Ενδιαφέρουσες φορολογικές διατάξεις περιέχει ο νόμος 5045 (ΦΕΚ Α’ 136/29.7.2023), περί ενίσχυσης του εισοδήματος των μισθωτών, των νέων, της οικογένειας και της εργασίας – Συνταξιοδοτικές ρυθμίσεις και άλλες επείγουσες διατάξεις. Να θυμίσουμε ότι είναι ο δεύτερος νόμος που ψηφίστηκε από τη νέα Βουλή.

Απόστολος Αλωνιάτης*

Μείωση φόρου εισοδήματος για φορολογουμένους με εξαρτώμενα τέκνα
Με τη διάταξη του άρθρου 43 του νόμου αυξάνονται τα ποσά της μείωσης του φόρου εισοδήματος για τους φορολογούμενους με εξαρτώμενα τέκνα.
Με την ρύθμιση, η οποία ισχύει από το φορολογικό έτος 2024 σύμφωνα με το άρθρο 72 του νόμου, αυξάνεται σημαντικά η έκπτωση φόρου που δικαιούνται φορολογούμενοι με εξαρτώμενα τέκνα.
Συγκεκριμένα η μείωση φόρου για φορολογούμενους θα ανέρχεται σε εννιακόσια (900) ευρώ για τον φορολογούμενο με ένα (1) εξαρτώμενο τέκνο, αντί οκτακοσίων δέκα (810) ευρώ που ισχύει σήμερα, σε χίλια εκατόν είκοσι (1.120) ευρώ για δύο (2) εξαρτώμενα τέκνα, αντί εννιακοσίων (900) ευρώ που ισχύει σήμερα, σε χίλια τριακόσια σαράντα (1.340) ευρώ για τρία (3) εξαρτώμενα τέκνα, αντί χιλίων εκατόν είκοσι (1.120) ευρώ που ισχύει σήμερα και σε χίλια πεντακόσια ογδόντα (1.580) ευρώ για τέσσερα (4) εξαρτώμενα τέκνα αντί χιλίων τριακόσια σαράντα (1.340) ευρώ που ισχύει σήμερα. Επιπλέον προβλέπεται μείωση χιλίων επτακόσια ογδόντα (1.780) ευρώ για πέντε (5) εξαρτώμενα τέκνα. Το μέτρο, σύμφωνα με την εισηγητική έκθεση, εντάσσεται στη δέσμη των οικονομικών μέτρων με κοινωνική διάσταση που αποσκοπούν στη στήριξη της οικογένειας και εμμέσως στην αντιμετώπιση του δημογραφικού ζητήματος.
Με την αύξηση του αφορολόγητου ορίου κατά 1.000 ευρώ, οι μισθωτοί, συνταξιούχοι και κατ’ επάγγελμα αγρότες με ένα παιδί θα έχουν φορολογικό όφελος 90 ευρώ το χρόνο ενώ για τους φορολογούμενους με δυο ή περισσότερα παιδιά η φορολογική ελάφρυνση ανεβαίνει στα 220 ευρώ το χρόνο.

Πίνακας 1: Συγκριτικός πίνακας αφορολόγητου 2023-2024.

Με την αύξηση κατά 1.000 ευρώ το αφορολόγητο όριο για μισθωτούς, συνταξιούχους και κατ’ επάγγελμα αγρότες διαμορφώνεται σε:
– 10.000 ευρώ από 9.000 ευρώ που ισχύει σήμερα για έγγαμους με 1 εξαρτώμενο τέκνο
– 11.000 ευρώ από 10.000 ευρώ για τους φορολογούμενους με 2 παιδιά
– 12.000 ευρώ από 11.000 ευρώ για όσους έχουν τρία εξαρτώμενα παιδιά
– 13.000 ευρώ από 12.000 ευρώ για τους φορολογούμενους με τέσσερα παιδιά
Σημειώνεται ότι το αφορολόγητο όριο για τους φορολογούμενους χωρίς παιδιά ανέρχεται σε 8.636 ευρώ.

Πίνακας 2: Αφορολόγητο εισόδημα για οικογένειες με παιδιά. 

