Με την απόφαση Α.1184/23.11.2023 (ΦΕΚ 6665/Β’/27.11.2023) επιτράπηκε η ηλεκτρονική υποβολή δήλωσης φόρου κληρονομιάς μέσω ΔΟΥ και καθορίστηκαν τα δικαιολογητικά των δηλώσεων φόρου κληρονομιάς.

Απόστολος Αλωνιάτης*

Δήλωση φόρου κληρονομιάς μέσω ΔΟΥ
Στην εφαρμογή myPROPERTY της Ενιαίας Ψηφιακής Πύλης της Δημόσιας Διοίκησης (http//myproperty.aade.gov.gr) προστίθεται ένα νέο είδος ηλεκτρονικής υποβολής δήλωσης φόρου κληρονομιάς, η «Δήλωση φόρου κληρονομιάς μέσω ΔΟΥ», για τις περιπτώσεις δηλώσεων φόρου κληρονομιάς που δεν υποστηρίζονται από την εφαρμογή myPROPERTY- Δήλωση Φόρου Κληρονομιάς σύμφωνα με την υπό στοιχεία Α. 1151/2022 απόφαση του Διοικητή ΑΑΔΕ.
Με την υποβολή της δήλωσης από τον φορολογούμενο διενεργείται από την αρμόδια ΔΟΥ επαλήθευση της δήλωσης και ο προσδιορισμός του φόρου κληρονομιάς

Περιπτώσεις υποβολής
1. Με την επιφύλαξη των οριζόμενων στην παρ. 3, υποβάλλονται ψηφιακά μέσω της εφαρμογής myPROPERTY – Δήλωση Φόρου Κληρονομιάς μέσω ΔΟΥ της Ενιαίας Ψηφιακής Πύλης της Δημόσιας Διοίκησης (http//myproperty.aade.gov.gr), οι ακόλουθες δηλώσεις φόρου κληρονομιάς, με κληρονόμους φυσικά ή νομικά πρόσωπα ή νομικές οντότητες, που έχουν εγγραφεί στο Φορολογικό Μητρώο και είναι πιστοποιημένοι χρήστες των ηλεκτρονικών υπηρεσιών της ΑΑΔΕ:
α) Για θανάτους μέχρι και 31.12.2021: όλα τα είδη δηλώσεων φόρου κληρονομιάς.
β) Για θανάτους από 1.1.2022:
i) οι αρχικές και τροποποιητικές δηλώσεις φόρου κληρονομιάς (εμπρόθεσμες ή εκπρόθεσμες) που δεν υποστηρίζονται από την εφαρμογή myPROPERTY- Δήλωση Φόρου Κληρονομιάς σύμφωνα με την υπό στοιχεία Α.1151/2022 απόφαση του Διοικητή της ΑΑΔΕ,
ii) οι τροποποιητικές δηλώσεις φόρου κληρονομιάς (εμπρόθεσμες ή εκπρόθεσμες), εφόσον έχει ήδη υποβληθεί δήλωση (αρχική ή τροποποιητική) σε έντυπη μορφή στη ΔΟΥ ή ηλεκτρονικά μέσω της «Δήλωσης φόρου κληρονομιάς μέσω ΔΟΥ», και
iii) οι δηλώσεις φόρου κληρονομιάς με αίτημα αναβολής φορολογίας και οι δηλώσεις που υποβάλλονται μετά τη λήξη της αναβολής φορολογίας.
2. Ανά ζεύγος κληρονομούμενου – κληρονόμου, ανά αιτία επαγωγής και ανά χρόνο φορoλογίας συντάσσεται μία δήλωση, ανεξαρτήτως του αριθμού των μεταβιβαζόμενων περιουσιακών στοιχείων. Σε περίπτωση περισσότερων του ενός κληρονόμων συντάσσονται αντίστοιχα περισσότερες δηλώσεις.
3. Κατ’ εξαίρεση σε έντυπη μορφή, είτε μέσω της εφαρμογής «Τα αιτήματά μου», είτε με τη διαδικασία που καθορίζεται στην υπό στοιχεία Α.1137/2020 (Β’ 2423) απόφαση του Διοικητή της ΑΑΔΕ, εξακολουθούν να υποβάλλονται:
α) δηλώσεις φόρου κληρονομιάς που υποβάλλονται από κηδεμόνα σχολάζουσας κληρονομιάς,
β) δηλώσεις φόρου κληρονομιάς στις οποίες δεν έχει ΑΦΜ ο κληρονομούμενος ή δεν έχει ΑΦΜ ο αποβιώσας κληρονόμος, στην περίπτωση που η δήλωση υποβάλλεται από τον καθολικό διάδοχο αυτού,
γ) δηλώσεις φόρου κληρονομιάς που υποβάλλονται από νόμιμο αντιπρόσωπο ή εκπρόσωπο του καθολικού διαδόχου του κληρονόμου,
δ) δηλώσεις φόρου κληρονομιάς που υποβάλλονται λόγω αποδεδειγμένης τεχνικής αδυναμίας υποβολής της δήλωσης μέσω της εφαρμογής αυτής. 

