Πολλά ερωτήματα, λίγες απαντήσεις μέχρι στιγμής για διάφορα φορολογικά, και όχι μόνο, θέματα. Για παράδειγμα στο ερώτημα αν θα γίνει δεκτό το αίτημα των επαγγελματικών φορέων και των επιμελητηρίων για νέο κύκλο ρύθμισης φορολογικών και ασφαλιστικών υποχρεώσεων σε 100 ή 120 δόσεις. 

Απόστολος Αλωνιάτης*

Έως τώρα δεν υπάρχει καμία απάντηση από πλευράς του οικονομικού επιτελείου. Βέβαια, ρόλο για το αν θα εξεταστεί το αίτημα ή όχι θα «παίξει» και ο χρόνος των εκλογών. Αν δηλαδή η κυβέρνηση θα έχει το χρόνο να καταθέσει στη Βουλή έναν τέτοιο νόμο. Επίσης, και πάντα κατά την άποψη μας, καλό θα ήταν οι ρυθμίσεις αυτές να συνοδεύονται από σχετική διάταξη για κατάθεση χωρίς πρόστιμα δηλώσεων των φορολογουμένων, ώστε στην οποιαδήποτε ρύθμιση να περιληφθούν και χρέη από αυτές τις δηλώσεις.
Να θυμίσουμε ότι σήμερα τα μεν ληξιπρόθεσμα φορολογικά χρέη έχουν εκτοξευτεί σε 134 δισ. ευρώ, ενώ το υπόλοιπο των ληξιπρόθεσμων ασφαλιστικών χρεών το τέλος του Ιουνίου 2022 είχαν διαμορφωθεί στα 45,46 δισ. ευρώ. 

Φορολογικά χρέη
Η εξόφληση των φορολογικών χρεών των 4.176.249 οφειλετών, δηλαδή του μισού πληθυσμού της χώρας, μπορεί να ρυθμιστεί σε 24 ή 48 δόσεις, ανάλογα με το είδος του χρέους.
Ειδικότερα, σε έως 24 μηνιαίες δόσεις μπορούν να ρυθμιστούν οφειλές που προέρχονται από φόρο εισοδήματος, ΕΝΦΙΑ, ΦΠΑ και άλλους φόρους και σε έως 48 μηνιαίες δόσεις για οφειλές που προέρχονται από έκτακτη αιτία, δηλαδή από φόρο κληρονομιάς, φορολογικά ή τελωνειακά πρόστιμα. Το ελάχιστο ποσό κάθε μηνιαίας δόσης είναι 30 ευρώ.
Να σημειώσουμε ότι ανάλογα τις δόσεις που επιλέγει ο φορολογούμενος είναι και το επιτόκιο που επιβαρύνεται. Το επιτόκιο αυξάνεται αν η ρύθμιση της οφειλής γίνει από 13 έως 24 δόσεις. Αναλυτικότερα, το επιτόκιο ανέρχεται στο 4,37% για όσους εξοφλήσουν τις φορολογικές τους οφειλές σε 12 δόσεις και σε 5,87% σε όσους επιλέξουν τις 24 δόσεις. Σε περίπτωση που η καταβολή του φόρου γίνει εκπρόθεσμα, τότε η δόση επιβαρύνεται με τόκο 0,73% για κάθε μήνα καθυστέρησης ή 8,76% ετησίως. Για μέχρι 12 μηνιαίες δόσεις, ο τόκος υπολογίζεται µε βάση το τελευταίο δημοσιευμένο μέσο ετήσιο επιτόκιο δανείων σε ευρώ, που δημοσιεύεται από την Τράπεζα της Ελλάδος, πλέον 0,25% και προσαυξάνεται αναλόγως του αριθμού των δόσεων της ρύθμισης. Για περισσότερες από 12 μηνιαίες δόσεις, το επιπλέον είναι 1,5%.

