διορθωτικού προσδιορισμού του φόρου στην οποία λαμβάνεται υπόψη το ποσοστό της έκπτωσης που έχει χορηγηθεί με την τελευταία εκδοθείσα πράξη διοικητικού προσδιορισμού. Το ποσό της έκπτωσης που προκύπτει δεν μπορεί να υπερβαίνει το ποσό της έκπτωσης που έχει χορηγηθεί με την τελευταία εκδοθείσα πράξη διοικητικού προσδιορισμού του φόρου.
Προσοχή: Η απόφαση ισχύει για τον ΕΝ.Φ.Ι.Α. έτους 2023. Κάθε προηγούμενη απόφαση που ρυθμίζει τα ίδια θέματα παύει να ισχύει. 

Άλλες μειώσεις
Πέρα από τις παραπάνω μειώσεις κατά 50% ή 100%, μειώνεται κατά 60% ο κύριος φόρος των ημιτελών κτισμάτων ανεξαρτήτως σταδίου κατασκευής, εφόσον:
– δεν είχαν ποτέ ηλεκτροδοτηθεί ή ηλεκτροδοτούνται με εργοταξιακό ηλεκτρικό ρεύμα και
– είναι κενά.

Απαλλαγή από τον ΕΝΦΙΑ
i. Πλήρη απαλλαγή έχουν μόνο τα ακίνητα, του Ελληνικού Δημοσίου, του ΤΑΙΠΕΔ (Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου), της ΕΤΑΔ Α.Ε. (Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου Α.Ε.), της Παράκτιο Αττικό Μέτωπο Α.Ε. και του Αγίου Όρους στον Ελλαδικό χώρο.
ii. Απαλλαγή έχουν τα ιδιοχρησιμοποιούμενα και τα δωρεάν παραχωρούμενα ακίνητα των Ν.Π.Δ.Δ. (Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου), Ν.Π.Ι.Δ. (Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου), ΟΤΑ (Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης) που ανήκουν στους φορείς της Γενικής Κυβέρνησης.
iii. Η απαλλαγή ισχύει και για ακίνητα που χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για τις ανάγκες της δημόσιας υγείας.
– Το Μητρώο Φορέων Γενικής Κυβέρνησης τηρείται με ευθύνη της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής.
– Για τη χορήγηση της απαλλαγής απαιτείται βεβαίωση από το Διευθυντή του λογιστηρίου ή της ταμειακής υπηρεσίας του Ν.Π.Δ.Δ. ή ΟΤΑ συνυπογραμμένη από το Διοικητή της ή τον Δήμαρχο.
i. Απαλλαγή έχουν τα ιδιοχρησιμοποιούμενα τα ακίνητα αποκλειστικά για την εκπλήρωση μορφωτικού, εκπαιδευτικού, πολιτιστικού, αθλητικού, θρησκευτικού, φιλανθρωπικού και κοινωφελούς σκοπού καθώς και τα δωρεάν παραχωρούμενα στο Ελληνικό δημόσιο ακίνητα των Ν.Π.Δ.Δ., Ν.Π.Ι.Δ., που δεν ανήκουν σε φορείς της Γενικής Κυβέρνησης,
Προσοχή! Η έννοια του κοινωφελούς σκοπού λαμβάνεται σύμφωνα µε τα οριζόμενα στον Α.Ν.2039/1939. Σύμφωνα με το άρθρο 1 του νόμου αυτού «κοινωφελής σκοπός είναι κατ’ αντίθεσιν προς τον ιδιωτικόν πας κρατικός, θρησκευτικός, φιλανθρωπικός εν γένει επωφελής εις το κοινόν εν όλω ή εν μέρει σκοπός». Στην 257/2015 Γνωμοδότηση του Ν.Σ.Κ. (Νομικού Συμβουλίου του Κράτους), αναφέρεται ότι αν η κοινωφελής κ.λπ. δραστηριότητα ασκείται σε τμήμα του ακινήτου του το οποίο στερείται νομικής αυτοτέλειας δεν απαλλάσσεται από τον ΕΝ.Φ.Ι.Α.
ii. Απαλλάσσονται τα ακίνητα των γνωστών θρησκειών, εφόσον ιδιοχρησιμοποιούνται αποκλειστικά για την εκπλήρωση του λατρευτικού, θρησκευτικού και κοινωφελούς έργου τους.
Για την πιστοποίηση απαιτείται βεβαίωση του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων και βεβαίωση του πνευματικού ποιμένα της γνωστής θρησκείας ότι τα ακίνητα ιδιοχρησιμοποιούνται για την εκπλήρωση του λατρευτικού, θρησκευτικού και κοινωφελούς έργου της.
iii. Απαλλάσσονται τα δικαιώματα στα ακίνητα για τα οποία:
– έχει διαταχθεί με αμετάκλητη δικαστική απόφαση η αποδέσμευση από κάθε είδους δέσμευση και δεν έχει εκδοθεί σχετική πράξη της Διοίκησης,
|- έχει εκδοθεί πράξη αποζημίωσης για δέσμευση κάθε είδους και δεν έχει καταβληθεί η αποζημίωση μετά από ένα έτος από το έτος έκδοσης της απόφασης.
iv. Απαλλάσσονται τα δικαιώματα στα ακίνητα για τα οποία:
– υφίσταται απαγόρευση οποιασδήποτε χρήσης σύμφωνα με τον Πολεοδομικό Σχεδιασμό ή για λόγους προστασίας μνημείων και αρχαιοτήτων καθώς και για λόγους προστασίας του περιβάλλοντος αποκλειστικά κατά το μέρος για το οποίο υφίσταται.
Σε περίπτωση μερικής απαγόρευσης χρήσης οικοπέδου, ο ΕΝ.Φ.Ι.Α. μειώνεται κατά εξήντα τοις εκατό (60%).
Σε περίπτωση μερικής απαγόρευσης χρήσης γηπέδου ο ΕΝ.Φ.Ι.Α. μειώνεται κατά τριάντα τοις εκατό (30%).
Προσοχή! Δεν νοείται ολική ή μερική απαγόρευση χρήσης
– όταν προβλέπεται λήψη αποζημίωσης
– όταν πρόκειται για γενική απαγόρευση που επιβάλλεται με βάση την πολεοδομική νομοθεσία για όλα τα ακίνητα μιας περιοχής
– η δυνατότητα οικοδόμησης με βάση διαφορετικούς συντελεστές δόμησης κ.λπ. επί γηπέδου εκτός σχεδίου πόλης και εκτός οικισμού, με βάση την πολεοδομική νομοθεσία
Ακόμη δεν νοείται ολική απαγόρευση χρήσης ακινήτου όταν υπάρχει κτίσμα, το οποίο κατοικείται ή χρησιμοποιείται καθ’ οιονδήποτε τρόπο.
Για την πιστοποίηση απαιτείται βεβαίωση από την αρμόδια δημόσια ή διοικητική αρχή, με την οποία αποδεικνύεται ότι υφίσταται μερική ή ολική απαγόρευση χρήσης του ακινήτου. Στη βεβαίωση θα πρέπει να αναφέρονται, εκτός από τα περιγραφικά στοιχεία του ακινήτου, ο αριθμός και η ημερομηνία της απόφασης δέσμευσης, το είδος της απαγόρευσης και ότι η απαγόρευση αυτή υφίστατο κατά την 1η Ιανουαρίου του έτους φορολογίας.

