Καταιγίδα ελέγχων έχει ξεσπάσει τις τελευταίες εβδομάδες, από τη φορολογική διοίκηση.
Ήδη πολλές επιχειρήσεις  λαμβάνουν, μέσω του e-Κοινοποίηση – myAADE, μηνύματα για επιστροφή μέρους ή του όλου της επιστρεπτέας προκαταβολής.
Επίσης, εντείνονται οι έλεγχοι για τις Φορολογικές Ταμειακές Μηχανές και τους φορολογικούς μηχανισμούς, που δεν είναι συνδεδεμένοι με το πληροφοριακό σύστημα των ΦΗΜ (esend). 

Απόστολος Αλωνιάτης*

 Επιστροφή ποσών της Επιστρεπτέας Προκαταβολής
Πολλές επιχειρήσεις, είδαν στο λογαριασμό τους στο myAADE, και συγκεκριμένα στην ενότητα e-Κοινοποιήσεις, μήνυμα από την ΑΑΔΕ για επιστροφή της επιστρεπτέας προκαταβολής που είχαν πάρει το 2020 και το 2021.
Σύμφωνα με το υπουργείο, μετά τους ελέγχους που έγιναν, διαπιστώθηκε ότι οι συγκεκριμένοι δικαιούχοι δεν τήρησαν τους όρους που προβλέπονταν για την κρατική ενίσχυση, και κυρίως τη ρήτρα διατήρησης του προσωπικού για συγκεκριμένο διάστημα, ενώ υπήρχαν και περιπτώσεις φορολογούμενων που διαπιστώθηκε ότι δεν υπέβαλαν δηλώσεις για την περίοδο 2019-2020 ή τα απαραίτητα έγγραφα, που απαιτούσαν οι σχετικές αποφάσεις.
Οι συγκεκριμένες επιχειρήσεις βρήκαν το παρακάτω μήνυμα στους λογαριασμούς τους:
«Σας ενημερώνουμε ότι βεβαιώθηκαν αχρεωστήτως καταβληθέντα ποσά και τόκοι από τη χορήγηση ενίσχυσης με την μορφή επιστρεπτέα προκαταβολής, σύμφωνα με το άρθρα τρίτο της από 30.3.2020 ΠΝΠ (ΦΕΚ Α 75)».
Ακολουθούν τα στοιχεία του οφειλέτη και πίνακας με τις ημερομηνίες των αποφάσεων και τα ποσά προς επιστροφή και τους αντίστοιχους τόκους.
Να σημειώσουμε ότι οι κοινοποιήσεις που έχουν σταλεί, έχουν ως καταληκτική ημερομηνία επιστροφής την 30.11.2022. Μετά την ημερομηνία αυτή τα ποσά επιβαρύνονται με τόκους εκπρόθεσμης καταβολής 0,73%, για κάθε μήνα καθυστέρησης, και μέχρι την τελική εξόφληση τους, σύμφωνα με  διατάξεις του Κώδικα Είσπραξης Δημοσιών Εσόδων (ΚΕΔΕ).

Μετά τον «κουρνιαχτό»
Με δελτίο τύπου του Υπουργείου Οικονομικών στις 7 Νοεμβρίου, δόθηκαν διευκρινίσεις -λύσεις;- για αχρεωστήτως καταβληθέντα ποσά της Επιστρεπτέας Προκαταβολής.
Στο Δελτίο Τύπου αναφέρεται ότι, δρομολογήθηκε η έκδοση Κοινής Υπουργικής Απόφασης (ΚΥΑ) για την αντιμετώπιση τεχνικών ζητημάτων τα οποία προέκυψαν κατά την έκδοση βεβαιώσεων αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών της επιστρεπτέας προκαταβολής που πραγματοποιήθηκε στις 2.11.2022.
Ειδικότερα, με την εν λόγω ΚΥΑ θα προβλέπονται τα εξής:
i. Εξαντλώντας κάθε δυνατό χρονικό περιθώριο, παρατείνεται αυστηρά έως τις 1.2023, η καταβολή των αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών της επιστρεπτέας προκαταβολής.
