Με το άρθρο 30 του Ν.4172/2013 (Κώδικάς Φορολογίας Εισοδήματος – ΚΦΕ), καθορίζεται ο εναλλακτικός τρόπος υπολογισμού της ελάχιστης φορολογίας, δηλαδή η φορολόγηση των φυσικών προσώπων με τα γνωστά μας τεκμήρια.

Απόστολος Αλωνιάτης*

Σύμφωνα με το άρθρο:
1. Ο φορολογούμενος που υπόκειται σε φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων υποβάλλεται σε εναλλακτική ελάχιστη φορολογία όταν το τεκμαρτό εισόδημά του είναι υψηλότερο από το συνολικό εισόδημά του. Σε αυτή την περίπτωση στο φορολογητέο εισόδημα προστίθεται η διαφορά μεταξύ του τεκμαρτού και πραγματικού εισοδήματος και αυτή φορολογείται, σύμφωνα με την παράγραφο 1 του άρθρου 34.
2. Το τεκμαρτό εισόδημα υπολογίζεται με βάση τις δαπάνες διαβίωσης του φορολογούμενου και των εξαρτώμενων μελών του, σύμφωνα με τα άρθρα 31 έως και 34.
3. Το «συνολικό εισόδημα» προσδιορίζεται ως το συνολικό ποσό του φορολογητέου εισοδήματος κατά την έννοια του άρθρου 7 που αποκτά ο φορολογούμενος και τα εξαρτώμενα μέλη του από τις τέσσερις κατηγορίες ακαθάριστων εσόδων που αναγνωρίζονται στο άρθρο 7 του Κ.Φ.Ε..
4. Οι διατάξεις του Κεφαλαίου αυτού δεν εφαρμόζονται για τον αλλοδαπό διπλωματικό ή προξενικό εκπρόσωπο, κάθε φυσικό πρόσωπο που εργάζεται σε πρεσβεία, διπλωματική αποστολή, προξενείο ή αποστολή αλλοδαπού κράτους για τη διεκπεραίωση κρατικών υποθέσεων που είναι πολίτης του εν λόγω κράτους και κάτοχος διπλωματικού διαβατηρίου, καθώς και για κάθε φυσικό πρόσωπο που εργάζεται σε θεσμικό όργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή Διεθνούς Οργανισμού που έχει εγκατασταθεί βάσει διεθνούς συνθήκης την οποία εφαρμόζει η Ελλάδα. 

Πραγματικό και τεκμαρτό εισόδημα

Το φορολογητέο εισόδημα κάθε φορολογουμένου διακρίνεται σε δύο είδη, το πραγματικό εισόδημα και το τεκμαρτό. Πραγματικό είναι το εισόδημα που απόκτησε ο φορολογούμενος, σε ένα έτος και για το οποίο υποχρεούται σε υποβολή δήλωσης, και προσδιορίζεται βάσει πραγματικών στοιχείων, όπως οι βεβαιώσεις αποδοχών, το εισόδημα που προκύπτει από τα βιβλία της επιχείρησης που εκμεταλλεύεται, οι τόκοι καταθέσεων, το εισόδημα από ενοίκια ακινήτων, και κάθε άλλο εισόδημα, το οποίο προκύπτει από πραγματικά στοιχεία είτε αυτό φορολογείται με την δήλωση του, είτε έχει φορολογηθεί (αυτοτελώς, π.χ. μερίσματα από Α.Ε., ή με ειδικό τρόπο, π.χ. τόκοι), είτε αποτελεί έσοδο από την διάθεση περιουσιακών στοιχείων (π.χ. πώληση ενός ακινήτου ή ενός αυτοκινήτου). Σε αντίθεση με το πραγματικό εισόδημα, το τεκμαρτό προκύπτει από υπολογισμούς που γίνονται βάσει άλλων δεδομένων, όπως είναι οι αντικειμενικές δαπάνες διαβίωσης (άρθρο 30 του Ν.4172/2013), ή απόκτηση ενός περιουσιακού στοιχείου (αυτοκίνητο ή ακίνητο) ή ακόμα η ανέγερση ενός ακινήτου ή η κατασκευή κολυμβητικής δεξαμενής (πισίνας) ή το τοκοχρεολύσιο ενός δανείου για την απόκτηση περιουσιακού στοιχείου (άρθρο 31 του Ν.4172/2013).
Αναλυτικά τα στοιχεία που λαμβάνονται υπόψη για τον υπολογισμό του τεκμαρτού υπολογισμού του εισοδήματος είναι: 