Ειδικός Φόρος Ακινήτων
Με την ευκαιρία θα θέλαμε να θυμίσουμε ότι τον μήνα Μάιο οι φορολογούμενοι έχουν την υποχρέωση να υποβάλουν και τον Ειδικό Φόρο Ακινήτων. 

Ποιοι έχουν υποχρέωση υποβολής δήλωσης;
Την υποχρέωση υποβολής δήλωσης ειδικού φόρου επί των ακινήτων έχουν:
– Οι νομικές οντότητες και τα νομικά πρόσωπα που είναι υπόχρεα σε καταβολή του φόρου αυτού.
– Ανώνυμες εταιρείες και εταιρείες περιορισμένης ευθύνης οι οποίες έχουν ως σκοπό, σύμφωνα με το καταστατικό τους, την αγορά, διαχείριση, επένδυση και εκμετάλλευση ακινήτων.
– Οι νομικές οντότητες και τα νομικά πρόσωπα των περιπτώσεων γ’ και στ’ της παραγράφου 2 του άρθρου 15 του Ν.3091/2002, καθώς και αυτά της περίπτωσης δ’ της παραγράφου 3 του ιδίου νόμου.
Συγκεκριμένα:
– Ναυτιλιακές επιχειρήσεις που έχουν εγκαταστήσει γραφεία στην Ελλάδα σύμφωνα με τις διατάξεις του Α.Ν.89/1967 (ΦΕΚ 132 Α’), όπως τροποποιήθηκε και συμπληρώθηκε με τον Α.Ν.378/1968 (ΦΕΚ 82 Α’), το Ν.27/1975 (ΦΕΚ 77 Α’), το Ν.814/1978 (ΦΕΚ 144 Α’) και το Ν.2234/1994 (ΦΕΚ 142 Α’) και πλοιοκτήτριες εταιρείες εμπορικών πλοίων (περ. γ, παρ. 2, αρ.15)
– Νομικά πρόσωπα τα οποία αποδεδειγμένα επιδιώκουν στην Ελλάδα σκοπούς κοινωφελείς, πολιτιστικούς, θρησκευτικούς, εκπαιδευτικούς (περ. στ, παρ. 2, αρ. 15)
– Εταιρείες, που έχουν την έδρα τους σύμφωνα με το καταστατικό τους στην Ελλάδα ή σε άλλη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης των οποίων το σύνολο των ονομαστικών μετοχών, μεριδίων ή μερίδων ανήκουν σε ίδρυμα ημεδαπό ή αλλοδαπό, εφόσον αποδεδειγμένα επιδιώκει στην Ελλάδα κοινωφελείς σκοπούς, για τα ακίνητα που χρησιμοποιούνται για το σκοπό αυτόν (περ. δ’ παρ. 3, αρ. 15)