Οι οφειλέτες
Σύμφωνα με την Έκθεση του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους, που κατατέθηκε στη Βουλή, οι οφειλέτες του Δημοσίου είναι οι εξής:
Οι οφειλέτες με χρέη μικρότερα των 50 ευρώ περιορίστηκαν κατά 169.470 ΑΦΜ και ανήλθαν σε 727.407 από 896.877.
Σχεδόν τέσσερις στους δέκα φορολογούμενους (38,5%) με ληξιπρόθεσμα χρέη έχει οφειλές από 50 έως 500 ευρώ . Οι φορολογούμενοι αυτής της κατηγορίας είναι 1.607.182 πολίτες.
Ληξιπρόθεσμα χρέη μεγαλύτερα από 1 εκατ. ευρώ έχουν 8.896 φορολογούμενοι. Σε αυτή την κατηγορία καταγράφεται αύξηση του ληξιπρόθεσμου υπολοίπου κατά 2,3 δισ. ευρώ, ενώ στη συγκεκριμένη κατηγορία συγκεντρώνεται το 80% του συνολικού ληξιπρόθεσμου υπολοίπου και μόλις το 0,2% των οφειλετών.
Το συνολικό ληξιπρόθεσμο υπόλοιπο την 1η Νοεμβρίου 2022, διαμορφώθηκε στα 113,2 δισ. ευρώ. Ποσοστό 23,2% του συνολικού ληξιπρόθεσμου υπολοίπου, που αντιστοιχεί σε 26,3 δισ. ευρώ, αφορά σε οφειλές που χαρακτηρίζονται ως ανεπίδεκτες είσπραξης. Κατά συνέπεια το «πραγματικό» ληξιπρόθεσμο υπόλοιπο, δηλαδή το συνολικό υπόλοιπο μετά την αφαίρεση του ανεπίδεκτου είσπραξης υπολοίπου ανέρχεται την 1/11/2022 στα 86,9 δισ. ευρώ, σημειώνοντας αύξηση κατά 2,1 δισ. ευρώ σε ετήσια βάση.
Από τα 86,9 δισ. ευρώ του «πραγματικού» ληξιπρόθεσμου χρέους μόνο το 51,6% ή 44,8 δισ. ευρώ πηγάζει από φορολογικές οφειλές και όλα τα υπόλοιπα είναι πρόστιμα, δάνεια κ.λπ.
Τα πρόστιμα (φορολογικά και μη φορολογικά) αποτελούν το 27,6% του πραγματικού ληξιπρόθεσμου υπολοίπου, καθώς αγγίζουν τα 24 δισ. ευρώ και οι μη φορολογικές οφειλές (δάνεια, δικαστικά έξοδα, καταλογισμοί κτλ.), οι οποίες αποτελούν το 20,8% του πραγματικού ληξιπρόθεσμου υπολοίπου, ανέρχονται σε 18,1 δισ. ευρώ. Λαμβάνοντας υπόψη ότι 8,8 δισ. ευρώ από τις φορολογικές οφειλές πηγάζουν από αφερέγγυους οφειλέτες και 9,8 δισ. ευρώ αφορούν σε οφειλές με λήξη δόσεων πέραν της τελευταίας δεκαετίας, απομένουν 26,2 δισ. ευρώ οφειλών από τις οποίες, σύμφωνα με στοιχεία της ΑΑΔΕ, πηγάζει άνω του 90% των εισπράξεων. Με άλλα λόγια το σύνολο σχεδόν των εισπράξεων προέρχεται από μόλις το 30,2% του πραγματικού ληξιπρόθεσμου υπολοίπου, που ισοδυναμεί με το 23,2% του συνολικού ληξιπρόθεσμου υπολοίπου.

Ασφαλιστικά Χρέη
Με βάση την τελευταία διαθέσιμη έκθεση του ΚΕΑΟ, στο τέλος Σεπτεμβρίου, το συνολικό χρέος ήταν 45,46 δισ. ευρώ. Επίσης, οι συνολικές ενεργές ρυθμίσεις ήταν 356.208 και το ρυθμισμένο ποσό ξεπερνούσε τα 4,2 δισ. ευρώ. Ειδικά στην πάγια ρύθμιση των 12 δόσεων είχαν καταγραφεί 97.559 ενεργοί οφειλέτες που κατέβαλλαν κανονικά τις μηνιαίες δόσεις τους, με το συνολικά ρυθμισμένο ποσό να ανέρχεται στα 578,4 εκατ. ευρώ. Μέσα σε ένα τρίμηνο, το χρέος είχε αυξηθεί κατά 2,06 δισ. ευρώ, αποκλειστικά από την αύξηση των επιτοκίων από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα που είχε ξεκινήσει από τον περασμένο Ιούλιο.
Η εξόφληση αυτών των χρεών μπορεί να ρυθμιστούν σε έως 24 δόσεις μπορούν από τις 25 Νοεμβρίου, σύμφωνα με τα όσα προβλέπονται στο μίνι ασφαλιστικό νομοσχέδιο (άρθρου 7 του Ν. 4997/2022), ενώ οφειλές που βεβαιώνονται μετά από έλεγχο δύνανται να ρυθμίζονται σε έως 48 μηνιαίες δόσεις. Όπως ισχύει και στη ρύθμιση για τις οφειλές στην εφορία, έτσι και στα ασφαλιστικά ταμεία τα επιτόκια έχουν «παγώσει» για έναν χρόνο.
Σύμφωνα με την e-ΕΦΚΑ Εγκύκλιος 36/01.12.2022, οι οφειλές αυτές:
i. Το ελάχιστο ποσό μηνιαίας δόσης της εν λόγω ρύθμισης δεν μπορεί να είναι μικρότερο των πενήντα (50) ευρώ.
ii. Με την υπαγωγή στη ρύθμιση των κοινοποιούμενων διατάξεων, κατά τη διάρκεια αυτής και εφόσον τηρούνται οι όροι αυτής