Μείωση ΕΝΦΙΑ σε ασφαλισμένα ακίνητα
Με τη διάταξη του άρθρου 44 μειώνεται κατά 10% του ΕΝ.Φ.Ι.Α., για τα έτη 2024 και επόμενα, επί ασφαλισμένων κατοικιών φυσικών προσώπων, για φυσικές καταστροφές, υπό προϋποθέσεις.
Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση, με τη ρύθμιση χορηγείται έκπτωση από τον ΕΝ.Φ.Ι.Α. έτους 2024 και επομένων σε φορολογούμενους φυσικά πρόσωπα που έχουν ασφαλίσει την κατοικία τους για φυσικές καταστροφές για το σύνολο της αξίας της. Η ρύθμιση εντάσσεται στα προληπτικού χαρακτήρα μέτρα φορολογικών κινήτρων για τη θωράκιση των πολιτών και της εθνικής οικονομίας απέναντι σε ακραία, έκτακτα φυσικά φαινόμενα τα οποία ανατρέπουν τον ατομικό προγραμματισμό και τον γενικότερο εθνικό σχεδιασμό.
Σύμφωνα με την διάταξη, όπως αυτή ψηφίστηκε, στο άρθρο 3 του ν. 4223/2013 (Α’ 287), περί απαλλαγών από τον Ενιαίο Φόρο Ιδιοκτησίας Ακινήτων (ΕΝ.Φ.Ι.Α.), προστίθεται παρ. 7Ζ ως εξής:
«7Ζ. Για τα έτη 2024 και επόμενα, ο ΕΝ.Φ.Ι.Α. μειώνεται κατά δέκα τοις εκατό (10%) για κατοικίες φυσικών προσώπων που ασφαλίζονται σε ασφαλιστική επιχείρηση εγγεγραμμένη στο Μητρώο Ασφαλιστικών Επιχειρήσεων, που τηρείται στη Διεύθυνση Εποπτείας Ιδιωτικής Ασφάλισης της Τράπεζας της Ελλάδος, για σεισμό, πυρκαγιά και πλημμύρα, εφόσον η ασφάλιση καλύπτει το σύνολο της αξίας του ακινήτου.
Ως αξία του ακινήτου, για τις ανάγκες εφαρμογής του πρώτου εδαφίου, λαμβάνεται η αξία ανακατασκευής του κτίσματος ή των κτισμάτων, μη υπολογιζόμενης της αξίας του οικοπέδου, η οποία δεν μπορεί να υπολείπεται των χιλίων (1000) ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο.
Προϋπόθεση για την εφαρμογή του παρόντος είναι η ασφάλιση να αφορά το προηγούμενο έτος με διάρκεια τουλάχιστον τριών (3) μηνών.
Αν η διάρκεια της ασφάλισης του πρώτου εδαφίου είναι μικρότερη του ενός (1) έτους, η μείωση του ΕΝ.Φ.Ι.Α. προσαρμόζεται αναλογικά.
Με κοινή απόφαση του Υπουργού Οικονομικών και του Διοικητή της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων καθορίζεται το κόστος της αξίας ανακατασκευής του ακινήτου, μπορεί να αναπροσαρμόζεται το ποσό του δευτέρου εδαφίου, καθώς και να ρυθμίζεται κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια για την εφαρμογή του παρόντος.».
Βέβαια αναμένουμε περισσότερες διευκρινίσεις με τις σχετικές αποφάσεις και οδηγίες που θα δοθούν, διευκρινίσεις που είναι αναγκαίες, ειδικά για το τι θα ισχύσει για την ασφάλιση των κτηρίων για το τρέχων φορολογικό έτος, ώστε η έκπτωση να ισχύσει και για τον ΕΝΦΙΑ που θα βγει το Μάιο του 2024.
Προσοχή! Η έκπτωση του 10% αφορά μόνο φυσικά πρόσωπα και το συγκεκριμένο ακίνητο που είναι ασφαλισμένο. 