Παράλληλα, παρατείνεται έως τις 30.12.2022 η προθεσμία υποβολής δικαιολογητικών στην ηλεκτρονική πλατφόρμα «myBusinessSupport» της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων για όσες επιχειρήσεις – δικαιούχους δεν έχουν ακόμη υποβάλει πλήρως τα απαιτούμενα δικαιολογητικά για τη λήψη ενισχύσεων μέσω της Επιστρεπτέας Προκαταβολής.
ii. Διευκρινίζεται ότι για το κριτήριο χορήγησης της ενίσχυσης της Επιστρεπτέας Προκαταβολής που αφορά στη διατήρηση του μέσου όρου του αριθμού των εργαζομένων, βάσει των στοιχείων του συστήματος ΕΡΓΑΝΗ, πλέον θα λαμβάνεται υπόψη ότι έχει τηρηθεί η υποχρέωση διατήρησης του αριθμού των εργαζομένων εφόσον η διαφορά του μέσου όρου εργαζομένων κατά τους μήνες υποχρέωσης διατήρησης διαφέρει κατά λιγότερο από μία μονάδα (έναντι του μηδενός που ίσχυε ως τώρα) σε σχέση με τον αρχικό αριθμό εργαζομένων που απασχολούσε η επιχείρηση. Με αυτόν τον τρόπο, εάν, για παράδειγμα, μία επιχείρηση κατήγγειλε τη σύμβαση ενός εργαζομένου έναν μήνα, αλλά προσέλαβε άλλο εργαζόμενο τον επόμενο μήνα, θα θεωρείται ότι πληροί το κριτήριο διατήρησης του αριθμού των εργαζομένων.
iii. Λαμβάνοντας υπόψη τα ανωτέρω, για τις περιπτώσεις που βεβαιώθηκαν αχρεωστήτως καταβληθέντα ποσά βάσει των εκκαθαρίσεων που διενεργήθηκαν στις 2/11/2022, εάν παύσουν πλέον να ισχύουν οι λόγοι απόρριψης με την προσκόμιση των απαιτούμενων δικαιολογητικών, αυτά θα επαναβεβαιωθούν, με τους ίδιους όρους που ισχύουν για τους υπόλοιπους ωφελούμενους.

Διαδικασία ένστασης
Πηγές του υπουργείου Οικονομικών δεν απέκλεισαν το ενδεχόμενο να έχουν γίνει λάθη κατά τη διαδικασία διασταύρωσης των στοιχείων, κάτι που αποδείχθηκε ότι είχαν δίκιο με το δελτίο τύπου που εκδόθηκε στις 7 Νοεμβρίου. Σε ερώτηση που έγινε σε στελέχη της αρμόδιας διεύθυνσης, κανείς δεν ήξερε ακριβώς τη σχετική διαδικασία για να μπορέσουν οι επιχειρήσεις να κάνουν ένσταση. Να σημειώσουμε ότι τα ποσά αυτά δεν προέρχονται από φορολογικούς ελέγχους, ώστε ο φορολογούμενος να στραφεί κατά της απόφασης επιστροφής με προσφυγή (ενδικοφανή) στην Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών (ΔΕΔ). Άρα πως θα κάνει ένσταση για ότι του έχει κοινοποιηθεί αν διαφωνεί και μετά τον επανέλεγχο; Θα πρέπει να στραφεί στα διοικητικά δικαστήρια, επωμιζόμενος τα έξοδα, που μπορεί να είναι και μεγαλύτερα από το ποσό που ζητείται για επιστροφή;
Για όσους πράγματι δεν τήρησαν τις προϋποθέσεις χορήγησης της ενίσχυσης, που αφορούν κυρίως στη διατήρηση των θέσεων απασχόλησης για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα και την υποβολή δηλώσεων, η απόφαση επιστροφής των ποσών θεωρείται αμετάκλητη. Αν  δεν κατέθεσαν λοιπά έγγραφα, π.χ. πιστοποιητικό φερεγγυότητας δίνεται μια δεύτερη ευκαιρία να τα καταθέσουν μέχρι 30.12.2022.