Αντικειμενικές δαπάνες διαβίωσης

Πίνακας 1: Αντικειμενικές Δαπάνες Διαβίωσης (Άρθρο 31)
– Αντικειμενική δαπάνη για Κατοικία (ιδιοχρησιμοποιούμενη, ενοικιαζόμενη ή δωρεάν παραχωρούμενη)
– Αντικειμενική δαπάνη για Επιβατικά Αυτοκίνητα Ιδιωτικής Χρήσης
– Αντικειμενική δαπάνη για Σκάφη αναψυχής
– Αντικειμενική δαπάνη για αεροσκάφη, ελικόπτερα, ανεμόπτερα
– Αντικειμενική δαπάνη για δεξαμενές κολύμβησης (πισίνες)
– Αντικειμενική δαπάνη για οικιακούς βοηθούς, οδηγούς αυτοκινήτου, κ.λπ
– Αντικειμενική δαπάνη των ιδιωτικών σχολείων
– Ποσό για τα υπόλοιπα έξοδα διαβίωσης 3.000 € για άγαμο και 5.000 για εγγάμους. 

Πίνακας 2: Δαπάνες απόκτησης περιουσιακών στοιχείων (Άρθρο 32)
– Αγορά ή χρηματοδοτική μίσθωση αυτοκινήτων, δίτροχων ή τρίτροχων αυτοκινούμενων οχημάτων, πλοίων αναψυχής και λοιπών σκαφών αναψυχής, αεροσκαφών και κινητών πραγμάτων μεγάλης αξίας
– Χορήγηση δανείων προς οποιονδήποτε
– Αγορά επιχειρήσεων ή σύσταση ή αύξηση του κεφαλαίου επιχειρήσεων που λειτουργούν ατομικώς ή µε τη μορφή ομόρρυθμης ή ετερόρρυθμης ή ανώνυμης εταιρείας ή περιορισμένης ευθύνης εταιρίας ή ιδιωτικής κεφαλαιουχικής εταιρίας ή κοινωνίας ή κοινοπραξίας ή αστικής εταιρίας ή αγορά εταιρικών µερίδων και χρεογράφων γενικώς, καθώς και οι καταβολές που πραγματοποιούνται για τα ασφαλιστικά επενδυτικά συμβόλαια, κατά το μέρος που αποτελούν επενδυτικό προϊόν
– Αγορά ή χρονομεριστική ή χρηματοδοτική μίσθωση ακινήτων ή ανέγερση οικοδομών ή κατασκευή δεξαμενής κολύμβησης
– Δωρεές, γονικές παροχές ή χορηγίες χρηματικών ποσών, εφόσον αυτά υπερβαίνουν ετησίως τα 300,00 ευρώ
– Απόσβεση δανείων ή πιστώσεων οποιασδήποτε μορφής
[Βλέπε σχετική ανάλυση του Άρθρου 32  Δαπάνες απόκτησης περιουσιακών στοιχείων]

Στα σημειώματα που θα ακολουθήσουν θα δούμε τον υπολογισμό των αντικειμενικών δαπανών διαβίωσης, πότε εφαρμόζονται και τι πρέπει να προσέξουμε: 

