Ποιες περιπτώσεις μπαίνουν στο στόχαστρο της ΑΑΔΕ και τι πρέπει να προσέξουν φυσικά πρόσωπα και επιχειρήσεις

Μετά από πολλαπλά αιτήματα των φορολογουμένων, των λογιστών, των συνδικαλιστικών φορέων και επιμελητηρίων, το υπουργείο οικονομικών προχώρησε στην κατάθεση τροπολογίας στην Βουλή για την παράταση των φορολογικών δηλώσεων.

Απόστολος Αλωνιάτης*

Σύμφωνα με την τροπολογία παρατείνεται μέχρι τις 31 Αυγούστου 2023, στις 15:00, η προθεσμία υποβολής των δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων του έτους 2022. Έως την ίδια ημερομηνία (31 Αυγούστου) θα πρέπει να καταβληθούν οι δύο πρώτες από τις οκτώ δόσεις για την εξόφληση του φόρου.

Προσοχή!  Η έκπτωση 3% εξακολουθεί να ισχύει για όσους καταβάλουν εφάπαξ το φόρο έως τις 31 Ιουλίου.

Για τις επιχειρήσεις που τηρούν απλογραφικά βιβλία ο φόρος εισοδήματος καταβάλλεται σε έξι μηνιαίες δόσεις αρχής γενομένης από το Σεπτέμβριο.

Έλεγχοι παντός καιρού

Συντονισμένους ελέγχους έχει αρχίσει η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ). Οι έλεγχοι γίνονται σε πολλές κατευθύνσεις, είτε από τα ελεγκτικά κέντρα είτε δια ζώσης σε καταστήματα και επιχειρήσεις.
Η ΑΑΔΕ δεν περιορίζεται μόνο στους φορολογικούς ελέγχους, τακτικούς ή προληπτικούς, αλλά και σε άλλα αντικείμενα, όπως για την έκδοση παραστατικών, την σωστή διασύνδεση των ταμειακών μηχανών με το Πληροφοριακό Σύστημα Φ.Η.Μ., γνωστό ως E-send ή τον έλεγχο των δωρεών και γονικών παροχών που έγιναν από τους φορολογούμενους που εκμεταλλευτήκαν και εκμεταλλεύονται το αφορολόγητο των 800.000 ευρώ, μεταξύ συγγενών του πρώτου βαθμού.
Σύμφωνα με τις εξαγγελίες του Διοικητή της ΑΑΔΕ, σύντομα θα αρχίσουν και οι έλεγχοι των φορολογούμενων και ελευθέρων επαγγελματιών, που δηλώνουν  εισοδήματα έως 10.000 ευρώ, ενώ έχουν  αγορές και  δαπάνες  με κάρτες πολύ μεγαλύτερες που δεν συνάδουν με τα εισοδήματα που δηλώνουν. Οι έλεγχοι αυτοί αναμένεται να δώσουν σημαντικά ευρήματα για την φοροδιαφυγή που ζει και βασιλεύει, στην χώρα μας από τον Σεπτέμβριο που σύμφωνα με στοιχεία της Τράπεζας Ελλάδας ξεπερνάει τα 18 δις ευρώ.
Σε δηλώσεις ο κος Πιτσιλής ανέφερε:
«Η φοροδιαφυγή είναι μία υπόθεση που αφορά όλους μας. Τα δημόσια έσοδα είναι έσοδα όλων μας, δεν στερείται το κράτος εσόδων, στερούμε εμείς από τον εαυτό μας υποδομές, υπηρεσίες, ευκαιρίες για εμάς και τα παιδιά μας. Αυτό είναι που πρέπει να έχουμε στον νου μας.
Τι κάνουμε λοιπόν εμείς. Τρέχουμε ήδη για πρώτη φορά μία εκτεταμένη διασταύρωση στα εισοδήματα του περυσινού έτους. Οικογενειακά εισοδήματα μέχρι 10.000 ευρώ, είναι 3,8 εκατομμύρια δηλώσεις, τις τρέχουμε αυτή τη στιγμή με ό,τι άλλο στοιχείο έχουμε για δαπάνες από αυτά που έχουμε στη διάθεσή μας με σκοπό από το φθινόπωρο τις μεγαλύτερες περιπτώσεις από αυτές να τις βγάλουμε για έλεγχο».