Βεβαίως, η νέα παρέμβαση δεν αναιρεί την υποχρέωση της διοίκησης να δώσει άμεσα οδηγίες για τη διαδικασία που μπορούν οι επιχειρήσεις να κάνουν ένσταση στις αποφάσεις επιστροφής, ώστε να μην χρειαστεί να προσφύγουν στα δικαστήρια.

Πότε επιστρέφονται
Οι αποφάσεις που εκδόθηκαν για τη χορήγηση των επιστρεπτέων προκαταβολών, επτά (7) τον αριθμό,  προέβλεπαν  ότι σε περίπτωση που κατά τον έλεγχο της επιχείρησης από τη φορολογική διοίκηση ή άλλο αρμόδιο όργανο ελέγχου διαπιστωθεί μη τήρηση των όρων ή  υπέρβαση του ανώτατου ορίου ενίσχυσης ή υποβολή ψευδών στοιχείων τότε είναι άμεσα απαιτητό το σύνολο της ενίσχυσης στην περίπτωση που η επιχείρηση δεν είναι δικαιούχος ή δεν τήρησε τους όρους. Το ίδιο ισχύει και σε περίπτωση που δεν έχουν υποβληθεί τα απαιτούμενα δικαιολογητικά. (ΓΔΟΥ 94/2020, ΓΔΟΥ 148/2020, ΓΔΟΥ 233/2020, ΓΔΟΥ 281/2020, ΓΔΟΥ 19/2021, ΓΔΟΥ 232/2021, ΓΔΟΥ 420/2021, όπως ισχύουν).
Επίσης, επιστρέφεται στο κράτος το υπερβάλλον ποσό της ενίσχυσης στην περίπτωση που η επιχείρηση είναι δικαιούχος μικρότερου ποσού από το χορηγηθέν, εντόκως από την ημερομηνία χορήγησης της ενίσχυσης, με το επιτόκιο ανάκτησης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Να θυμίσουμε ακόμη ότι αν έχει εκδοθεί τίτλος είσπραξης του επιστρεπτέου ποσού και η σχετική ταυτότητα οφειλής και από τον έλεγχο προκύψει ότι η επιχείρηση δεν ήταν δικαιούχος της ενίσχυσης το επιστρεπτέο ποσό που βεβαιώθηκε, ο συγκεκριμένος τίτλος  διαγράφεται και εκδίδεται νέος νόμιμος τίτλος είσπραξης για την άμεση επιστροφή του συνόλου της ενίσχυσης εντόκως, ως αχρεωστήτως καταβληθέν ποσό.  Αν από τον έλεγχο προκύψει ότι η επιχείρηση είναι δικαιούχος μικρότερου ποσού ενίσχυσης, υπολογίζεται από την ΑΑΔΕ το αχρεωστήτως καταβληθέν ποσό που έλαβε ο δικαιούχος και εκδίδεται νέος τίτλος είσπραξης για την άμεση και έντοκη επιστροφή του.

Ακραίες περιπτώσεις
Ας δούμε όμως κάποιες ακραίες περιπτώσεις που πρέπει να εξεταστούν από τη διοίκηση.
Για παράδειγμα, σύμφωνα με την ΓΔΟΥ 94/2020 και συγκεκριμένα το άρθρο 9 «Υποχρεώσεις δικαιούχων Κυρώσεις», μεταξύ άλλων υποχρεώσεων η επιχείρηση υποχρεούται να διατηρήσει έως την 31η Οκτωβρίου 2020 τον αριθμό των εργαζομένων που απασχολούσε κατά την 31η Μαρτίου 2020, βάσει των στοιχείων του συστήματος ΕΡΓΑΝΗ.
Για τον έλεγχο της προϋπόθεσης της διατήρησης του αριθμού των εργαζομένων που απασχολούσε η επιχείρηση κατά την 31η Μαρτίου 2020, εξαιρούνται οι λύσεις συμβάσεων ένεκα συνταξιοδότησης ή θανάτου, οι λύσεις συμβάσεων εργασίας ορισμένου χρόνου και οι οικειοθελείς παραιτήσεις.