Ημερομηνία υποβολής δήλωσης ΕΦΑ – Διαδικασία
Η δήλωση ΕΦΑ υποβάλλεται εμπρόθεσμα μέχρι την 20ή Μαΐου κάθε έτους φορολογίας.
Αν προκύπτει φόρος αυτός καταβάλλεται εφάπαξ εντός 3 ημερών από την υποβολή της δήλωσης.
Η αρχική δήλωση υποβάλλεται ηλεκτρονικά. Τυχόν επόμενη δήλωση (εμπρόθεσμη ή εκπρόθεσμη) υποβάλλεται στην αρμόδια Δ.Ο.Υ. χειρόγραφα, συνοδευόμενη από τα προσήκοντα δικαιολογητικά.
Χειρόγραφη δήλωση στη Δ.Ο.Υ. απαιτεί την συνυποβολή των παραστατικών απαλλαγής.
Οι νομικές οντότητες ή τα νομικά πρόσωπα, που έχουν αιτηθεί απαλλαγή από τον ειδικό φόρο επί των ακινήτων, υποχρεούνται, εφόσον η δήλωση υποβάλλεται χειρόγραφα, να συνυποβάλουν με τη δήλωση ΕΦΑ τη βεβαίωση απαλλαγής από τη Δ.Ο.Υ..
Τα απαλλασσόμενα νομικά πρόσωπα, τα οποία δεν υποχρεούνται σε υποβολή δήλωσης Ειδικού Φόρου επί των Ακινήτων καθώς και εκείνα που υποβάλουν ηλεκτρονικά τη δήλωσή τους, φυλάσσουν τα αποδεικτικά έγγραφα που τα απαλλάσσουν κατ’ έτος στην έδρα τους, και υποχρεούνται να τα δίδουν εφόσον ελέγχονται.
Τα δικαιολογητικά τα οποία απαιτούνται για τη χορήγηση των απαλλαγών από τον ΕΦΑ καθώς και την διαδικασία χορήγησης των απαλλαγών από τη Δ.Ο.Υ., όπου προβλέπεται αναγράφονται στην ΠΟΛ.1056/2017 Απόφαση Διοικητή ΑΑΔΕ. 

Ποιες δηλώσεις Ειδικού Φόρου Ακινήτων μπορούν να υποβληθούν ηλεκτρονικά;
Οι αρχικές δηλώσεις Ε.Φ.Α. για τα έτη από 2014 και μετά υποβάλλονται υποχρεωτικά ηλεκτρονικά. Σε περίπτωση υποβολής εκπρόθεσμης χρεωστικής δήλωσης το οφειλόμενο ποσό συμπεριλαμβάνει τους τόκους εκπρόθεσμης καταβολής του άρθρου 53, Ν.4174/2013. Οι τροποποιητικές δηλώσεις Ε.Φ.Α. για τα έτη από 2014 και μετά υποβάλλονται μόνο χειρόγραφα στην αρμόδια Δ.Ο.Υ. φορολογίας. Οι αρχικές και τροποποιητικές δηλώσεις Ε.Φ.Α για τα έτη μέχρι και το 2013 υποβάλλονται μόνο χειρόγραφα στην αρμόδια Δ.Ο.Υ. φορολογίας Ανακλητικές δηλώσεις, υποβάλλονται μόνο στην αρμόδια για τη φορολογία σας Δ.Ο.Υ.

* Ο Απόστολος Αλωνιάτης είναι οικονομολόγος-φοροτεχνικός, Α’ Αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Οικονομικών & Φορολογικών Μελετών (Ι.Ο.ΦΟ.Μ), Σύμβουλος Διοίκησης της PROSVASIS AEBE και συγγραφέας.