Η κατοικία ως Αντικειμενική Δαπάνη Διαβίωσης
Ο προσδιορισμός της ετήσιας αντικειμενικής δαπάνης διαβίωσης κατοικίας υπολογίζεται για όλες τις κατοικίες είτε αυτές είναι ιδιόκτητες και ιδιοκατοικούμενες, είτε είναι μισθωμένες, κύριες και δευτερεύουσες και γίνεται κλιμακωτά ανάλογα µε την επιφάνεια των κύριων και βοηθητικών χώρων αυτής.
Για τον προσδιορισμό του τεκμαρτού εισοδήματος του φορολογουμένου, της συζύγου του και των εξαρτώμενων μελών του λαμβάνονται υπόψη τα ακόλουθα:
α) Η ετήσια αντικειμενική δαπάνη, με βάση τα τετραγωνικά μέτρα της ιδιοκατοικούμενης ή μισθωμένης ή της δωρεάν παραχωρούμενης κύριας κατοικίας ορίζεται κλιμακωτά,
-μέχρι και τα 80 τ.μ. κύριοι χώροι, 40 ευρώ ανά τ.μ.
-από 81 τ.μ. μέχρι και 120 τ.μ. κύριοι χώροι, 65 ευρώ ανά τ.μ.
-από 121 τ.μ. μέχρι και 200 τ.μ. κύριοι χώροι, 110 ευρώ ανά τ.μ.
-από 201 τ.μ. μέχρι και 300 τ.μ. κύριοι χώροι, 200 ευρώ ανά τ.μ.
-από 301 τ.μ. και άνω κύριοι χώροι, 400 ευρώ ανά τ.μ.
Για τον υπολογισμό της ετήσιας αντικειμενικής δαπάνης διαβίωσης των βοηθητικών χώρων της κύριας κατοικίας, ορίζεται ποσό σαράντα ευρώ (40) το τετραγωνικό μέτρο ανεξάρτητα από το μέγεθος της επιφάνειας.
β) Η ετήσια αντικειμενική δαπάνη, που εκτιμάται με βάση τα τ.μ. μίας ή περισσοτέρων ιδιοκατοικούμενων ή μισθωμένων ή δωρεάν παραχωρούμενων δευτερευουσών κατοικιών, καθώς και των βοηθητικών χώρων αυτών, ορίζεται στο ένα δεύτερο (1/2) της ετήσιας αντικειμενικής δαπάνης όπως αυτή ορίζεται στην περ. α’.
Διευκρινίζεται ότι τα τέκνα που φιλοξενούνται από τους γονείς τους στην κατοικία των γονέων, καθώς και οι γονείς που φιλοξενούνται στην κατοικία των τέκνων τους, δεν επιβαρύνονται με την αντικειμενική δαπάνη διαβίωσης της κατοικίας η οποία επιβαρύνει τους γονείς ή τα τέκνα αντίστοιχα που ιδιοκατοικούν (δεν αφορά τη δωρεάν παραχώρηση).
Στην περίπτωση που αυτός που φιλοξενείται είναι υπόχρεος σε υποβολή δήλωσης εισοδήματος, συμπληρώνει την ένδειξη «Φιλοξενία» στον Πίνακα 6 της δήλωσης φορολογίας εισοδήματός του. Η ανωτέρω περίπτωση δεν αφορά τη δωρεάν παραχώρηση κατά την οποία η διεύθυνση του παραχωρούντος είναι διαφορετική από τη διεύθυνση του λαμβάνοντα την παραχώρηση.
Σημειώνεται ότι στην περίπτωση της δωρεάν παραχώρησης ακινήτου δεν δύναται ο παραχωρών το ακίνητο να δηλώνει ότι φιλοξενείται σε αυτό.

