Εισαγωγή – Μικρό ιστορικό
Η συζήτηση για τα Ηλεκτρονικά Βιβλία ξεκίνησε στα τέλη του 2018, με στόχο την ενημέρωση της ΑΑΔΕ για τα τιμολόγια που εκδίδουν οι επιχειρήσεις.
Η καινοτομία του εγχειρήματος ήταν η αποστολή των τιμολογίων από τη μία μόνο πλευρά, δηλαδή μόνο από τον εκδότη.

Απόστολος Αλωνιάτης*

Με αυτό τον τρόπο δεν θα υπήρχαν οι αποκλίσεις στις Συγκεντρωτικές Καταστάσεις Πελατών Προμηθευτών (ΜΥΦ ή ΚΕΠΥΟ), που παρουσιάζονται στο ισχύoν σήμερα σύστημα, που είναι δυσλειτουργικό ξεπερασμένο και αναποτελεσματικό.
Ο κύριος και άμεσος στόχος ήταν και είναι ο έλεγχος της εισπραξιμότητας του ΦΠΑ, μιας και τα τιμολόγια του εκδότη διαμορφώνουν τα έσοδα του, αλλά και αποτελούν τα έξοδα για τον λήπτη των τιμολογίων, με αποτέλεσμα να υπάρχει άμεσα διασταύρωση των υποβαλλόμενων δηλώσεων ΦΠΑ με τα Ηλεκτρονικά Βιβλία, από την ΑΑΔΕ, πρώτα για την είσπραξη του ΦΠΑ, αλλά επιπλέον και για τους άλλους παρακρατούμενους φόρους που πρέπει να αποδώσει η επιχείρηση.
Στο βάθος όμως του όλου project, κρύβεται η φάκα, που δεν είναι άλλη από τη συγκέντρωση όλων εκείνων των στοιχείων που χρειάζεται η διοίκηση για να υλοποίηση τη μέθοδο ελέγχου από το γραφείο, μιας και η επιχείρηση θα «ανεβάζει», όλα εκείνα τα στοιχεία που χρειάζεται η ΑΑΔΕ για να προβεί σε έλεγχο χωρίς να χρειαστούν οι υπάλληλοι της να πάνε στην επιχείρηση και μάλιστα με το κατάλληλο λογισμικό θα γίνεται και αυτόματα ο έλεγχος πρωτογενώς μέσα από τις αποκλίσεις. Στη συνέχεια οι ελεγκτές θα αξιοποιούν τα πρώτα ευρήματα του ελέγχου για τις υπόλοιπες διαδικασίες, και εφόσον δεν υπάρχει συμμόρφωση θα κάνουν αυτό που γνωρίζουν.
Τρία είναι τα στοιχεία που συνηγορούν στα παραπάνω.
α) ότι το project εκπονείται από την Διεύθυνση Ελέγχων
β) ότι τα στοιχεία που ζητούνται είναι αυτά που περιγράφονται στις αποφάσεις για τις ελεγκτικές διαδικασίες και που ακολουθούνται στον έλεγχο των επιχειρήσεων (ΠΟΛ.1124/18.6.2015 και ΠΟΛ.1036/9.3.2017, που αφορούν τον έλεγχο στα διπλογραφικά βιβλία, ΠΟΛ.1293/23.7.2019 που αφορά τον έλεγχο για τα απλογραφικά βιβλία).
γ) ότι η ανάπτυξη του ενός από τα δυο βιβλία (Βιβλίο Αναλυτικών Εγγραφών), έχει την ίδια ακριβώς ανάπτυξη με τα έντυπα που χρησιμοποιούν οι ελεγκτές της ΑΑΔΕ στους φορολογικούς ελέγχους.
Στις αρχικές παρουσιάσεις υπήρχε και η online αποστολή του Δελτίου Αποστολής (ή «Παραστατικό Διακίνησης» ή «Συνοδευτικό Διακίνησης Αποθεμάτων» ή «Έγγραφο διακίνησης μη τιμολογηθέντων αποθεμάτων» ή «Συγκεντρωτικό δελτίο διακίνησης»), το οποίο στα μέσα του 2022 θα υλοποιηθεί και αυτό σαν υποχρέωση από τις επιχειρήσεις.
Σύμφωνα με τον σχεδιασμό πριν από την έναρξη της διακίνησης το παραστατικό θα λαμβάνει αριθμό από την ΑΑΔΕ (ΜΑΡΚ), αριθμός ο οποίος θα το ακολουθεί σε όλη την διακίνηση και θα είναι το αναγνωριστικό του. Δηλαδή, επαναφορά της θεώρησης που υπήρχε παλιά, αλλά με άλλο τρόπο ηλεκτρονικά.
Το σχέδιο για τη σήμανση του Δελτίου Αποστολής πάγωσε προς το παρόν, όπως ανέφερα και πιο πάνω, αν και στα παραστατικά που δόθηκαν από την ομάδα υλοποίησης του myDATA, περιέχουν και κωδικούς παραστατικών που αφορούν τη διακίνηση.
Είναι όμως στην άμεση σκέψη εφαρμογής από την ΑΑΔΕ, αφού έχουν δοθεί κωδικοί διαβίβασης οι οποίοι όμως σήμερα είναι ανενεργοί

Νομοθετικό πλαίσιο
Το νομοθετικό πλαίσιο, άρχισε να διαμορφώνεται με το άρθρο 30 του Ν.4646/12.12.2019 (ΦΕΚ Α’ 201/12-12-2019)
«Προσθήκη άρθρου 15 Α στον ΚΦΔ για την ηλεκτρονική διαβίβαση δεδομένων στην ΑΑΔΕ
1. Μετά το άρθρο 15 του ν.4174/2013 προστίθεται νέο άρθρο 15 Α, ως εξής:

«Άρθρο 15Α
Υποχρεωτική ηλεκτρονική διαβίβαση πληροφοριών από τρίτους
«1. Οι οντότητες του άρθρου 1 του ν.4308/2014 (Α’251) υποχρεούνται να διαβιβάζουν ηλεκτρονικά στην Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων δεδομένα των εκδιδόμενων λογιστικών αρχείων-στοιχείων ανεξαρτήτως της μεθόδου έκδοσης αυτών, των τηρούμενων λογιστικών αρχείων-βιβλίων, των φορολογικών ηλεκτρονικών μηχανισμών, των φορολογικών μνημών και των αρχείων που δημιουργούν οι φορολογικοί ηλεκτρονικοί μηχανισμοί.» 