Διασύνδεση e–send με ΦΤΜ
Σε δεκάδες καταστήματα επιβλήθηκαν πρόστιμα και έκλεισαν για χρονικό διάστημα 48 ωρών, όταν σε έλεγχο διαπιστώθηκε ότι οι αποδείξεις που εξέδιδαν δεν ενημέρωναν το πληροφοριακό σύστημα των  Φορολογικών Ταμειακών Μηχανισμών (ΦΤΜ), το e-send.
Να θυμίσουμε ότι από τις 31.10.2021, όλα τα συστήματα που εκδίδουν αποδείξεις λιανικής πώλησης πρέπει αν είναι διασυνδεδεμένα με το e-Send και να αποστέλλουν τα στοιχεία που εκδίδουν στην βάση του.

Πρόστιμα για τη μη διασύνδεση
Από 31.10.2022 στη Βουλή  θεσμοθετήθηκαν νέες  κυρώσεις για αποδείξεις που εκδίδονται αλλά δεν  διαβιβάζονται στο Πληροφοριακό Σύστημα Φ.Η.Μ. της Α.Α.Δ.Ε. e-send.
Συγκεκριμένα στον Κώδικά Φορολογικής Διαδικασίας (ΚΦΔ) προστέθηκε το Άρθρο 54  Η, που αναφέρει ότι σε περίπτωση διαπίστωσης μη διαβίβασης των δεδομένων,  κατά το άρθρο 15Α, δηλαδή, των συνόψεων εκδοθέντων  παραστατικών εσόδων λιανικής, που διαβιβάζονται στην ψηφιακή πλατφόρμα «myDATA» μέσω του Πληροφοριακού Συστήματος Φορολογικών Ηλεκτρονικών Μηχανισμών  (ΦΗΜ) της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ),  επιβάλλεται στην υπόχρεη οντότητα:

Ουσιαστικά η διοίκηση θεωρεί τις αποδείξεις λιανικής πώλησης που δεν διαβιβάστηκαν στο e-send,  ως μη εκδοθέντες και επιβάλει τα αντίστοιχα πρόστιμα.
Σε περίπτωση κάθε επόμενης ίδιας παράβασης που  διαπιστώνεται, στο πλαίσιο μεταγενέστερου ελέγχου εντός πενταετίας από την έκδοση της αρχικής πράξης,  επιβάλλεται πρόστιμο ίσο με το διπλάσιο του ύψους του  προβλεπόμενου προστίμου

Διαπίστωση από μερικό επιτόπιο έλεγχο
Η διοίκηση τροποποίησε και το άρθρο 13 παρ.1 του νόμου Ν.2523/1997.
Εφόσον, από τον ίδιο μερικό επιτόπιο φορολογικό έλεγχο διαπιστώνεται η  μη διαβίβαση στο Πληροφοριακό Σύστημα Φορολογικών Ηλεκτρονικών  Μηχανισμών (ΦΗΜ) της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ),  πλέον των δέκα (10) στοιχείων λιανικής πώλησης που έχουν εκδοθεί μέσω  Φορολογικού Ηλεκτρονικού Μηχανισμού (ΦΗΜ), ή, ανεξαρτήτως του πλήθους αυτών, ότι η μη διαβιβασθείσα αξία των αγαθών ή των υπηρεσιών  υπερβαίνει τα πεντακόσια (500) ευρώ,
– αναστέλλεται άμεσα για σαράντα  οκτώ (48) ώρες, η λειτουργία της επαγγελματικής εγκατάστασης στην οποία  διενεργήθηκε ο έλεγχος.
Εάν, εντός του ίδιου ή του επόμενου φορολογικού έτους από τη διαπίστωση των ως άνω παραβάσεων, διαπιστωθεί εκ νέου, από τον ίδιο μερικό επιτόπιο έλεγχο …. η μη διαβίβαση στο Πληροφοριακό  Σύστημα (ΦΗΜ) της ΑΑΔΕ τουλάχιστον τριών (3) στοιχείων λιανικής  πώλησης που έχουν εκδοθεί μέσω ΦΗΜ, ανεξαρτήτως αξίας αυτών,  στην ίδια ή σε άλλη επαγγελματική εγκατάσταση του υπόχρεου, η  λειτουργία της επαγγελματικής εγκατάστασης στην οποία διενεργήθηκε ο έλεγχος
– αναστέλλεται αμελλητί για ενενήντα έξι (96) ώρες
Σε κάθε επόμενη διαπίστωση από τον ίδιο μερικό επιτόπιο έλεγχο  των παραβάσεων του προηγούμενου εδαφίου εντός δύο (2) φορολογικών ετών από τη διαπίστωσή τους σε οποιαδήποτε  επαγγελματική εγκατάσταση του υπόχρεου, η λειτουργία της επαγγελματικής εγκατάστασης στην οποία διενεργήθηκε ο έλεγχος
– αναστέλλεται αμελλητί για δέκα (10) ημέρες.