Απαλλαγή ΕΝΦΙΑ σε πυρόπληκτους
Με το άρθρο 69 προβλέπεται η απαλλαγή για τρία (3) έτη από τον Ενιαίο Φόρο Ιδιοκτησίας Ακινήτων (Ε.Ν.Φ.Ι.Α.) των (συγκεκριμένων) κτισμάτων που ευρίσκονται σε πληγείσες περιοχές από τις πυρκαγιές του Ιουλίου 2023.
Η σχετική διάταξη όπως ψηφίστηκε είναι:

Άρθρο 69
Απαλλαγή από τον Ενιαίο Φόρο Ιδιοκτησίας Ακινήτων 2023, 2024 και 2025 για τα κτίσματα μετά του αναλογούντος οικοπέδου που ευρίσκονται σε πληγείσες περιοχές από τις πυρκαγιές Ιουλίου 2023 – Προσθήκη παρ. 7Η στο άρθρο 3 του ν.4223/2013.
Στο άρθρο 3 του ν.4223/2013 (Α’ 287) περί των απαλλαγών από τον Ενιαίο Φόρο Ιδιοκτησίας Ακινήτων (ΕΝ.Φ.Ι.Α.), προστίθεται παρ. 7Η προκειμένου να απαλλαγούν από την υποχρέωση καταβολής ΕΝ.Φ.Ι.Α. για τα έτη 2023, 2024 και 2025 τα κτίσματα μετά του αναλογούντος οικοπέδου που ευρίσκονται σε πληγείσες περιοχές από τις πυρκαγιές του Ιουλίου 2023, ως εξής:
«7Η. Ειδικά για τα έτη 2023, 2024 και 2025 απαλλάσσονται τα κτίσματα μετά του αναλογούντος οικοπέδου που ευρίσκονται σε περιοχές που επλήγησαν από τις πυρκαγιές που εκδηλώθηκαν τον μήνα Ιούλιο του 2023 έως και την 25η Ιουλίου 2023 και για τις οποίες εκδίδονται αποφάσεις του Γενικού Γραμματέα Πολιτικής Προστασίας για την κήρυξη τους σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, εφόσον οι ιδιοκτήτες τους είναι κάτοχοι Δελτίου Επανελέγχου ή Έκθεσης Αυτοψίας, σύμφωνα με τα οποία το κτήριο έχει χαρακτηριστεί επικίνδυνο ή ακατάλληλο για χρήση, ή Πρωτοκόλλου Αυτοψίας Επικινδύνως Ετοιμόρροπου Κτηρίου της Γενικής Γραμματείας Αποκατάστασης Φυσικών Καταστροφών και Κρατικής Αρωγής του Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, που εκδίδονται έως την 31η.1.2024, και κατά τον κρίσιμο χρόνο η κυριότητα ή τα λοιπά εμπράγματα δικαιώματα στο ακίνητο ανήκουν στον υπόχρεο σε φόρο για τα έτη αυτά. Για τη χορήγηση της απαλλαγής υποβάλλεται αίτηση για τα έτη 2023 και 2024 στη Φορολογική Διοίκηση από τον δικαιούχο αυτής, η οποία ισχύει και για το επόμενο έτος.».
Είναι κατανοητό ότι η διοίκηση θα πρέπει αν επεκτείνει την σχετική διάταξη, με το άνοιγμα της Βουλής , μιας και έχουμε και τις νέες πιο καταστροφικές πυρκαγιές αυτές τις ημέρες σε Αττική, Βοιωτία, Έβρο και Ροδόπη. Ίσως θα πρέπει να ενσωματωθεί στον νόμο μια διάταξη που θα προβλέπει σε περίπτωση καταστροφών, η απαλλαγή αυτή χωρίς να υπάρχει η ανάγκη σε κάθε καταστροφή να ψηφίζεται και νέα διάταξη.