Η ολοκλήρωση του νομοθετικού πλαισίου αναμένεται με την έκδοση αποφάσεων από την ΑΑΔΕ και το Υπουργείο Οικονομικών, αλλά και εγκυκλίων για την «ορθή και ομοιόμορφη εφαρμογή», όπως συνηθίζεται, και επιπλέον είναι πλέον αναπόφευκτο ότι πρέπει να γίνει για να εφαρμοστούν όλα αυτά.
Η σχετική εξουσιοδότηση έχει δοθεί από τον ίδιο τον νόμο, όπως περιγράφεται στην δεύτερη παράγραφο του 30 του Ν.4646/2019.
«2. Με κοινή απόφαση του Υπουργού Οικονομικών και του Διοικητή της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων καθορίζονται ο χρόνος διαβίβασης, η έκταση εφαρμογής, οι εξαιρέσεις, οι ειδικότερες υποχρεώσεις των οντοτήτων της παρ. 1, καθώς και κάθε άλλο θέμα, διαδικασίες και λεπτομέρειες για την εφαρμογή των υποχρεώσεων των οντοτήτων της παρ.1.»
Βάσει του άρθρου 15Α, έχουν εκδοθεί σχετικές αποφάσεις με βασική την A.1138/2020 (ΦΕΚ 2470/Β’/22.6.2020) και πολλές τροποποιήσεις της αρχικής απόφασης, που δεν αφορούσαν μόνο τις παρατάσεις που δόθηκαν, αλλά και διαφοροποιήσεις στα ζητούμενα στοιχεία.
Καθορισμός της έκτασης εφαρμογής, του χρόνου και της διαδικασίας ηλεκτρονικής διαβίβασης δεδομένων στην Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων, καθώς και κάθε άλλου αναγκαίου θέματος για την εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 15Α του ν.4174/2013 (Κ.Φ.Δ.)
Οι λοιπές αποφάσεις που έχουν εκδοθεί απλά τροποποιούν τη βασική απόφαση για την εφαρμογή των myDATA.

Ποιοι έχουν την υποχρέωση;
Την υποχρέωση για την διαβίβαση των στοιχείων τους στην ΑΑΔΕ, έχουν όλες οι επιχειρήσεις, ανεξαρτήτως μεγέθους, τηρουμένων βιβλίων ή τρόπου έκδοσης των παραστατικών τους, που είναι υπόχρεες τηρήσεις των Ελληνικών Λογιστικών Βιβλίων.
Από την αποστολή εξαιρούνται:
α) Βάσει της Α.1138/2020
– Οι Ιερές Μονές του Αγίου Όρους,
– Το Δημόσιο, οι Περιφέρειες, οι Νομαρχίες, οι Δήμοι, οι Κοινότητες και τα λοιπά νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, για τις δραστηριότητες ή πράξεις, τις οποίες πραγματοποιούν ως δημόσια εξουσία, με την προϋπόθεση ότι οι πράξεις αυτές δεν υπόκεινται σε Φ.Π.Α..
β) Μη υπόχρεοι τήρησης ΕΛΠ
– Οι αγρότες του ειδικού καθεστώτος Φ.Π.Α. του ν. 2859/2000,
– Τα φυσικά πρόσωπα, τα οποία, ευκαιριακά και ως παρεπόμενη απασχόληση, πωλούν προϊόντα ή παρέχουν υπηρεσίες, εφόσον οι συναλλαγές αυτές δεν υπερβαίνουν το ποσό των 10.000 ευρώ ετησίως,
– Δημόσιοι ή ιδιωτικοί υπάλληλοι ή συνταξιούχοι που είναι συγγραφείς ή εισηγητές εκπαιδευτικών προγραμμάτων και σεμιναρίων, εφόσον δεν ασκούν άλλη επιχειρηματική δραστηριότητα. ( άρθρο 39, Ν. 4308/2014 )

Τι είναι τα Ηλεκτρονικά Βιβλία;
Πολλοί μπερδεύουν την ηλεκτρονική τιμολόγηση με τα Ηλεκτρονικά Βιβλία.
Η ηλεκτρονική τιμολόγηση έχει σχέση με την έκδοση των παραστατικών και όχι με την ενημέρωση της ΑΑΔΕ με τα εκδιδόμενα παραστατικά και όχι μόνο.
Για την ενημέρωση των Ηλεκτρονικών Βιβλίων η ΑΑΔΕ έχει δημιουργήσει την ηλεκτρονική πλατφόρμα MyDATA: (my Digital Accounting & Tax Application) ή «Η Ψηφιακή μου Λογιστική & Φορολογική Εφαρμογή».
Είναι η πλατφόρμα των Ηλεκτρονικών Βιβλίων της ΑΑΔΕ, στην οποία:
– παρακολουθείται το σύνολο των συναλλαγών εσόδων / εξόδων των επιχειρήσεων και λοιπών οντοτήτων που τηρούν Λογιστικά Αρχεία κατά τα Ελληνικά Λογιστικά Πρότυπα (ΕΛΠ) και
– απεικονίζεται το λογιστικό και φορολογικό αποτέλεσμα των επιχειρήσεων, όπως προκύπτει από τα δεδομένα των Ηλεκτρονικών Βιβλίων, για όλες τις Επιχειρήσεις και λοιπές οντότητες που τηρούν Λογιστικά Αρχεία κατά τα ΕΛΠ και σύμφωνα με τις ειδικότερες προβλέψεις του νόμου.
Στόχος είναι να δημιουργηθούν στο MyDATA δυο βιβλία:
– Το Βιβλίο Αναλυτικών Εγγραφών (Αναλυτικό Βιβλίο), όπου καταχωρείται η Σύνοψη των Παραστατικών εσόδων / εξόδων των Επιχειρήσεων, γίνεται ο χαρακτηρισμός των συναλλαγών και διενεργούνται οι αναγκαίες λογιστικές εγγραφές τακτοποίησης για τον προσδιορισμό του λογιστικού και φορολογικού αποτελέσματος κάθε έτους και
– Το Βιβλίο Συνοπτικής Απεικόνισης (Συνοπτικό Βιβλίο), όπου εμφανίζονται συγκεντρωτικά τα αποτελέσματα της Επιχείρησης σε μηνιαία και ετήσια βάση.
Η συμπλήρωση των στοιχείων που χρειάζονται για να ενημερωθούν τα στοιχεία στα δυο βιβλία διαβιβάζονται από τις επιχειρήσεις ως εξής:

Εκδότης
Ο Εκδότης υποχρεούται να διαβιβάζει τις Συνόψεις όλων των Παραστατικών που εκδίδει (B2B-B2G-B2C). Ειδικότερα:
– τα Αντικριζόμενα Παραστατικά του, δηλαδή τα παραστατικά που εκδίδει προς Λήπτες (B2B-B2G) που τα στοιχεία ταυτοποίησης τους αναγράφονται σε αυτά (κατά βάση τα Τιμολόγια Πώλησης ημεδαπής / αλλοδαπής ) κατά ΕΛΠ
– τα μη Αντικριζόμενα Παραστατικά του, δηλαδή τα παραστατικά που εκδίδει προς ιδιώτες ημεδαπής / αλλοδαπής (B2C) των οποίων τα στοιχεία ταυτοποίησης δεν αναγράφονται σε αυτά.

Διευκρίνηση: Με τη Σύνοψη του παραστατικού εννοούμε συγκεκριμένα χαρακτηριστικά στοιχεία του παραστατικού.
Για παράδειγμα σε περίπτωση που έχουμε έκδοση και διαβίβαση «Τιμολόγιο Πώλησης», με 100 είδη εμπορευμάτων (100 γραμμές ανά είδος) και ένα συντελεστή Φ.Π.Α. 24%, στην ΑΑΔΕ διαβιβάζεται και κατόπιν απεικονίζεται μία γραμμή, με στοιχεία συναλλασσόμενων, στοιχεία συναλλαγής, συνολική καθαρή αξία και Φ.Π.Α.. Στην ίδια περίπτωση συναλλαγής με δύο συντελεστές Φ.Π.Α. (24% και 13%), στην ΑΑΔΕ απεικονίζονται δύο γραμμές συναλλαγής κ.ο.κ.
Στην πλατφόρμα myDATA, θα αποστείλουμε:
– Στοιχεία αντισυμβαλλόμενων ημεδαπής / αλλοδαπής
– Είδος Σύνοψης Παραστατικού: «Τιμολόγιο Πώλησης»
– Στοιχεία Συναλλαγής (χωρίς Περιγραφή Ειδών – Υπηρεσιών)
– Καθαρή Αξία + ΦΠΑ – Παρακρατήσεις + Λοιποί Φόροι + Χαρτόσημα + Τέλη -Κρατήσεις Λοιπών Φορέων του Δημοσίου = Συνολική Αξία Παραστατικού
– Συσχετιζόμενα Παραστατικά (Πιστωτικά, Συμπληρωματικά)

Λήπτης
Ο Λήπτης υποχρεούται να διαβιβάζει Σύνοψη:
– των μη Αντικριζόμενων Παραστατικών που λαμβάνει. Πρόκειται για παραστατικά εξόδων του, για τα οποία έχουν εκδοθεί στοιχεία λιανικής πώλησης, ημεδαπής / αλλοδαπής
– των Αντικριζόμενων Παραστατικών που έχει λάβει, είτε από Εκδότη αλλοδαπής, είτε από Εκδότη ημεδαπής που δεν διαβίβασε τη σχετική Σύνοψη μέσα στην προβλεπόμενη προθεσμία (είναι η μόνη περίπτωση που το τιμολόγιο δεν το «ανεβάζει» ο εκδότης αλλά ο λήπτης του παραστατικού).
– Εξαιρετικά, για τα φορολογικά έτη 2020, 2021 και 2022, οι οντότητες παροχής ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου (Δ.Ε.Η. και λοιποί πάροχοι), η Ε.Υ.Δ.Α.Π., οι λοιπές οντότητες πώλησης ύδατος μη ιαματικού, οι οντότητες παροχής τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών και συνδρομητικής τηλεόρασης, οι οντότητες εκμεταλλευτές διοδίων, τα πιστωτικά ιδρύματα, καθώς και η Τράπεζα της Ελλάδος διαβιβάζουν τα συγκεκριμένα δεδομένα, συγκεντρωτικά, στον ίδιο, ως άνω, οριζόμενο χρόνο, ανά περίπτωση. 

Τι διαβιβάζουν όλες οι Επιχειρήσεις:

Α) Χαρακτηρισμός Συναλλαγών
Όλες οι Επιχειρήσεις διαβιβάζουν Χαρακτηρισμό Συναλλαγών για τα Παραστατικά που έχουν εκδώσει και έχουν λάβει.
Σκοπός του Χαρακτηρισμού είναι η ορθή λογιστική απεικόνιση των συναλλαγών στα Ηλεκτρονικά Βιβλία.
Ο Χαρακτηρισμός Συναλλαγών περιλαμβάνει:
α) την κατάταξη των συναλλαγών εξόδων σε αγορές – έξοδα – πάγια κ.ά.
β) την κατάταξη των συναλλαγών εσόδων σε πωλήσεις αγαθών – υπηρεσιών – παγίων κ.ά.
Σημείωση: Ανάλογα με τον τρόπο διαβίβασης που θα επιλέξει η Επιχείρηση, ο Χαρακτηρισμός των Εσόδων μπορεί να γίνεται:
– είτε κατά τη διαβίβαση της Σύνοψης του Παραστατικού (αποστολή του παραστατικού στο MyDATA)
– είτε εκ των υστέρων, μεμονωμένα ή μαζικά.
Ο Χαρακτηρισμός των Εξόδων γίνεται πάντοτε εκ των υστέρων.
Σημείωση: Ο χαρακτηρισμός των παραστατικών είναι αναγκαίος, τόσο στα παραστατικά πωλήσεων όσο και στα παραστατικά δαπανών.
Στην πρώτη περίπτωση με το Τιμολόγιο Πώλησης μπορεί η επιχείρηση να πουλάει αγαθά και εμπορεύματα, αλλά παράλληλα με το ίδιο παραστατικό να πουλήσει και ένα πάγιο.
Στην δεύτερη περίπτωση μπορεί το τιμολόγιο να αφορά εμπορεύματα, πρώτες και βοηθητικές ύλες, πάγια ή σε ένα τιμολόγιο αγοράς να υπάρχουν π.χ. εμπορεύματα και πάγια.