Διασταύρωση αποδείξεων με αποδείξεων POS
Έχουμε ασχοληθεί πολλές φορές για την διαδικασία διασύνδεσης των ΦΗΜ με το σύστημα EFT/POS.
Θα θέλαμε όμως να επισημάνουμε ότι και σήμερα, πριν την διασύνδεση των δυο συστημάτων, γίνονται έλεγχοι  μέσω του τραπεζικού συστήματος, γι’ αυτό και θα πρέπει η επαγγελματίες να εκδίδουν και φορολογική απόδειξη μαζί με το χαρτάκι που εκδίδουν από τα σημερινά συστήματα POS, «λάθος» που γίνεται κατά κόρον τους καλοκαιρινούς μήνες.
Σε οποιοδήποτε έλεγχο η πληρωμή με κάρτα είναι εύκολο να διασταυρωθεί, μιας και υπάρχουν τα στοιχεία εκείνα που δίνουν την δυνατότητα να διασταυρωθούν τα στοιχεία της κάρτας με αυτά της φορολογικής μνήμης, δηλαδή ημερομηνία, χρόνος έκδοσης – ώρα και λεπτό και ποσό.
Σε πολλούς φορολογικούς ελέγχους υπάρχει το φαινόμενο τα στοιχεία πληρωμών, εισπράξεις,  με κάρτα να είναι πολύ μεγαλύτερα από τις αποδείξεις λιανικής με ταμειακή μηχανή ΄η τα τιμολόγια που εκδοθήκαν μέσα στην ημέρα ή το μήνα, εικόνα που οδηγεί όχι μόνο  στην επιβολή προστίμων φοροδιαφυγής αλλά και στον έλεγχο όχι με τα λογιστικά στοιχεία της επιχειρήσεις αλλά με έλεγχο με τις έμμεσες τεχνικές ελέγχου. Δηλαδή εξωλογιστικά.
Με την ευκαιρία να αναφέρουμε και άλλο εύρημα των φορολογικών ελέγχων που έχουν γίνει σε επιχειρήσεις εστίασης. Εκεί οι ελεγκτικές αρχές διαπιστώνουν ότι οι εισπράξεις που δηλώνονται από τις επιχειρήσεις είναι πολύ μικρότερες από αυτές που αναφέρονται στα τιμολόγια παροχής υπηρεσιών που εκδίδονται από τις εταιρίες που εκτελούν τις μεταφορές των προϊόντων των επιχειρήσεων στους πελάτες. Να θυμίσουμε ότι η πληρωμή των εταιριών μεταφοράς γίνεται σύμφωνα με την αξία των παραγγελιών που λαμβάνουν. Έτσι σε κάθε τιμολόγιο παροχής υπηρεσιών υπάρχει το σύνολο των παραγγελιών που έχουν λάβει οι εταιρίες αυτές το ποσοστό που έχει συμφωνηθεί με τις επιχειρήσεις, το σύνολο της προμήθειας και το ΦΠΑ.
Συνεπώς σε κάθε περίπτωση οι ελεγκτικές αρχές γνωρίζουν τις παραγγελίες που έχουν γίνει από τις μεταφορικές εταιρίες, και είναι σαφές ότι οι πωλήσεις κάθε ημέρα θα πρέπει να είναι τουλάχιστον ίσες με αυτές των παραγγελιών, αν όχι μεγαλύτερες μιας και υπάρχουν, σε πολλές από αυτές, και οι επιτόπιες πωλήσεις.