Λοιπές διατάξει
Στο νόμο 5045 (ΦΕΚ Α’ 136/29-07-2023), και τις διατάξεις για την παράταση των φορολογικών δηλώσεων μέχρι 31.8.2022, για τις οποίες έχουμε γράψει σε παλιότερα άρθρα μας, υπάρχουν ακόμη:

– Με το άρθρο 46 παρατείνεται έως τον Οκτώβριο το Market Pass
Με τη ρύθμιση του άρθρου αυτού επεκτείνεται έως και τον Οκτώβριο του 2023 η οικονομική ενίσχυση του άρθρου 115 του ν. 5007/2023 σε νοικοκυριά για την κάλυψη μέρους της αυξημένης δαπάνης αγοράς ειδών διατροφής λόγω αύξησης του δείκτη τιμών καταναλωτή (Market Pass).

– Με το άρθρο 45 απαλλάσσονται μόνιμα από τη συμμετοχή στη δαπάνη αγοράς φαρμάκων οι πρώην δικαιούχοι του ΕΚΑΣ
Με την παρ. 1 του άρθρου δεύτερου του ν. 4655/2020 θεσπίστηκε η απαλλαγή από τη συμμετοχή στη φαρμακευτική δαπάνη για όσους συνταξιούχους απώλεσαν σταδιακά την παροχή του ΕΚΑΣ, κατ’ εφαρμογή του άρθρου 92 του ν. 4387/2016 (Α’85), με ημερομηνία κατάργησής του την 31.12.2019, για το χρονικό διάστημα από 1η.1.2020 μέχρι την 31η.12.2020.
Η ισχύς της ως άνω διάταξης παρατάθηκε με το άρθρο τρίτο του ν. 4771/2021 (Α’ 16) έως την 31η.12.2021, με το άρθρο 168 του ν. 4876/2021 (Α’ 251) έως την 31.12.2022 και με την παρ. 1 του άρθρου 80 του ν. 5007/2022 (Α’ 241) έως την 31η.12.2023.
Με το άρθρο 45, θεσπίζεται μόνιμη πλήρης απαλλαγή από τη συμμετοχή στη φαρμακευτική δαπάνη των παραπάνω συνταξιούχων ως μόνιμο μέτρο ενίσχυσης του εισοδήματός τους.

– Με το άρθρο 46 θεσπίζεται το Youth Pass για τους νέους 18 και 19 ετών οι οποίοι από εφέτος θα λαμβάνουν 150 ευρώ σε ψηφιακή χρεωστική κάρτα, για την πραγματοποίηση αγορών ή τη λήψη υπηρεσιών από επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στους τομείς του πολιτισμού, του τουρισμού και των μεταφορών.
Σύμφωνα με την αιτιολογική του άρθρου με την ρύθμιση παρέχεται οικονομικό κίνητρο, από το έτος 2023 και επόμενα ύψους εκατόν πενήντα (150) ευρώ κατ’ έτος σε νέους ηλικίας δεκαοκτώ (18) και δεκαεννέα (19) ετών, υπό την προϋπόθεση ότι είναι φορολογικοί κάτοικοι Ελλάδας, για την εξοικείωσή τους και την κατανάλωση πολιτιστικών αγαθών, τουριστικών υπηρεσιών κ.λπ. Η οικονομική διευκόλυνση παρέχεται με τη μορφή ψηφιακής χρεωστικής κάρτας, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την πραγματοποίηση αγορών ή τη λήψη υπηρεσιών από επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στους τομείς του πολιτισμού, του τουρισμού και των μεταφορών.

– Με τη διάταξη του άρθρου 53 προβλέπεται η δυνατότητα χρήσης ψηφιακής υπογραφής σε επιφάνεια καταγραφής (tablet) κατά τους ελέγχους της ΑΑΔΕ
Το άρθρο αυτό εντάσσεται στο πλαίσιο των ρυθμίσεων που αποσκοπούν στον εκσυγχρονισμό του φορολογικού ελέγχου της ΑΑΔΕ. Ειδικότερα με τις διατάξεις αυτές τροποποιείται ο Κώδικας Φορολογικής Διαδικασίας και προβλέπεται η ψηφιοποιημένη ιδιόχειρη υπογραφή επί ηλεκτρονικού εγγράφου με τη φυσική παρουσία του υπογράφοντος σε επιφάνεια καταγραφής (tablet) με τη χρήση γραφίδας. Επιπρόσθετα, εισάγεται στον Κώδικα η έννοια εγγράφων που παράγονται μέσω ηλεκτρονικής εφαρμογής ή μέσω ειδικού πληροφοριακού συστήματος, ως εγγράφων της Φορολογικής Διοίκησης.