Β) Λογιστικές Εγγραφές Τακτοποίησης
Όλες οι Επιχειρήσεις διαβιβάζουν δεδομένα των λογιστικών εγγραφών που διαμορφώνουν τη λογιστική και φορολογική τους βάση, για την εξαγωγή του λογιστικού και φορολογικού αποτελέσματος κάθε φορολογικού έτους.
Τα δεδομένα αυτά διαβιβάζονται αυτοματοποιημένα (μέσω διαλειτουργικότητας) ή καταχωρητικά.
Διαβιβάζονται:
– διακριτά για τις εγγραφές μισθοδοσίας και αποσβέσεων και
– συγκεντρωτικά για τις εγγραφές τακτοποίησης εσόδων/εξόδων, που διενεργούνται στο τέλος της περιόδου (τουλάχιστον μία εγγραφή για τα έσοδα και τουλάχιστον μία για τα έξοδα).

Κωδικοποιημένα παραστατικά
Όλες οι επιχειρήσεις ανεβάζουν τα στοιχεία που απαιτούνται μέσω κωδικοποιημένων παραστατικών, με βάσει την κωδικοποίηση που έχει κάνει η διεύθυνση ελέγχων.
Σύμφωνα με τη δημοσιοποίηση αυτών που έχει γίνει μέχρι σήμερα τα παραστατικά αυτά μπορεί να είναι:
Τιμολόγιο Πώλησης
Τιμολόγιο Παροχής Υπηρεσιών
Τίτλος Κτήσης
Πιστωτικό Τιμολόγιο
Στοιχείο Αυτοπαράδοσης – Ιδιοχρησιμοποίησης
Παραστατικό Διακίνησης
Απόδειξη Παροχής Υπηρεσιών
Απόδειξη Λιανικής Πώλησης
Πιστωτικό Λιανικής Πώλησης
Συμβόλαιο (έσοδο ή έξοδο)
Ειδικό στοιχείο (απόδειξη είσπραξης/πληρωμής)
Μισθοδοσία
Αποσβέσεις
Λοιπές εγγραφές τακτοποίησης εσόδων/εξόδων.
Για παράδειγμα όπως και να ονομάσετε το στοιχείο που θα δηλώσει την πώληση αγαθών ή εμπορευμάτων Τιμολόγιο, Τιμολόγιο Πώλησης, Τιμολόγιο Πώλησης – Δελτίο Αποστολής, Δελτίο Αποστολής – Τιμολόγιο κλπ., το παραστατικό θα αποσταλεί στο MyDATA με το πρότυπο παραστατικό σαν «Τιμολόγιο Πώλησης».
Συνοπτικά:
Οι επιχειρήσεις με την εφαρμογή του MyDATA, θα πρέπει:
Να τυποποιήσουν τα παραστατικά τους.
Να τα διαβιβάσουν στο MyDATA, αλλά να έχουν και την δυνατότητα να λαμβάνουν από την πλατφόρμα τα στοιχεία που έχουν διαβιβαστεί από του αντισυμβαλλόμενους.
Να χαρακτηρίσουν τα αποσταλμένα και ληφθέντα στοιχεία (συνόψεις).
Να ελέγξουν τα στοιχεία που θα ανέβουν στην πλατφόρμα MyDATA.

ΜΑΡΚ
Με κάθε επιτυχημένη διαβίβαση τυποποιημένων δεδομένων παραστατικών στο Αναλυτικό Βιβλίο Εγγραφών θα χορηγείται από την ΑΑΔΕ Μοναδικός Αριθμός Καταχώρησης (ΜΑΡΚ), ανεξαρτήτως της μεθόδου διαβίβασης. Στη συνέχεια θα ενημερώνονται αυτόματα το Αναλυτικό και το Συνοπτικό Βιβλίο για κάθε επιχείρηση, ανεξαρτήτως μεθόδου τήρησης λογιστικού συστήματος (απλογραφικό – διπλογραφικό).
Ο ΜΑΡΚ είναι το αναγνωριστικό κάθε τιμολογίου ώστε να μπορούν να «μιλήσουν» μεταξύ τους ο Εκδότης, ο Λήπτης και η ΑΑΔΕ.

Διευκρίνηση: Βάσει των όσων ισχύουν σήμερα, ο εκδότης εκδίδει το τιμολόγιο, το αποστέλλει στον λήπτη και παράλληλα το διαβιβάζει στην ΑΑΔΕ.

Σύμφωνα με στελέχη της ΑΑΔΕ, ο στόχος τους είναι ο εκδότης να εκδίδει το παραστατικό να το αποστέλλει στην ΑΑΔΕ να λαμβάνει ΜΑΡΚ και μετά, αφού εκτυπώσει το ΜΑΡΚ στο παραστατικό να το εκτυπώνει ή να το αποστέλλει στον λήπτη.
Με αυτόν τον τρόπο ουσιαστικά η ΑΑΔΕ και τα στελέχη εκείνα που ποτέ δεν μπορέσαν να χωνέψουν ότι σταμάτησε η θεώρηση των παραστατικών, επαναφέρουν ηλεκτρονικά την θεώρηση που είναι και ο κρυφός τους στόχος. Δεν θα έχουν επάνω τρύπες όπως παλιά, αλλά θα έχουν ηλεκτρονική θεώρηση. Κάποιοι πρέπει να κατανοήσουν ότι την φοροδιαφυγή θα την πατάξουν με ελέγχους στο δρόμο και όχι παιδεύοντας αυτούς που κόβουν παραστατικά, δημιουργώντας τεράστια αναστάτωση σε όλους τος εμπλεκόμενους (επιχειρήσεις λογιστές κλπ), ούτε με την επαναφορά του Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείων (ΚΒΣ).
Αυτό θα είχε νόημα όταν θα διαβίβαζαν οι επιχειρήσεις τα τιμολόγια τους (θα περνούσε ικανοποιητικός χρόνος να δουλεύουν όλα εύρυθμα και ύστερα θα υπήρχε θέμα υλοποίησης ενός τόσο μεγάλου project)