Διαδικασία υποβολής
1. Η δήλωση φόρου κληρονομιάς μέσω ΔΟΥ συμπληρώνεται και υποβάλλεται από τα υπόχρεα σε δήλωση πρόσωπα του άρθρου 61 του Κώδικα Διατάξεων Φορολογίας Κληρονομιών, Δωρεών, Γονικών Παροχών, Προικών και Κερδών από Τυχερά Παίγνια (Ν.2961/2001), και τα νομίμως εξουσιοδοτημένα πρόσωπα αυτών, καθώς και από τον συμβολαιογράφο που πρόκειται να συντάξει τη συμβολαιογραφική πράξη, με τη χρήση των προσωπικών τους κωδικών TAXISnet.
Προσοχή!  Με την επιφύλαξη της υποβολής σε έντυπη μορφή μέσω της εφαρμογής «Τα αιτήματά μου».
2. Με τη δήλωση συνυποβάλλονται τα υποχρεωτικά δικαιολογητικά που ορίζονται (αναφέροντα στο τέλος του άρθρου). Για τα κινητά περιουσιακά στοιχεία ή τα ακίνητα εκτός ΑΠΑΑ αναγράφεται η αγοραία ή η δηλωθείσα αξία αυτών, αντίστοιχα. Σε όλες τις δηλώσεις συμπληρώνονται οι τυχόν απαλλαγές, εκπτώσεις ή μειώσεις και αναγράφονται οι προγενέστερες δωρεές ή γονικές παροχές που έχουν υποβληθεί σε έντυπη μορφή, εφόσον υπάρχουν, καθώς και ο φόρος που βεβαιώθηκε σε κάθε δήλωση. Εφόσον ζητείται απαλλαγή πρώτης κατοικίας, η υποβολή της δήλωσης κληρονομιάς επέχει θέση υπεύθυνης δήλωσης κατά το άρθρο 8 του Ν.1599/1986, ως προς τη συνδρομή των προϋποθέσεων της απαλλαγής.
3. Ημερομηνία υποβολής της δήλωσης θεωρείται η ημερομηνία της τελευταίας καταχώρισης της δήλωση, με την επιφύλαξη της επισύναψης των δικαιολογητικών, που συνυποβάλλονται υποχρεωτικά σύμφωνα.