Οφέλη της ρύθμισης
Χορηγείται στον οφειλέτη αποδεικτικό ασφαλιστικής ενημερότητας κατά τις ισχύουσες διατάξεις.
Παραγράφεται το αξιόποινο και παύει η ποινική δίωξη σε βάρος του οφειλέτη, κατά το άρθρο 1 του α.ν.86/1967 (Α’ 136), και η σχετική δικογραφία τίθεται στο αρχείο με πράξη του αρμόδιου Εισαγγελέα Πλημμελειοδικών. Για την τυχόν απώλεια της ρύθμισης, το Κ.Ε.Α.Ο. υποχρεούται να ενημερώσει αμελλητί, με σχετική βεβαίωση του χρόνου απώλειας της ρύθμισης και του υπολειπόμενου οφειλόμενου χρέους, τον αρμόδιο Εισαγγελέα Πλημμελειοδικών, ο οποίος με πράξη του ανασύρει τη δικογραφία από το αρχείο και συνεχίζει την ποινική διαδικασία.
Ο διανυθείς χρόνος από την παύση της ποινικής διαδικασίας μέχρι τον χρόνο απώλειας της ρύθμισης δεν υπολογίζεται στον χρόνο παραγραφής της πράξης, κατά παρέκκλιση των χρονικών περιορισμών του άρθρου 113 του Ποινικού Κώδικα (ν. 4619/2019, Α’ 95), περί αναστολής της παραγραφής. Σε περίπτωση ρύθμισης από οφειλέτη, που έχει απωλέσει ρύθμιση στο παρελθόν για την ίδια οφειλή, αναστέλλεται η ποινική δίωξη σε βάρος του οφειλέτη, κατά το άρθρο 1 του α.ν.86/1967, και αναστέλλεται η παραγραφή του ποινικού αδικήματος, κατά παρέκκλιση των χρονικών περιορισμών του άρθρου 113 του Ποινικού Κώδικα.
Αναστέλλεται η εκτέλεση ποινής που έχει επιβληθεί ή, εφόσον άρχισε η εκτέλεσή της, αυτή διακόπτεται.
Αναστέλλεται η συνέχιση της διαδικασίας της αναγκαστικής εκτέλεσης επί κινητών ή ακινήτων. Εάν ο οφειλέτης απωλέσει το ευεργέτημα της ρύθμισης, τα μέτρα που έχουν ανασταλεί συνεχίζονται.
Αναστέλλεται ο χρόνος παραγραφής των οφειλών.
Ειδικά για τη διαχείριση της ποινικής διαδικασίας θα ακολουθήσουν σχετικές οδηγίες.

Απώλεια ρύθμισης
Η απώλεια της ρύθμισης επέρχεται εάν:
– Δεν καταβληθεί εμπρόθεσμα δεύτερη δόση εντός έκαστου δωδεκαμήνου ρύθμισης.
– Δημιουργηθεί νέα οφειλή.
Κατά τη διάρκεια της ρύθμισης επιτρέπεται η καθυστέρηση πληρωμής μιας (1) δόσης ανά δωδεκάμηνο και η καταβολή αυτής γίνεται υποχρεωτικά μέχρι την ημερομηνία καταβολής της επόμενης δόσης με προσαύξηση εκπρόθεσμης καταβολής, η οποία ανέρχεται σε ποσοστό δεκαπέντε τοις εκατό (15%) επί του ποσού της δόσης.
Η απώλεια της πάγιας ρύθμισης συνεπάγεται:
– την απώλεια των ευεργετημάτων αυτής,
– την κατάσταση ως απαιτητού του συνόλου του υπολοίπου της οφειλής που παραμένει ανεξόφλητο και των αναλογούντων σε αυτό προσαυξήσεων,
– την επιδίωξη της είσπραξης της οφειλής με όλα τα προβλεπόμενα από την ισχύουσα νομοθεσία μέτρα,
– την απαγόρευση υπαγωγής της οφειλής σε νέα ρύθμιση, μετά τη μη εμπρόθεσμη καταβολή και δεύτερης δόσης εντός του δωδεκαμήνου. 