Αντικειμενική Δαπάνη Κύριας Κατοικίας*
(Τιμές ζώνης και δαπανών σε ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο) 

* Όλα τα παραπάνω ποσά προσαυξάνονται, προκειμένου για μονοκατοικίες, κατά ποσοστό 20% 

Όπως παρατηρούμε και στο σχετικό πίνακα, ουσιαστικά υπάρχουν τρεις ζώνες που καθορίζουν τον υπολογισμό του ύψους της αντικειμενικής δαπάνης. Στην πρώτη ζώνη ανήκουν όλα εκείνα τα ακίνητα που είναι σε περιοχές με τιμή ζώνης μέχρι 2.700,00 ευρώ, η δεύτερη από τιμή ζώνης 2.800,00 έως 4.999,00 ευρώ και η τρίτη από τιμή ζώνης 5.000,00 ευρώ και πάνω.
Μία ακόμη επιβάρυνση 20% έχουν οι μονοκατοικίες. Δηλαδή υπολογίζουμε την αντικειμενική δαπάνη της κατοικίας και από εκεί και πέρα, σε περίπτωση μονοκατοικίας, προσθέτουμε επιπλέον πάνω σε αυτήν το 20%.
Τέλος, να σημειώσουμε ότι οι δευτερεύουσες κατοικίες έχουν μείωση 50% της αντικειμενικής δαπάνης διαβίωσης. 

Προκύπτουσα Αντικειμενική Δαπάνη Κύριας Κατοικίας

 Αντικειμενική Δαπάνη Δευτερεύουσας Κατοικίας

Προσοχή!
i. Όταν κάποια από τις παρακάτω κατοικίες βρίσκεται σε περιοχή εκτός αντικειμενικού προσδιορισμού της αξίας των ακινήτων, τότε στα στοιχεία του ακινήτου θα γραφτεί μόνο ο νομός και ο δήμος ή η κοινότητα, κατά περίπτωση.
ii. Μονοκατοικία είναι το κτίσμα που αποτελεί λειτουργικά μία μόνο κατοικία με τους βοηθητικούς χώρους (αποθήκες, θέσεις στάθμευσης κτλ.), η οποία μπορεί να είναι σε ένα όροφο ή σε περισσότερους ορόφους και δεν εφάπτεται με άλλο κτίσμα είτε οριζόντια είτε κάθετα.
Οι περιπτώσεις όπως διώροφος οικοδομή με ισόγειο κατάστημα και 1ο όροφο κατοικία, ισόγειο διαμέρισμα που βρίσκεται σε επαφή με άλλο ισόγειο, ισόγεια επαγγελματική στέγη που βρίσκεται σε επαφή με άλλη μονοκατοικία, δεν χαρακτηρίζονται μονοκατοικίες. Τα ανωτέρω ισχύουν ανεξάρτητα αν έχει συσταθεί πράξη οριζόντιας ιδιοκτησίας. Μονοκατοικίες θεωρούνται επίσης και κτίσματα σε επαφή με άλλα, που ανήκουν όμως σε διαφορετικές κάθετες ιδιοκτησίες και πληρούν κατά τα λοιπά τις παραπάνω προϋποθέσεις.
iii. Αν η κατοικία μισθώνεται ορισμένους μήνες μέσα στο έτος, τα ετήσια ποσά της αντικειμενικής δαπάνης διαβίωσης τόσο για την κύρια όσο και για την δευτερεύουσα κατοικία θα επιμερίζονται με βάση τους μήνες που διαρκεί η μίσθωση. Διάστημα μεγαλύτερο από 15 ημέρες λογίζεται ως ολόκληρος μήνας. Το ίδιο ισχύει και εάν η κατοικία αυτή αποκτήθηκε ή μεταβιβάσθηκε μέσα στο έτος.