Διασύνδεση ΦΗΜΑΣ με POS
Με τον νέο τρόπος διασύνδεσης των Φορολογικών Ηλεκτρονικών Μηχανισμών Άθροισης και Σήμανσης  (ΦΗΜΑΣ) και του συστήματος EFT/POS, η διοίκηση προσπαθεί να μειώσει τις περιπτώσεις που αναφέραμε παραπάνω.
Με τη διασύνδεση των ταμειακών με τα EFT/POS, η πληρωμή με κάρτα θα πραγματοποιείται μόνο όταν η απόδειξη εκδοθεί από την ταμειακή, ενώ το EFT/POS δεν θα μπορεί να δεχθεί συναλλαγές εκτός του φορολογικού μηχανισμού. Αυτό σημαίνει ότι σε μία συναλλαγή με κάρτα δεν θα επιτρέπεται να εισάγεται με πληκτρολόγηση στο POS το ποσό πληρωμής. Το ποσό θα βγαίνει από την ταμειακή μηχανή.
Το ποσό θα βγαίνει από την ταμειακή μηχανή. Με το νέο σύστημα ο έλεγχος θα γίνεται ως εξής:
1. H συναλλαγή ξεκινάει από τον (ΦΗΜ), δηλαδή τις σύγχρονες ταμειακές μηχανές, για τις συναλλαγές λιανικής. Ο χειριστής (υπάλληλος ή καταστηματάρχης) επιλέγει «πληρωμή με κάρτα» και ο ΦΗΜ στέλνει σχετικό αίτημα στο σύστημα πληρωμών με κάρτες EFT/POS.
2. Το σύστημα EFT/POS επιβεβαιώνει αυτόματα στον φορολογικό μηχανισμό τη λήψη του αιτήματος, θέτοντάς τον σε αναμονή του αποτελέσματος.
3. Το POS συνδέεται στον πάροχο υπηρεσιών πληρωμών (τράπεζα ή αντίστοιχη υπηρεσία πληρωμών) και λαμβάνει πληροφορία αν υπήρξε: (α) online έγκριση, (β) offline έγκριση, (γ) απόρριψη offline ή (δ) διακοπή της συναλλαγής.
4. Το σύστημα EFT/POS αποκρίνεται στον ΦΗΜ με το τελικό αποτέλεσμα: Απόρριψη ή έγκριση. Ταυτόχρονα με την έγκριση, στέλνει και τα βασικά στοιχεία της συναλλαγής (όπως αριθμό συναλλαγής, κωδικό έγκρισης κ.λπ.), αλλά και δεδομένα για εκτύπωση της απόδειξης από τον ΦΗΜ.
5. Ο φορολογικός μηχανισμός ΦΗΜ επιβεβαιώνει τη λήψη του τελικού αποτελέσματος. Σε περίπτωση που η επιβεβαίωση αυτή, για οποιονδήποτε λόγο, δεν τεκμηριωθεί από το σύστημα EFT/ POS, τότε το EFT/ POS δημιουργεί σχετική σήμανση για τη μη διεκπεραίωση της συναλλαγής από τον φορολογικό μηχανισμό.

Στο μικροσκόπιο της ΑΑΔΕ οι γονικές δωρεές και παροχές
Οι φορολογικές ελεγκτικές αρχές έχουν βάλει στο στόχαστρο τους των έλεγχο των παροχών δωρεών που έχουν γίνει κατά το έτος 2017, έτος που παραγράφεται την 31.12.2023, αλλά και τις δωρεές και γονικές παροχές που έγιναν μετρά την ψήφιση των διατάξεων του άρθρου 44 Ν.2961/2001 για τη φορολόγηση των γονικών παροχών και δωρεών με την καθιέρωση αφορολόγητου ποσού 800.000 ευρώ προς τα πρόσωπα της Α’ κατηγορίας του Κώδικα φορολογίας κληρονομιών, δωρεών, γονικών παροχών.