Διασταύρωση δεδομένων
Μέσω της πλατφόρμας «myDATA», τα δεδομένα των δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος, των δηλώσεων ΦΠΑ και των δηλώσεων παρακρατούμενων φόρων των επιχειρήσεων θα αντιπαραβάλλονται με τα δεδομένα των ηλεκτρονικών βιβλίων τους.
Η πρώτη αντιπαραβολή θα γίνεται την επομένη της λήξης της προθεσμίας υποβολής των κάθε είδους δηλώσεων.
Σε περίπτωση συμφωνίας δεν θα γίνεται καμία ενέργεια.
Σε περίπτωση κατ’ αρχήν ασυμφωνίας των δεδομένων, η ΑΑΔΕ θα αποστέλλει σχετικά αυτοματοποιημένα μηνύματα στις επιχειρήσεις, (ετοιμάστε email για όλες τις επιχειρήσεις), ώστε αυτές να προβούν εντός διμήνου στις αναγκαίες διορθωτικές ενέργειες (λ.χ. διαβίβαση παραστατικού από τη λήπτρια επιχείρηση, υποβολή τροποποιητικής δήλωσης κ.λπ.).
Αμέσως μετά την πάροδο της δίμηνης προθεσμίας εναρμόνισης, τα δεδομένα των φορολογικών δηλώσεων των επιχειρήσεων θα αντιπαραβάλλονται εκ νέου με τα δεδομένα των ηλεκτρονικών βιβλίων τους.
Από τη δεύτερη αντιπαραβολή μπορεί να προκύψει:

1. Συμφωνία.
2. Δικαιολογημένη ασυμφωνία. Το αποτέλεσμα αυτό μπορεί να υπάρξει στις περιπτώσεις ειδικών εξαιρέσεων που προβλέπονται από τις διατάξεις (π.χ. καθεστώς άρθρου 39Β Κώδικα ΦΠΑ). Στην περίπτωση αυτή δεν θα ενεργοποιούνται διαδικασίες ελέγχου και επιβολής κυρώσεων.
3. Αδικαιολόγητη Ασυμφωνία. Στην περίπτωση αυτή και ανάλογα με την αξιολόγηση της σοβαρότητας των αποκλίσεων, η επιχείρηση θα οδηγείται σε φορολογικό έλεγχο και επιβολή κυρώσεων. (αυτό που αναφέραμε δηλαδή στο εισαγωγικό)

Όπως είναι κατανοητό δεν μπορούν πλέον οι επιχειρήσεις να εκδίδουν τιμολόγια όποτε θέλουν αφού θα παρακολουθούνται πλέον με ηλεκτρονικό τρόπο.
Ακόμη δεν θα μπορούν να καταθέτουν ότι δηλώσεις ΦΠΑ θέλουν, αφού με το MyDATA με τη διαβίβαση της Σύνοψης Παραστατικών από τον Εκδότη ενημερώνονται αυτόματα:
Α. τα Έσοδα των δικών του Ηλεκτρονικών Βιβλίων και
Β. τα Έξοδα των Ηλεκτρονικών Βιβλίων του αντισυμβαλλόμενου λήπτη ημεδαπής.
Άρα δεν μπορούν να στείλουν ούτε μηδενικές δηλώσεις ΦΠΑ αλλά ούτε και παραποιημένες, αφού η ΑΑΔΕ θα έχει, χωρίς μεγάλη απόκλιση στο περίπου, το σύνολο του ΦΠΑ εισροών και εκροών και θα ξέρει τι να περιμένει με την περιοδική δήλωση, πριν την καταληκτική ημερομηνία. Για να υπάρχουν αποκλίσεις θα πρέπει να συμβαίνουν πράγματα και θάματα (δικαιολογημένα ή όχι).
Επίσης οι επιχειρήσεις δεν θα μπορούν να στείλουν φορολογικές δηλώσεις παραποιημένες μιας και, θεωρητικά, η διεύθυνση ελέγχων της ΑΑΔΕ, θα έχει στο τέλος της χρονιάς όλα τα στοιχεία και θα τα αντιπαραβάλει αυτόματα με την φορολογική δήλωση που θα παραλάβει από κάθε επιχείρηση. 

Οι προθεσμίες για τη διαβίβαση των δεδομένων 

Σε πραγματικό χρόνο όταν:
– τα δεδομένα διαβιβάζονται μέσω Εμπορολογιστικού Λογισμικού. Οι οντότητες που δεν έχουν υποχρέωση χρήσης Φ.Η.Μ. και εκδίδουν στοιχεία λιανικής μέσω προγραμμάτων διαχείρισης επιχειρήσεων, διαβιβάζουν τα υπόψη δεδομένα εντός πέντε (5) ημερών από την έκδοση αυτών.
– τα δεδομένα διαβιβάζονται μέσω Παρόχου Υπηρεσιών Ηλεκτρονικής Τιμολόγησης ή
– της Εφαρμογής Έκδοσης και Διαβίβασης Παραστατικών που είναι προσβάσιμη μέσω του διαδικτυακού τόπου της Α.Α.Δ.Ε.

Μέχρι την εικοστή (20η) ημέρα του επόμενου μήνα εντός του οποίου εκδόθηκαν:
– για τις οντότητες που διαβιβάζουν τα οριζόμενα δεδομένα μέσω Ειδικής Φόρμας Καταχώρησης για τα δεδομένα που διαβιβάζουν συγκεντρωτικά, για τα φορολογικά έτη 2020 και 2021, οι οντότητες παροχής ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου (Δ.Ε.Η. και λοιποί πάροχοι), η Ε.Υ.Δ.Α.Π., οι λοιπές οντότητες πώλησης ύδατος μη ιαματικού, οι οντότητες παροχής τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών και συνδρομητικής τηλεόρασης, οι οντότητες εκμεταλλευτές διοδίων, τα πιστωτικά ιδρύματα, καθώς και η Τράπεζα της Ελλάδος.

Πότε διαβιβάζει δεδομένα ο λήπτης (εξόδων);
Στις περιπτώσεις συμβατικής υποχρέωσης του Λήπτη, η διαβίβαση πραγματοποιείται έως την ημερομηνία υποβολής της οικείας δήλωσης Φ.Π.Α., ανάλογα με το λογιστικό σύστημα που τηρεί ο λήπτης (απλογραφικό – διπλογραφικό).
Στην περίπτωση κατά την οποία ο εκδότης δεν τηρεί την υποχρέωση της ηλεκτρονικής διαβίβασης των δεδομένων εντός των τιθέμενων προθεσμιών, η διαβίβαση από τον λήπτη πραγματοποιείται εντός δύο (2) μηνών από τη λήξη της προθεσμίας υποβολής της δήλωσης Φ.Π.Α. των τηρούντων απλογραφικό λογιστικό σύστημα.