Παράδειγμα
Φορολογούμενος διαμένει σε μισθωμένη κατοικία από την 1η Απριλίου μέχρι και την 31η Δεκεμβρίου. Η ετήσια αντικειμενική δαπάνη της κατοικίας αυτής είναι 5.250,00 ευρώ. Η αντικειμενική δαπάνη που βαρύνει το φορολογούμενο είναι 3.937,50 ευρώ και προκύπτει ως ακολούθως: 5.250,00 x (9/12) = 3.937,50
iv. Σε περίπτωση συνιδιοκτησίας του ακινήτου, η ετήσια αντικειμενική δαπάνη διαβίωσης θα υπολογίζεται με βάση τη συνολική επιφάνεια της κατοικίας και στη συνέχεια θα γίνεται ο επιμερισμός της, μεταξύ των συνιδιοκτητών, με βάση τα ποσοστά συνιδιοκτησίας τους. Διευκρινίζεται ότι, σε περίπτωση συνιδιοκτησίας μιας κατοικίας π.χ. από δύο συνιδιοκτήτες όπου ο ένας έχει παραχωρήσει το ποσοστό ιδιοκτησίας του στον άλλο προκειμένου ο τελευταίος να χρησιμοποιήσει την κατοικία στο σύνολό της, η ετήσια αντικειμενική δαπάνη διαβίωσης που προκύπτει από τη συνολική επιφάνεια της κατοικίας θα βαρύνει τον ιδιοκτήτη που χρησιμοποιεί την κατοικία αυτή. Επιπλέον, τα τέκνα που φιλοξενούνται από τους γονείς τους στην κατοικία των γονέων δεν επιβαρύνονται με την αντικειμενική δαπάνη διαβίωσης της κατοικίας στην οποία μένουν.

Υπολογισμός Αντικειμενικής Δαπάνης Διαβίωσης Κατοικίας
Για την καλύτερη κατανόηση του υπολογισμού της Αντικειμενικής Δαπάνης Διαβίωσης που επιβαρύνει τον φορολογούμενο από την κατοικία, παραθέτουμε το ακόλουθο παράδειγμα:
Για μονοκατοικία με επιφάνεια κύριων χώρων 120τ.μ., βοηθητικούς χώρους 20 τ.μ. ευρισκόμενη σε περιοχή με τιμή ζώνης τρεις χιλιάδες ευρώ (3000), η αντικειμενική δαπάνη διαβίωσης υπολογίζεται ως εξής:
Για τα πρώτα 80 τ.μ., 80 x 40 = 3.200 €
Για τα επόμενα 40 τ.μ., 40 x 65 = 2.600 €
Για τους βοηθητικούς χώρους 20 x 40 = 800 €
ΣΥΝΟΛΟ: 3200 + 2600 + 800 = 6600 €
6.600 x 1,40 = 9.240 € (προσαύξηση λόγω τιμής ζώνης)
9.240 x 1,20 = 11.088 € (προσαύξηση λόγω μονοκατοικίας)
Συνολική αντικειμενική δαπάνη διαβίωσης: 11.088 €. 