Σύμφωνα με την απόφαση για τον υπολογισμό, προστίθεται στον αριθμό των εργαζομένων που απασχολούσε η επιχείρηση κατά την 31η Μαρτίου 2020, για κάθε έναν από τους επόμενους μήνες, σωρευτικά, ο αριθμός των αναγγελιών πρόσληψης (έντυπο Ε3 ΕΡΓΑΝΗ) και αφαιρείται ο αριθμός καταγγελιών σύμβασης εργασίας (έντυπο Ε6 ΕΡΓΑΝΗ) με την εξαίρεση των καταγγελιών σύμβασης όπου έχει θεμελιωθεί το συνταξιοδοτικό δικαίωμα.
Στη συνέχεια υπολογίζεται το άθροισμα του ανωτέρω μεγέθους για τους μήνες Απρίλιο 2020 έως και Οκτώβριο 2020 και διαιρείται με τον αριθμό των μηνών, ήτοι με τον αριθμό επτά (7). Εάν το αποτέλεσμα που προκύπτει είναι μικρότερο από τον αριθμό των εργαζομένων που απασχολούσε η επιχείρηση κατά την 31η Μαρτίου 2020 θεωρείται ότι δεν τηρήθηκε η ανωτέρω υποχρέωση διατήρησης του αριθμού των εργαζομένων.
Έχουμε όμως περιπτώσεις που υπήρξε απόλυση στις 31 Οκτωβρίου, τελευταία ημέρα εργασίας, άρα με το γράμμα του νόμου η επιχείρηση ήταν σύμφωνη με την απόφαση, αλλά το κράτος ζητά την επιστροφή του συνόλου της επιστρεπτέας προκαταβολής, θεωρώντας ότι η απόλυση με ημερομηνία τελευταίας ημέρας εργασίας την 31η Οκτωβρίου, παραβαίνει τους όρους της ΓΔΟΥ.

Διατήρησης θέσης
Είδαμε στο παράδειγμα το κριτήριο διατήρησης του ίδιου αριθμού των εργαζόμενων, για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, που  ήταν ο βασικός κανόνας, για την Επιστρεπτέα Προκαταβολή Ι.
Ας δούμε και για τις υπόλοιπες:
– Όσοι έλαβαν ενίσχυση μέσω της Επιστρεπτέας Προκαταβολής ΙΙ, έπρεπε να διατηρήσει έως την 31η Οκτωβρίου 2020 τον αριθμό των εργαζομένων που απασχολούσε κατά την 1η Ιουνίου 2020, βάσει των στοιχείων του συστήματος ΕΡΓΑΝΗ.
– Όσοι έλαβαν ενίσχυση μέσω της Επιστρεπτέας Προκαταβολής ΙΙΙ, έπρεπε η επιχείρηση υποχρεούται να διατηρήσει από την 1η Αυγούστου 2020 έως την 31 Δεκεμβρίου 2020 τον αριθμό των εργαζομένων που απασχολούσε κατά την 1η Αυγούστου 2020, βάσει των στοιχείων του συστήματος ΕΡΓΑΝΗ.
Σε περίπτωση που ο αριθμός των εργαζομένων που απασχολούσε η επιχείρηση κατά την 1η Αυγούστου 2020 είναι υψηλότερος από αυτόν που απασχολούσε κατά την 1η Μαρτίου 2020, βάσει των στοιχείων του συστήματος ΕΡΓΑΝΗ, η επιχείρηση υποχρεούται να διατηρήσει από την 1η Αυγούστου 2020 έως την 31η Δεκεμβρίου 2020 τον αριθμό των εργαζομένων που απασχολούσε κατά την 1η Μαρτίου 2020.