– Με το άρθρο 70 εισάγονται ρυθμίσεις για τη στήριξη επιχειρήσεων – εργοδοτών του ιδιωτικού τομέα, σε περιοχές που επλήγησαν από τις πυρκαγιές ή άλλες φυσικές καταστροφές.

Σφίγγει ο κλοιός στις πληρωμές
Η Κεντρική Ένωση Επιμελητηρίων Ελλάδος (ΚΕΕΕ) θα εισπράττει μέσω της ΑΑΔΕ
Όλο και περισσότερες υποχρεώσεις προς φορείς του Δημοσίου ή Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου ή Ιδιωτικού Δικαίου, έχουν την δυνατότητα να εισπράττουν τα «χρεωστούμενα» από τους πολίτες μέσα από την ΑΑΔΕ. Σύμφωνα με δελτίο τύπου που εξέδωσε στις 25 Αυγούστου το Γραφείο Τύπου του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, δίνεται η δυνατότητα βεβαίωσης και είσπραξης εσόδων υπέρ της Κεντρικής Ένωσης Επιμελητηρίων Ελλάδος μέσω των μηχανισμών της ΑΑΔΕ.
Με απόφαση που υπέγραψαν o Υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κωστής Χατζηδάκης, ο Υφυπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Χάρης Θεοχάρης και ο Διοικητής της ΑΑΔΕ, Γιώργος Πιτσιλής, δίνεται η δυνατότητα είσπραξης εσόδων υπέρ της Κεντρικής Ένωσης Επιμελητηρίων Ελλάδος (ΚΕΕΕ) από τις Δ.Ο.Υ. και τα Κέντρα Βεβαίωσης και Είσπραξης (ΚΕ.Β.ΕΙΣ.). Η διαδικασία της βεβαίωσης των τελών ΓΕΜΗ υπέρ της ΚΕΕΕ θα διενεργείται αποκλειστικά και μόνο μέσω των υπηρεσιών διαλειτουργικότητας, μειώνοντας έτσι το διοικητικό κόστος.
Με την απόφαση αυτή ικανοποιείται ένα πάγιο και δίκαιο αίτημα της Κεντρικής Ένωσης Επιμελητηρίων Ελλάδος, αλλά και μεγάλου αριθμού Επιμελητηρίων, ώστε να εκδοθεί Κωδικός Αριθμός Είσπραξης (ΚΑΕ) στην ΚΕΕΕ για τη βεβαίωση και είσπραξη, βάσει των διατάξεων του ΚΕΔΕ, των εσόδων των Επιμελητηρίων. Αντιμετωπίζεται, έτσι, το ζήτημα της βεβαίωσης και είσπραξης ληξιπρόθεσμων οφειλών των μελών των Επιμελητηρίων, ως δικαιωμάτων τρίτων. Πρόκειται για ένα ζήτημα που απασχολούσε επί σειρά ετών την επιμελητηριακή κοινότητα, καθώς υπήρχε αδυναμία είσπραξης επιμελητηριακών εσόδων από ορισμένα Επιμελητήρια, με αποτέλεσμα να υπάρχουν Επιμελητήρια δύο ταχυτήτων, με ανείσπρακτα έσοδα και με σοβαρά προβλήματα βιωσιμότητας.
Η νέα ρύθμιση δίνει τη δυνατότητα βεβαίωσης και είσπραξης εσόδων ΓΕΜΗ υπέρ της ΚΕΕΕ με ηλεκτρονικά μέσα, μέσω υπηρεσιών διαλειτουργικότητας, βάζοντας τέλος στην απώλεια δημοσίων εσόδων. 

* Ο Απόστολος Αλωνιάτης είναι οικονομολόγος-φοροτεχνικός, Α’ Αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Οικονομικών & Φορολογικών Μελετών (Ι.Ο.ΦΟ.Μ), Σύμβουλος Διοίκησης της PROSVASIS AEBE και συγγραφέας.