Έναρξη εφαρμογής το myDATA
1. Διαβίβαση παραστατικών εσόδων στην πλατφόρμα myDATA
– Από 1.10.2021 διαβιβάζουν υποχρεωτικά τα παραστατικά εσόδων τους, που εκδίδουν από την ημερομηνία αυτή και μετά:
– Οι επιχειρήσεις (φυσικά και νομικά πρόσωπα) με διπλογραφικά βιβλία με τζίρο άνω των 50.000 €.
– Οι επιχειρήσεις (φυσικά και νομικά πρόσωπα) με απλογραφικά βιβλία με τζίρο άνω των 100.000 €.
– Από 1.11.2021 διαβιβάζουν υποχρεωτικά τα παραστατικά εσόδων τους όλες οι υπόλοιπες επιχειρήσεις.
– Τα παραστατικά εσόδων που έχουν εκδώσει ή θα εκδώσουν οι επιχειρήσεις μέχρι την ημερομηνία έναρξης υποχρεωτικής διαβίβασης, πρέπει να διαβιβαστούν στην πλατφόρμα του myDATA το αργότερο έως την 31.03.2022.
Σημειώνεται ότι ειδικά για το 2021 η υποχρέωση διαβίβασης αφορά μόνο τα παραστατικά εσόδων και όχι τους λογιστικούς χαρακτηρισμούς εξόδων.

2. Διασύνδεση φορολογικών μηχανισμών (ταμειακών μηχανών κ.λπ.) με την ΑΑΔΕ
Σταδιακά, και μέχρι τον Νοέμβριο του 2021, οι επιχειρήσεις που διαθέτουν φορολογικούς ηλεκτρονικούς μηχανισμούς (ΦΗΜ) υποχρεούνται:
– να αναβαθμίσουν τους φορολογικούς μηχανισμούς τους, ώστε να παράγουν αποδείξεις με ενσωματωμένο το QR Code ταυτοποίησης του φορολογικού μηχανισμού και της απόδειξης,
– να διασυνδεθούν, ώστε να διαβιβάζουν τις συναλλαγές τους ανά συναλλαγή (1 προς 1) σε πραγματικό χρόνο στην πλατφόρμα myDATA,
– να αποσύρουν πλήρως παλαιούς φορολογικούς μηχανισμούς που δεν έχουν τη δυνατότητα διασύνδεσης, τακτοποιώντας την εικόνα τους στο Φορολογικό Μητρώο.
Η υποχρέωση διασύνδεσης και οι αντίστοιχες προθεσμίες αναβάθμισης-απόσυρσης για τις επιχειρήσεις που διαθέτουν ΦΗΜ διαμορφώνονται ως εξής:
– Από 1.9.2021 διασυνδέουν τους φορολογικούς μηχανισμούς οι επιχειρήσεις που:
– βάσει ΚΑΔ, δεν επλήγησαν από την πανδημία και
το 2019 είχαν τζίρο πάνω από 100.000 €.
– Από 1.10.2021 διασυνδέουν τους φορολογικούς μηχανισμούς οι επιχειρήσεις που:
βάσει ΚΑΔ, δεν επλήγησαν από την πανδημία και
το 2019 είχαν τζίρο μέχρι 100.000 €.
-Από 1.11.2021 διασυνδέουν τους φορολογικούς μηχανισμούς τους οι υπόλοιπες επιχειρήσεις.

Εργαλεία για τη διαβίβαση δεδομένων
Πάροχοι Υπηρεσιών Ηλεκτρονικής Τιμολόγησης.
Προγράμματα διαχείρισης επιχειρήσεων (εμπορικό / λογιστικό, ERP), που χρησιμοποιούν οι οντότητες και διασυνδέονται με την Α.Α.Δ.Ε.
Εφαρμογή Έκδοσης και Διαβίβασης Παραστατικών που είναι προσβάσιμη μέσω του διαδικτυακού τόπου της Α.Α.Δ.Ε. αποκλειστικά για τις οντότητες που διενεργούν συναλλαγές χονδρικής και για τις οντότητες που διενεργούν συναλλαγές λιανικής και δεν έχουν υποχρέωση χρήσης Φ.Η.Μ.
Ειδική φόρμα καταχώρησης της εφαρμογής των ηλεκτρονικών βιβλίων, αποκλειστικά για τις οντότητες που:
– τηρούν απλογραφικό λογιστικό σύστημα και δεν υπερβαίνουν τα όρια των 50.000 ευρώ ακαθάριστων εσόδων (Α.1123/2.4.2019). Τα όρια αυτά, εξετάζονται στο τέλος κάθε ημερολογιακού έτους, με βάση τα ακαθάριστα έσοδα, όπως αυτά προκύπτουν από την Πλατφόρμα myDATA, και ισχύουν καθ’ όλη τη διάρκεια του επόμενου έτους, εντός του οποίου πραγματοποιείται η ηλεκτρονική διαβίβαση
– εκδίδουν έως και πενήντα (50) τιμολόγια πώλησης, ανεξαρτήτως τηρούμενου λογιστικού συστήματος, όπως το πλήθος αυτών προκύπτει από τα δεδομένα που διαβιβάστηκαν στην Πλατφόρμα myDATA μέχρι το τέλος του προηγούμενου ημερολογιακού έτους.
Προσοχή: Για την μη εφαρμογή του μέτρου, η επιχείρηση πρέπει να έχει ξεπεράσει και τα δυο κριτήρια.