– Όσοι έλαβαν ενίσχυση μέσω της Επιστρεπτέας Προκαταβολής ΙV, έπρεπε η επιχείρηση υποχρεούται να διατηρήσει από την 1η Σεπτεμβρίου 2020 έως την 31η Δεκεμβρίου 2020 το επίπεδο απασχόλησης που είχε κατά την 1η Σεπτεμβρίου 2020, βάσει των στοιχείων του συστήματος ΕΡΓΑΝΗ.
Σε περίπτωση που το επίπεδο απασχόλησης που είχε η επιχείρηση κατά την 1η Σεπτεμβρίου 2020 είναι υψηλότερο από αυτό που είχε κατά την 1η Μαρτίου 2020, βάσει των στοιχείων του συστήματος ΕΡΓΑΝΗ, η επιχείρηση υποχρεούται να διατηρήσει από την 1η Σεπτεμβρίου 2020 έως την 31η Δεκεμβρίου 2020 το επίπεδο απασχόλησης που είχε κατά την 1η Μαρτίου 2020.
– Όσοι έλαβαν ενίσχυση μέσω της Επιστρεπτέας Προκαταβολής V, έπρεπε η επιχείρηση να διατηρήσει από την 1η Νοεμβρίου 2020 έως την 31η Μαρτίου 2021 το επίπεδο απασχόλησης που είχε κατά την 1η Νοεμβρίου 2020, βάσει των στοιχείων του συστήματος ΕΡΓΑΝΗ.
Σε περίπτωση που το επίπεδο απασχόλησης που είχε η επιχείρηση κατά την 1η Νοεμβρίου 2020 είναι υψηλότερο από αυτό που είχε κατά την 1η Μαρτίου 2020, βάσει των στοιχείων του συστήματος ΕΡΓΑΝΗ, η επιχείρηση υποχρεούται να διατηρήσει από την 1η Νοεμβρίου 2020 έως την 31η Μαρτίου 2021 το επίπεδο απασχόλησης που είχε κατά την 1η Μαρτίου 2020.
– Όσοι έλαβαν ενίσχυση μέσω της Επιστρεπτέας Προκαταβολής VI, έπρεπε η επιχείρηση να διατηρήσει από την 1η Ιανουαρίου 2021 έως την 31η Μαρτίου 2021 το επίπεδο απασχόλησης που είχε κατά την 1η Ιανουαρίου 2021, βάσει των στοιχείων του συστήματος ΕΡΓΑΝΗ.
Σε περίπτωση που το επίπεδο απασχόλησης που είχε η επιχείρηση κατά την 1η Ιανουαρίου 2021 είναι υψηλότερο από αυτό που είχε κατά την 1η Μαρτίου 2020, βάσει των στοιχείων του συστήματος ΕΡΓΑΝΗ, η επιχείρηση υποχρεούται να διατηρήσει από την 1η Ιανουαρίου 2021 έως την 31η Μαρτίου 2021 το επίπεδο απασχόλησης που είχε κατά την 1η Μαρτίου 2020.
– Οι περίπου 290.000 επιχειρήσεις που έλαβαν ενίσχυση μέσω της Επιστρεπτέας Προκαταβολής VII, έπρεπε οι επιχειρήσεις  να διατηρήσουν από την 1η Μαρτίου 2021 έως την 31η Μαΐου 2021 το επίπεδο απασχόλησης που είχαν κατά την 1η Μαρτίου 2021, βάσει των στοιχείων του συστήματος ΕΡΓΑΝΗ.
Σημείωση: Για τον έλεγχο, από τον αριθμό των εργαζομένων που απασχολούσε η επιχείρηση κατά την εκάστοτε καταληκτική ημερομηνία, εξαιρούνται οι λύσεις συμβάσεων ένεκα συνταξιοδότησης ή θανάτου, οι λύσεις συμβάσεων εργασίας ορισμένου χρόνου και οι οικειοθελείς παραιτήσεις. 

* Ο Απόστολος Αλωνιάτης είναι οικονομολόγος-φοροτεχνικός, Α’ Αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Οικονομικών & Φορολογικών Μελετών (Ι.Ο.ΦΟ.Μ), Σύμβουλος Διοίκησης της PROSVASIS AEBE και συγγραφέας.