Ποιους αφορά
Αφορά φυσικά πρόσωπα που υπάγονται στην Α’ κατηγορία του Κώδικα φορολογίας κληρονομιών, δωρεών και γονικών παροχών και συμβάλλονται με την ιδιότητα του γονέα ή δωρητή και του τέκνου ή δωρεοδόχου, και τις ΔΟΥ.

Προσοχή! Στην Α’ κατηγορία εντάσσονται:
Ο/η σύζυγος ή το πρόσωπο με το οποίο ο κληρονομούμενος ή ο δωρητής έχει συνάψει σύμφωνο συμβίωσης, κατά τις διατάξεις του ν. 3719/2008 (εφόσον η συμβίωση είχε διάρκεια τουλάχιστον δύο ετών) ή του ν. 4356/2015, β) τα τέκνα, γ) οι εγγονοί και δ) οι γονείς του κληρονομουμένου ή του δωρητή.
Σύμφωνα με τις πληροφορίες που έχουμε, οι έλεγχοι για τις δωρεές βάσει του νόμου για το αυξημένο αφορολόγητο, έχουν επικεντρωθεί στις παρακάτω κατηγορίες.
α) Έλεγχος του «πόθεν έσχες» των δωρητών
Οι ελεγκτικές αρχές διασταυρώνουν τα στοιχεία από τις φορολογικές δηλώσεις αλλά και την κίνηση των τραπεζικών τους λογαριασμών, για να διαπιστώσουν αν τα ποσά που έχουν μεταφερθεί στους δωρολήπτες, μπορούν να δικαιολογηθούν από τα εισοδήματα που έχουν δηλωθεί στις φορολογικές δηλώσεις τους.
β) Αν τα χρήματα μεταφέρθηκαν με τον ορθό τρόπο
Να θυμίσουμε ότι η διαδικασία απαιτούσε την μεταφορά των χρήματων που δωρίσθηκαν από λογαριασμό σε λογαριασμό και όχι με την κατάθεση χρηματικών ποσών στο λογαριασμό του δωρολήπτη. Γι΄αυτό η διοίκηση είχε εκδώσει και την εγκύκλιο Ε.2077/2022, μετά την ψήφιση τροποποίησης και αντικατάστασης της διάταξης με τον νόμο 4839/2021 (Α’ 181), με την οποία έδινε οδηγίες για την ορθή εφαρμογή των διαδικασιών.
Στις περιπτώσεις που δεν έχουν ακολουθηθεί οι προσήκουσες διαδικασίες,  χάνεται το αφορολόγητο όριο των 800.000 ευρώ και επιβάλλεται φόρος με συντελεστή 10% από το πρώτο ευρώ.
γ) Αλλεπάλληλες μεταφορές
Ακόμη οι ελεγκτικές αρχές θα δουν το «δρόμο του χρήματος», ώστε να διαπιστώσουν ότι τα χρήματα κατατέθηκαν πραγματικά σε δικαιούχο του αφορολόγητου των 800.000 ευρώ και όχι για παράδειγμα με ενδιάμεσο το γονέα τα χρήματα περάσανε από τον έναν αδερφό στον άλλο.
δ) Μεταφορά χρημάτων σε κοινό λογαριασμοί με τρίτο πρόσωπο
Στο ελεγκτικό στόχαστρο θα βρεθούν περιπτώσεις μεταφοράς χρηματικού ποσού προς κοινό λογαριασμό του τέκνου / δωρεοδόχου με τρίτο πρόσωπο. Εάν αποδειχθεί ότι το χρηματικό ποσό της γονικής παροχής / δωρεάς χρησιμοποιήθηκε όχι από το πρόσωπο που δικαιούται το αφορολόγητο των 800.000 ευρώ αλλά από το τρίτο πρόσωπο τότε επιβάλλεται φόρος δωρεάς 20% για δωρεοδόχους της Β’ κατηγορίας και 40% για τα πρόσωπα της Γ’ κατηγορίας.

* Ο Απόστολος Αλωνιάτης είναι οικονομολόγος-φοροτεχνικός, Α’ Αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Οικονομικών & Φορολογικών Μελετών (Ι.Ο.ΦΟ.Μ), Σύμβουλος Διοίκησης της PROSVASIS AEBE και συγγραφέας.