Ποιος βαρύνετε με την Αντικειμενική Δαπάνη Διαβίωσης για την κατοικία
Ο βασικός κανόνας του ποιος βαρύνετε με την Αντικειμενική Δαπάνη Διαβίωσης της κατοικίας (τεκμήριο διαβίωσης), είναι:
«Την Αντικειμενική Δαπάνη Διαβίωσης έχει ο χρήστης της κατοικίας», είτε αυτή είναι ιδιόκτητη είτε είναι μισθωμένη, είτε είναι δωρεάν παραχωρούμενη.
α) Φορολογούμενος κατοικεί σε ιδιόκτητη κατοικία κατά ποσοστό 100%. Το τεκμήριο διαβίωσης το έχει ο φορολογούμενος κατά 100%.
β) Φορολογούμενος κατοικεί σε μισθωμένη κατοικία. Το τεκμήριο διαβίωσης το έχει ο φορολογούμενος κατά 100%.
γ) Φορολογούμενος κατοικεί σε κατοικία που του έχει παραχωρήσει ο πατέρας του. Το τεκμήριο διαβίωσης το έχει ο φορολογούμενος κατά 100%.
Προσοχή! Σύμφωνα με τον νόμο (Άρθρο 39 παρ.2 του Ν.4172/2013): «2. Το εισόδημα σε είδος αποτιμάται στην αγοραία αξία. Το εισόδημα από ιδιοχρησιμοποίηση ή δωρεάν παραχώρηση τεκμαίρεται ότι συνίσταται στο τρία τοις εκατό (3%) της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου. Κατ’ εξαίρεση το τεκμαρτό εισόδημα του προηγούμενου εδαφίου που αφορά δωρεάν παραχώρηση κατοικίας μέχρι διακόσια τετραγωνικά μέτρα (200 τ.μ.) προκειμένου να χρησιμοποιηθεί ως κύρια κατοικία προς ανιόντες ή κατιόντες απαλλάσσεται από το φόρο».
Άρα σε αυτή την περίπτωση, και με την προϋπόθεση ότι το ακίνητο είναι έως 200 τ.μ. και χρησιμοποιείται σαν κύρια κατοικία του φορολογούμενου, δεν υπάρχει υποχρέωση από τον γονέα να δηλώσει τεκμαρτό εισόδημα από δωρεάν παραχώρηση, και το αντίστροφο αν υπάρχει.
δ) Φορολογούμενος κατοικεί σε κατοικία που του έχει παραχωρήσει η αδελφή του. Η αδελφή του έχει πλήρη κυριότητα στη κατοικία (100%).Το τεκμήριο διαβίωσης το έχει ο φορολογούμενος κατά 100%.
Προσοχή! Η αδελφή του φορολογουμένου πρέπει να δηλώσει στο έντυπο Ε2 την κατοικία ως δωρεάν παραχωρούμενη και με ετήσιο, τεκμαρτό, μίσθωμα το 3% της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου.
ε) Φορολογούμενος κατοικεί σε κατοικία στην οποία έχει εκείνος το 50% της πλήρους κυριότητας και το υπόλοιπο 50% ανήκει κατά πλήρη κυριότατα στην αδελφή του, η οποία και του το έχει παραχωρήσει. Το τεκμήριο διαβίωσης το έχει ο φορολογούμενος κατά 100%.
Προσοχή! Η αδελφή του φορολογουμένου πρέπει να δηλώσει στο Ε2 την κατοικία ως δωρεάν παραχωρούμενη, με πλήρη κυριότητα κατά 50% και με ετήσιο, τεκμαρτό, μίσθωμα 50% του( 3% της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου).
στ) Φορολογούμενος έχει την επιχείρηση του σε κατάστημα που του έχουν παραχωρήσει δωρεάν οι γονείς του. Ο φορολογούμενος δεν έχει τεκμήριο διαβίωσης.
Προσοχή! Οι γονείς πρέπει να δηλώσουν στο έντυπο Ε2 το ακίνητο, ως δωρεάν παραχωρούμενο, αλλά θα δηλώσουν και ετήσιο, τεκμαρτό, μίσθωμα το 3% της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου. Στην περίπτωση αυτή δεν ισχύει η απαλλαγή της δωρεάν παραχώρησης από γονέα σε παιδί.
Στην περίπτωση που το κατάστημα ήταν ιδιοκτησίας 50% -50% σε αδέλφια, ο μεν φορολογούμενος θα δήλωνε ιδιόχρηση για το 50% στο έντυπο Ε3 και ο/η αδελφός/η θα δήλωναν τεκμαρτό εισόδημα στο έντυπο Ε2, ίσο με το 50% του 3% της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου.
Η αντικειμενική αξία υπολογίζεται με τις νέες τιμές ζώνης, αυτές που ίσχυαν στις 31.12.2017 και ΔΕΝ είναι η αξία που βγαίνει από το εκκαθαριστικό του Ε.Ν.Φ.Ι.Α, γιατί για εισπρακτικούς σκοπούς υπολογίζεται διαφορετικά.
Αν χρησιμοποιηθεί η αξία που βγάζει ο Ε.Ν.Φ.Ι.Α., τότε και ο φορολογούμενός θα πληρώσει περισσότερο φόρο και η δήλωση μπορεί να χαρακτηριστεί ανακριβής.