Επιπτώσεις από την εφαρμογή του MyDATA
Οι επιπτώσεις δεν είναι ακόμη ξεκάθαρες, μια και θα πρέπει να δούμε την ολοκλήρωση της νομοθεσίας, όπου θα καθορίζεται ο χρόνος διαβίβασης, η έκταση εφαρμογής, οι εξαιρέσεις, οι όποιες ειδικότερες υποχρεώσεις των επιχειρήσεων, και εξαιρέσεις καθώς και κάθε άλλο θέμα, όπως διαδικασίες και λεπτομέρειες για την εφαρμογή των υποχρεώσεων αυτών.
Είναι σίγουρο ότι:
Πολλές επιχειρήσεις που είναι ακόμη στο χειρόγραφο σύστημα, ναι υπάρχουν και τέτοιες ακόμη όσο και αν σα φαίνεται περίεργο, θα πρέπει να προχωρήσουν στην μηχανοργάνωση τους για να μπορούν να «μιλούν» με την πλατφόρμα MyDATA.
Προβλήματα μπορεί να έχουν ακόμη όσες επιχειρήσεις εκδίδουν ένα σεβαστό πλήθος παραστατικών χειρόγραφα. Στη συγκεκριμένη περίπτωση ελλοχεύει ο κίνδυνος να μεταφερθούν λανθασμένα στοιχεία είτε στα βιβλία είτε στην πλατφόρμα.
Γιατί τη διαβίβαση των εσόδων δεν μπορεί να την κάνει ο λογιστής.
Σύμφωνα με τις οδηγίες που έχουν δοθεί από την ΑΑΔΕ, την διαβίβαση των εσόδων θα πρέπει αν την πραγματοποιεί η επιχείρηση.
Πιο συγκεκριμένα ο λογιστής μπορεί να πραγματοποιεί:
1. Χαρακτηρισμούς εσόδων τιμολόγησης και εξόδων αυτοτιμολόγησης στην περίπτωση που οι συνόψεις των εκδιδόμενων παραστατικών διαβιβάστηκαν από Πάροχο που δεν διαβίβασε χαρακτηρισμούς
2. Χαρακτηρισμούς εσόδων λιανικών συναλλαγών από ΦΗΜ
3. Χαρακτηρισμούς εσόδων τιμολόγησης από Τρίτο στην περίπτωση ανάθεσης τιμολόγησης
4. Χαρακτηρισμούς εξόδων τιμολόγησης και εσόδων αυτοτιμολόγησης για το Λήπτη πελάτη του
5. Σύνοψη και Χαρακτηρισμό εξόδων για Παραστατικά Λήπτη ημεδαπής / αλλοδαπής που σε κάθε περίπτωση διαβιβάζονται από το Λήπτη παραστατικών
6. Σύνοψη και Χαρακτηρισμό για τις Εγγραφές Οντότητας, διακριτά και μηνιαία για τη μισθοδοσία, διακριτά και ετήσια για τις αποσβέσεις, και συγκεντρωτικά και ετήσια για τις εγγραφές τακτοποίησης εσόδων – εξόδων.