Επαλήθευση της δήλωσης και προσδιορισμός του φόρου
1. Μετά την ηλεκτρονική υποβολή της δήλωσης από τον φορολογούμενο, ο υπάλληλος της αρμόδιας ΔΟΥ εισέρχεται στην εφαρμογή myPROPERTY- Δήλωση Φόρου Κληρονομιάς μέσω ΔΟΥ για την επαλήθευση της δήλωσης και τον προσδιορισμό του φόρου κληρονομιάς ως ακολούθως:
α) Εντός δέκα (10) εργάσιμων ημερών από την υποβολή της δήλωσης από τον φορολογούμενο, διενεργείται από την αρμόδια ΔΟΥ επαλήθευση της πληρότητας των δικαιολογητικών, που επισυνάπτονται υποχρεωτικά, παραλαμβάνεται η δήλωση και εκδίδεται η πράξη διοικητικού ή διορθωτικού προσδιορισμού του φόρου κατά περίπτωση, σύμφωνα με το αντίστοιχο υπόδειγμα της υπό στοιχεία Α.1151/2022 απόφαση του Διοικητή της ΑΑΔΕ. Η πράξη προσδιορισμού του φόρου κοινοποιείται στο υπόχρεο φυσικό ή νομικό πρόσωπο και στο υποβάλλον τη δήλωση νομίμως εξουσιοδοτημένο πρόσωπο. Σε περίπτωση έλλειψης των υποχρεωτικών δικαιολογητικών, αναρτάται στην προσωποποιημένη πληροφόρηση του υπόχρεου πρόσκληση κατά τα οριζόμενα στην παρ. 1 του άρθρου 14 του ΚΦΔ, προκειμένου να τα αναρτήσει στην εφαρμογή εντός πέντε (5) εργάσιμων ημερών. Σε περίπτωση μη ανάρτησής τους εντός της ανωτέρω προθεσμίας η δήλωση θεωρείται μη υποβληθείσα και δεν παράγει έννομα αποτελέσματα.
β) Σε περίπτωση ακινήτων εκτός ΑΠΑΑ που δηλώνονται εμπρόθεσμα, η αρμόδια ΔΟΥ, προβαίνει στον προσδιορισμό της προσωρινής αξίας σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 3 του άρθρου 73 του Ν.2961/2001. Για ακίνητα που βρίσκονται στη χωρική αρμοδιότητα άλλης ΔΟΥ, η δήλωση διαβιβάζεται άμεσα για προεκτίμηση στη ΔΟΥ του ακινήτου, ο Προϊστάμενος της οποίας προσδιορίζει εντός πέντε (5) εργάσιμων ημερών την αξία και επιστρέφει τη δήλωση συμπληρωμένη ως προς την προσωρινή αξία μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου στην αρμόδια ΔΟΥ.
γ) Δηλώσεις που υποβάλλονται σε αναρμόδια ΔΟΥ διαβιβάζονται εντός τριών (3) εργάσιμων ημερών στην αρμόδια ΔΟΥ. Για τη διαβίβαση της δήλωσης ενημερώνεται σχετικά και ο φορολογούμενος μέσω της προσωποποιημένης πληροφόρησής του.
2. Μετά την έκδοση της πράξης προσδιορισμού του φόρου κληρονομιάς, η αρμόδια ΔΟΥ ελέγχει την ακρίβεια των δηλούμενων, τη συμφωνία του περιεχομένου της δήλωσης με τα οριζόμενα στην κείμενη νομοθεσία και τη συνδρομή των προϋποθέσεων απαλλαγής μέσα σε εξήντα (60) ημέρες από την έκδοση της πράξης προσδιορισμού του φόρου. Σε περίπτωση που απαιτούνται πρόσθετα δικαιολογητικά που μεταβάλλουν τη φορολογητέα αξία ή εάν διαπιστωθεί οποιοδήποτε σφάλμα που συνεπάγεται τον προσδιορισμό μειωμένου φόρου, ο φορολογούμενος, καλείται από το Τμήμα Συμμόρφωσης και Σχέσεων με τους φορολογουμένους της αρμόδιας ΔΟΥ για την υποβολή των επιπλέον ζητούμενων δικαιολογητικών ή τροποποιητικής δήλωσης εντός δεκαπέντε (15) ημερών από την παραλαβή της πρόσκλησης. Σε περίπτωση μη υποβολής τροποποιητικής δήλωσης από τον υπόχρεο εντός της ως άνω προθεσμίας, ο Προϊστάμενος της αρμόδιας υπηρεσίας της ΑΑΔΕ εκδίδει και κοινοποιεί αμελλητί εντολή ελέγχου, σύμφωνα με τα οριζόμενα στην υπό στοιχεία Α.1137/2020 απόφαση του Διοικητή της ΑΑΔΕ.