Ειδικές περιπτώσεις
i) Κατοικία φοιτητή που φοιτά σε διαφορετική πόλη από αυτή της κύριας κατοικίας του
Έχουμε ξαναγράψει ότι σε κάθε περίπτωση η φοιτητική κατοικία σε άλλη πόλη από αυτή που είναι η κύρια κατοικία της οικογένεια του φοιτητή ή της φοιτήτριας, και αποτελεί αντικειμενική δαπάνη δευτερεύουσας κατοικίας του γονέα που έχει την γονική μέριμνα, άσχετα αν το συμβόλαιο έχει συναφθεί στο όνομα του γονέα ή στο όνομα του παιδιού.
Σε περίπτωση όμως που οι φοιτητική κατοικία είναι στην ίδια πόλη με τους γονείς, τότε ο σπουδαστής/φοιτητής έχει την υποχρέωση υποβολής δικής του δήλωσης.
ii) Εξοχικές κατοικίες
Όσον αφορά την χρήση των εξοχικών πρέπει να σημειώσουμε ότι δεν ισχύει ούτε η χρήση για 3 μήνες, όπως έλεγε ο νόμος πριν την εφαρμογή των αντικειμενικών δαπανών διαβίωσης, αλλά ούτε οι 12 μήνες που επιμένουν πολύ εφοριακοί. Η διοίκηση με την ΠΟΛ.1076/26.3.2015 και αφορά την εφαρμογή διατάξεων του ν.4172/2013, έχει πάρει θέση ότι στο έντυπο Ε1 αναφέρονται τα πραγματικά γεγονότα.
Πιο συγκεκριμένα το έγγραφο αναφέρει: «Δεν υπολογίζεται ετήσια αντικειμενική δαπάνη διαβίωσης στις περιπτώσεις των κενών κατοικιών. Προκειμένου για κατοικίες που παραμένουν κενές για διάστημα μεγαλύτερο των έξι μηνών, απαιτείται η προσκόμιση φωτοαντίγραφων λογαριασμών της ΔΕΗ ή οποιοδήποτε άλλο στοιχείο (π.χ. λογαριασμοί ύδρευσης, κοινοχρήστων) από το οποίο να αποδεικνύεται ότι το ακίνητο ήταν κενό για όλο το κρινόμενο χρονικό διάστημα.»
iii) Δήλωση φιλοξενίας
Όποιος δηλώνει φιλοξενούμενος, δεν έχει την αντικειμενική δαπάνη κατοικίας. Εδώ θα πρέπει να σημειώσουμε και μερικά ακόμη στοιχεία.
α) Φιλοξενία κάνουμε μόνο στην κύρια κατοικία μας και όχι σε όποιο ακίνητο χρησιμοποιούμε.
β) Στις δευτερεύουσες κατοικίες δεν υπάρχει η έννοια της φιλοξενίας. Η χρήση της από κάποιον άλλον, έστω και για μικρό χρονικό διάστημα, αποτελεί δωρεάν παραχώρηση και αν δεν είναι σε γονείς ή παιδιά, πρέπει να υπολογίσουμε τεκμαρτό ενοίκιο στο έντυπο Ε2, το οποίο θα μεταφέρουμε στους σχετικούς κωδικούς που αφορούν το εισόδημα από ακίνητα. 

* Ο Απόστολος Αλωνιάτης είναι οικονομολόγος-φοροτεχνικός, Α’ Αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Οικονομικών & Φορολογικών Μελετών (Ι.Ο.ΦΟ.Μ), Σύμβουλος Διοίκησης της PROSVASIS AEBE και συγγραφέας.