Επίλογος
Είναι φανερό ο επίλογος σε όλα αυτά θα αργήσει να γραφτεί. Ενώ μιλάμε για ένα μέτρο που, εν δυνάμει, θα μπορούσε να βοηθήσει σε ζητήματα φοροδιαφυγής, αλλά παράλληλα και στην οργάνωση και μηχανοργάνωση των επιχειρήσεων, βάζοντας την χώρα στην ψηφιακή εποχή, υπάρχει μια βιασύνη στην εφαρμογή του μέτρου που κινδυνεύει να οδηγήσει την όλη κατάσταση σε τραγέλαφο και σε αποτυχία και το μέτρο να καταλήξει όπως και η διασύνδεση των ταμειακών μηχανών με το taxis, που ακόμη περιμένουμε την εφαρμογή των ΠΟΛ.1220 και ΠΟΛ.1221 του 2013.
Από την άλλη πλευρά, και αυτό το έχουμε επισημάνει και στο υπουργείο από παλιά, το θέμα δεν είναι η διασύνδεση των πάντων, και ειδικά των ταμειακών φορολογικών μηχανών, με το taxis αλλά η χρήση τους στην έκδοση φορολογικών στοιχείων, ώστε να μην αποτελούν διακοσμητικό στοιχείο σκεπασμένο με το σεμεδάκι της γιαγιάς χρησιμοποιώντας και τις πιο απίθανες δικαιολογίες για την μη έκδοση του παραστατικού.
Πριν την εφαρμογή του μέτρου πρέπει να ακολουθήσουν αρκετά στάδια προσαρμογής, εκπαίδευσης, τόσο των επιχειρήσεων όσο και του κεντρικού συστήματος, που θα δέχεται τον όγκο αυτών των πληροφοριών, αλλά και των λογιστών που θα έχουν την ευθύνη για την συμφωνία των βιβλίων με των δηλώσεων.
Ο αιφνιδιασμός φέρνει συνήθως τα αντίθετα αποτελέσματα από αυτά που επιδιώκονται.
Η μέχρι σήμερα πιλοτική εφαρμογή έδειξε ότι το σύστημα έχει πολλά προβλήματα και πολλές τρύπες, με αποτέλεσμα στοιχεία να μην μπορούν να ανέβουν στο σύστημα.
Η «εκπαίδευση» των επιχειρήσεων, αλλά και των λοιπών εμπλεκόμενων με το εγχείρημα είναι σε πολύ αρχικό στάδιο και σε χαμηλό επίπεδο, με ευθύνη του ιδίου του κράτους, αφού από την μια ωραιοποίησε μια κατάσταση, μίλησε για μείωση του κόστους διαχείρισης ενώ είναι φανερό ότι υπάρχει σημαντική αύξηση, αλλά και στράφηκε σε διαφημιστικού και όχι ενημερωτικού περιεχομένου παρουσιάσεις.
Η πανδημία 18 μήνες μετά από μια δεκαετία κρίσης και η μείωση στον τζίρο των επιχειρήσεων είναι το αποτέλεσμα της άρνησης για τους εμπλεκόμενους να δουν με αισιοδοξία τις όποιες μεγάλες αλλαγές πρέπει να γίνουν στον τρόπο που θα πρέπει να αλλάξουν τον τρόπο δουλειάς τους και της μηχανογράφησης τους χωρίς μάλιστα να υπάρχει πρόβλεψη επιδότησης τους. Σημαντικό ακόμη είναι ότι σε πολλές περιπτώσεις αντί το myDATA, να προσαρμοστεί στους νόμους που υπάρχουν προσπαθεί να προσαρμόσει – αλλάξει τους νόμους που ισχύουν στις δυνατότητες του myDATA. Εδώ φταίει και η πολυπλοκότητα του φορολογικού μας συστήματος με τις εκατοντάδες απαλλαγές και εξαιρέσεις. Θα μπορούσαμε να είχαμε δεδομένα αν οι άλλες χώρες πιο προηγμένες από την Ελλάδα το είχαν τολμήσει και το είχαν εφαρμόσει. Δεν μπορούμε εμείς να θέλουμε με 2-3 μήνες εκπαίδευσης (ή όπως το βαφτίσαμε) να θέλουμε να περάσουμε στην αυτόματη δημιουργία των δηλώσεων. Αν θέλεις να πιάσεις την φοροδιαφυγή ακολουθείς την διαδρομή του χρήματος.
Είναι σαφές ότι κάποια πράγματα θα αλλάξουν με την εφαρμογή του συστήματος, και μεταξύ μας έπρεπε να έχουν αλλάξει, όμως δεν μπορείς να ανατρέψεις τα πάντα σε μικρό χρονικό διάστημα. Αυτό είναι που δεν θέλει να κατανοήσει η ηγεσία της ΑΑΔΕ. Για να μπορέσεις να περάσεις ένα μέτρο πρέπει να πας με το μαλακό με σχέδιο με εκπαίδευση με στόχους και όχι με βίαιο τρόπο. Ένα μεγάλο βήμα κάθε φορά. Όχι διατάζουμε και επιβάλλουμε. Δεν πρέπει να ξεχνάμε εδώ ότι και οι λογιστές είχαν επιφορτιστεί με το τεράστιο έργο της υλοποίησης όλων των αποφάσεων στήριξης επιχειρήσεων και εργαζομένων στην πανδημία και κυριολεκτικά τα όρια τους τα έχουν ξεπεράσει και δεν υπάρχει αρκετός χρόνος εκπαίδευσης τους και εξοικείωσης τους με τα νέα δεδομένα και τους αυστηρούς χρόνους διαβίβασης που τίθενται για τα my data.
Για την ιστορία και μόνο:
Από την 20/07/2021
Από την 20.7.2021 διαβιβάζονται υποχρεωτικά στην ψηφιακή πλατφόρμα myDATA τα δεδομένα της σύνοψης εσόδων καθώς και τα δεδομένα της σύνοψης εξόδων σε περίπτωση αυτοτιμολόγησης, των λογιστικών στοιχείων που εκδίδονται από την ημερομηνία αυτή και μετά μέσω Παρόχων Υπηρεσιών Ηλεκτρονικής Έκδοσης Στοιχείων. Από την ίδια ημερομηνία διαβιβάζεται προαιρετικά ο αντίστοιχος χαρακτηρισμός εσόδων καθώς και ο αντίστοιχος χαρακτηρισμός εξόδων σε περίπτωση αυτοτιμολόγησης, των δεδομένων που εκδίδονται από 20.7.2020 και μετά μέσω Παρόχων Υπηρεσιών Ηλεκτρονικής Έκδοσης Στοιχείων. (Η διαβίβαση άρχισε πολύ αργότερα γιατί η ΑΑΔΕ δεν ήταν έτοιμοι να δεχθεί τα στοιχεία).
Από την 01/10/2021
Από την 1.10.2020 έως και την 31.12.2020 δύνανται να διαβιβάζονται στην ψηφιακή πλατφόρμα myDATA τα δεδομένα της σύνοψης και ο χαρακτηρισμός εσόδων και εξόδων των λογιστικών στοιχείων που εκδίδονται το παραπάνω χρονικό διάστημα, με τους λοιπούς τρόπους διαβίβασης πέραν των Παρόχων Υπηρεσιών Ηλεκτρονικής Έκδοσης Στοιχείων στο χρόνο που ορίζεται.
Από την 01/01/2022
Από την 1.1.2022 και εφεξής, διαβιβάζονται υποχρεωτικά στην ψηφιακή Πλατφόρμα myDATA τα δεδομένα, όπως αυτά ορίζονται με τις διατάξεις του άρθρου 15Α του Ν.4174/2013 (Α’ 170).
Έως την 31/03/2022
Έως και την 31.3.2022, διαβιβάζονται τα δεδομένα της σύνοψης και οι χαρακτηρισμοί εσόδων τιμολόγησης, τα δεδομένα της σύνοψης και οι χαρακτηρισμοί εξόδων αυτοτιμολόγησης, καθώς και οι τίτλοι κτήσης που αφορούν σε λογιστικά αρχεία για το χρονικό διάστημα από την 1.1.2021 έως και την 30.9.2021, καθώς και την 31.10.2021 αντίστοιχα, για τις κατηγορίες οντοτήτων της παραπάνω παραγράφου, εκτός από τα δεδομένα που οι οντότητες διαβίβασαν προγενέστερα, σύμφωνα με την περ. α΄ ανωτέρω. Ειδικά στην περίπτωση μη διαβίβασης δεδομένων από τον Εκδότη, στις παραπάνω περιπτώσεις, για στοιχεία που έχουν εκδοθεί έως και τις προαναφερόμενες ημερομηνίες, ήτοι 30.9.2021 και 31.10.2021 αντίστοιχα, αυτά δύνανται να διαβιβάζονται από το Λήπτη από την 1.4.2022 έως και την 30.4.2022. Ο Εκδότης δύναται να αποδεχθεί και να χαρακτηρίσει τις εν λόγω συναλλαγές έως και την 31.5.2022. Τα δεδομένα της περίπτωσης αυτής που αφορούν σε συναλλαγές χονδρικής διαβιβάζονται διακριτά, ανά παραστατικό και τα δεδομένα των συναλλαγών λιανικής διαβιβάζονται ανά μήνα, είτε αναλυτικά, είτε συγκεντρωτικά.
Η Ιστορία θα δείξει τα αποτελέσματα των αποφάσεων καθώς όλοι κρίνονται εκ του αποτελέσματος εκτιμούμε όμως ότι πρέπει να γίνει αναστολή της απόφασης για καθολική εφαρμογή από τις 1/1/22 και πρέπει να γίνει έτος εκπαίδευσης και διαβίβασης μόνο των εσόδων από όλους εφαρμόζοντας σωστά μόνο την ηλεκτρονική τιμολόγηση.

*Ο Απόστολος Αλωνιάτης είναι οικονομολόγος-φοροτεχνικός, Α’ Αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Οικονομικών & Φορολογικών Μελετών (Ι.Ο.ΦΟ.Μ), Σύμβουλος Διοίκησης της PROSVASIS  και συγγραφέας.