Διευκρινίσεις
Στην παρούσα ρύθμιση μπορούν, κατόπιν αιτήματός τους, να υπαχθούν οφειλέτες που τηρούν ρύθμιση 12 δόσεων του ν.4152/2013 όπως αυτός ίσχυε πριν την ψήφιση του παρόντος, προκειμένου να επωφεληθούν από τους ευνοϊκούς όρους των νέων ισχυουσών διατάξεων. Η δυνατότητα αυτή, που παρέχεται ήδη μέσω του ΟΠΣ, σύντομα θα παρασχεθεί και μέσω των Ηλεκτρονικών Υπηρεσιών Κ.Ε.Α.Ο. Μέχρι τότε οι οφειλέτες θα απευθύνονται στις αρμόδιες Υπηρεσίες Κ.Ε.Α.Ο. αιτούμενοι την απώλεια της προηγούμενης ρύθμισης, ώστε στη συνέχεια να προβούν μέσω των Ηλεκτρονικών Υπηρεσιών Κ.Ε.Α.Ο. στη νέα ρύθμιση ν.4997/2022.
Ευνόητο είναι ότι η δυνατότητα παρέχεται αποκλειστικά για οφειλές που έχουν υπαχθεί στην πάγια ρύθμιση των 12 δόσεων, δηλαδή σε ρυθμίσεις του ν.4152/2013 που φέρουν ημερομηνία αίτησης έως 28/11/2022.
Ιδιαίτερα στην περίπτωση που το αίτημα αφορά παράλληλη πάγια ρύθμιση, δυνατότητα υπαγωγής στο μεγαλύτερο αριθμό δόσεων, βάσει των νέων διατάξεων, παρέχεται αποκλειστικά για τις οφειλές που είχαν ήδη ενταχθεί στο προηγούμενο σχήμα πάγιας ρύθμισης. 

Επιλογή ασφαλιστικής κλάσης μη μισθωτών
Ελεύθεροι Επαγγελματίες, Αυτοαπασχολούμενοι και Αγρότες επιλέγουν ασφαλιστική κατηγορία για το νέο ασφαλιστικό έτος (2023).
Σύμφωνα με τις οδηγίες που έχουν δοθεί, η δήλωση μπορεί να γίνει στον διαδικτυακό τόπο του e-ΕΦΚΑ (www.efka.gov.gr) και στην ειδική ηλεκτρονική πλατφόρμα (https://www.efka.gov.gr/el/asphalismenoi/me-misthotoi/epilogi-asfalistikis-katigorias), μέσω της οποίας οι ασφαλισμένοι ελεύθεροι επαγγελματίες, αυτοτελώς απασχολούμενοι και αγρότες μπορούν να επιλέξουν ελεύθερα την ασφαλιστική κατηγορία στην οποία επιθυμούν να καταταχθούν για το νέο έτος 2023 (Ενότητα Ασφαλισμένοι – Επιλογή Ασφαλιστικής Κατηγορίας Κύριας Ασφάλισης Επικουρικής Ασφάλισης και Εφάπαξ Παροχών από 1/1/2023).
Η επιλογή ασφαλιστικής κατηγορίας δηλώνεται για τους κλάδους Κύριας και Επικουρικής Ασφάλισης και Εφάπαξ Παροχής σε ενιαία αίτηση και ισχύει για όλο το έτος. Η προθεσμία υποβολής της αίτησης – δήλωσης επιλογής ασφαλιστικής κατηγορίας έχει καταληκτική ημερομηνία την 31η/1/2023.
Διευκρινίζεται ότι οι ασφαλισμένοι που δεν θα υποβάλλουν αίτηση – δήλωση επιλογής/μεταβολής θα παραμείνουν, για το έτος 2023, στην κατηγορία που είχαν καταταχθεί το προηγούμενο έτος.
Υπενθυμίζεται ότι η επιλογή των ανώτερων ασφαλιστικών κατηγοριών οδηγεί και σε υψηλότερες συνταξιοδοτικές παροχές.
Προσοχή! Με τις διατάξεις των άρθρων 31, 35, 36, 37 και 45 του Ν.4670/2020, από την 1.1.2023 έως 31.12.2024 τα ανωτέρω ποσά των ασφαλιστικών κατηγοριών Κλάδων Σύνταξης, Υγειονομικής Περίθαλψης, Επικουρικής Ασφάλισης και Εφάπαξ Παροχών των Μη Μισθωτών ασφαλισμένων, Ελεύθερων Επαγγελματιών, Αυτοαπασχολούμενων και Αγροτών, από 1.1.2023 θα προσαυξηθούν με διαπιστωτική πράξη του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, κατά το ποσοστό μεταβολής του μέσου ετήσιου γενικού δείκτη τιμών καταναλωτή του έτους 2022.

Νέες ασφαλιστικές εισφορές

Α. Για τους ελεύθερους επαγγελματίες
Αναλυτικά, σύμφωνα με το ποσοστό του πληθωρισμού, το 2023 οι ασφαλιστικές εισφορές αναμένεται να διαμορφωθούν ως εξής:
– Πρώτη και η χαμηλότερη ασφαλιστική κατηγορία: Οι ασφαλιστικές εισφορές αναμένεται να διαμορφωθούν στα 231 ευρώ (+ 21 ευρώ) από 210 ευρώ που είναι σήμερα ( για τον κλάδο σύνταξης και υγείας )
– Δεύτερη ασφαλιστική κατηγορία: Οι ασφαλιστικές εισφορές αναμένεται να ανέλθουν στα 277,2 ευρώ από 252 ευρώ που είναι σήμερα
– Τρίτη ασφαλιστική κατηγορία: Οι ασφαλιστικές εισφορές αναμένεται να διαμορφωθούν στα 332.2 ευρώ από 302 ευρώ που είναι σήμερα
– Τέταρτη ασφαλιστική κατηγορία: Οι ασφαλιστικές εισφορές αναμένεται να ανέλθουν στα 399.3 ευρώ από 363 ευρώ που είναι σήμερα
– Πέμπτη ασφαλιστική κατηγορία: Οι ασφαλιστικές εισφορές αναμένεται να διαμορφωθούν στα 478.5 ευρώ από 435 ευρώ που είναι σήμερα
– Έκτη ασφαλιστική κατηγορία: Οι ασφαλιστικές εισφορές αναμένεται να ανέλθουν στα 622.6 ευρώ από 566 ευρώ που είναι σήμερα 

Β. Για τους αγρότες
Οι ασφαλιστικές εισφορές των αγροτών αναμένεται να διαμορφωθούν ως εξής το 2023:
– Πρώτη ασφαλιστική κατηγορία: Οι ασφαλιστικές εισφορές αναμένεται να διαμορφωθούν στα 137.5 ευρώ από 125 ευρώ που είναι σήμερα
– Δεύτερη ασφαλιστική κατηγορία: Οι ασφαλιστικές εισφορές αναμένεται να ανέλθουν στα 165 ευρώ από 150 ευρώ που είναι σήμερα
– Τρίτη ασφαλιστική κατηγορία: ασφαλιστικές εισφορές αναμένεται να διαμορφωθούν στα 198 ευρώ από 180 ευρώ που είναι σήμερα
– Τέταρτη ασφαλιστική κατηγορία: ασφαλιστικές εισφορές αναμένεται να ανέλθουν στα 238.7 ευρώ από 217 ευρώ που είναι σήμερα
– Πέμπτη ασφαλιστική κατηγορία: ασφαλιστικές εισφορές αναμένεται να διαμορφωθούν στα 286 ευρώ από 260 ευρώ που είναι σήμερα
– Έκτη ασφαλιστική κατηγορία: ασφαλιστικές εισφορές αναμένεται να ανέλθουν στα 372.9 ευρώ από 339 ευρώ που είναι σήμερα
Να σημειωθεί ότι επιπλέον των ποσών αυτών υπάρχει εισφορά υπέρ ταμείου ανεργία 10 ευρώ την οποία και ακούγεται ότι θα καταργήσει το υπουργείο , ώστε να μην φανούν μεγάλες οι αυξήσεις των ασφαλιστικών εισφορών των μη μισθωτών.

* Ο Απόστολος Αλωνιάτης είναι οικονομολόγος-φοροτεχνικός, Α’ Αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Οικονομικών & Φορολογικών Μελετών (Ι.Ο.ΦΟ.Μ), Σύμβουλος Διοίκησης της PROSVASIS AEBE και συγγραφέας.