Δικαιολογητικά
Για την απόδειξη των αναφερόμενων στις δηλώσεις φόρου κληρονομιάς, είτε αυτές υποβάλλονται ψηφιακά δυνάμει της παρούσας, είτε σύμφωνα με την υπό στοιχεία Α.1151/2022 απόφαση του Διοικητή της ΑΑΔΕ, είτε υποβάλλονται σε έντυπη μορφή δυνάμει της υπό στοιχεία Α.1137/2020 απόφασης του Διοικητή ΑΑΔΕ, συνυποβάλλονται τα κατά περίπτωση νόμιμα δικαιολογητικά.
Τα δικαιολογητικά χωρίζονται σε:

ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΑ (ΜΕ ΤΗΝ ΥΠΟΒΟΛΗ ΤΗΣ ΔΗΛΩΣΗΣ)

1. Ληξιαρχική πράξη θανάτου (μόνο για τις δηλώσεις που υποβάλλονται στη Δ.Ο.Υ. σε έντυπη μορφή)
2. Απόφαση δημοσίευσης διαθήκης
3. Κληρονομητήριο ή πιστοποιητικό (οικογενειακής κατάστασης ή εγγυτέρων συγγενών) της αρμόδιας δημοτικής αρχής ή, σε περίπτωση αδυναμίας έκδοσής του, ένορκη βεβαίωση δύο μαρτύρων για το είδος και το βαθμό συγγένειας προς τον κληρονομούμενο
4. Πιστοποιητικό του Γραμματέα του αρμόδιου Ειρηνοδικείου ή Πρωτοδικείου περί μη δημοσιεύσεως διαθήκης ή περί μη δημοσιεύσεως νεότερης διαθήκης, κατά περίπτωση
5. Νομιμοποιητικό έγγραφο, σε περίπτωση υποβολής της δήλωσης από πληρεξούσιο ή αντιπρόσωπο ή νόμιμο εκπρόσωπο
6. Τα φύλλα προσδιορισμού αξίας ακινήτων και υπολογισμού αξίας μετοχών, επιχειρήσεων κ.λπ., κατά την υπό στοιχεία ΠΟΛ.1055/2003 απόφαση.
7. Αντίγραφο της σύμβασης νέμησης, ή του συστατικού εγγράφου trust, ή του καταστατικού εγγράφου νομικού προσώπου ή ιδρύματος, κατά περίπτωση, που αποδεικνύουν τον τρόπο και το είδος της επαγωγής και τη νομική μορφή και χαρακτήρα του υπόχρεου σε φόρο
8. Σε περίπτωση αφάνειας, την τελεσίδικη δικαστική απόφαση που κηρύσσει την αφάνεια και το φύλλο της εφημερίδας στην οποία η απόφαση αυτή έχει δημοσιευτεί

ΛΟΙΠΑ

1. Αποδεικτικά χρεών και βαρών
2. Αποδεικτικά πληρωμής ή βεβαίωσης φόρου στην αλλοδαπή
3. Βεβαίωση Τράπεζας για κοινό λογαριασμό
4. Καταστατικό νομικού προσώπου μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα
5. Αποδεικτικά περί δεκαετούς παραμονής του κληρονομουμένου στην αλλοδαπή
6. Σε περίπτωση λοιπών ειδικών απαλλαγών, τα δικαιολογητικά που έχουν καθοριστεί με τις οικείες αποφάσεις
7. Τα προβλεπόμενα από τα φύλλα αντικειμενικού προσδιορισμού αξίας ακινήτων δικαιολογητικά, όπως καθορίζονται με αποφάσεις του Υπουργού Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών
8. Τα απαραίτητα δικαιολογητικά για τη χορήγηση απαλλαγής α ́ κατοικίας, όπως έχουν καθοριστεί με την υπό στοιχεία ΠΟΛ.1101/2010 (Β’ 1021) απόφαση του Υπουργού Οικονομικών
9. Τα έγγραφα που αποδεικνύουν την μετάθεση του χρόνου γένεσης της φορολογικής υποχρέωσης, κατ’ άρθρο 7 του ν. 2961/2001
10. Η σύμβαση ασφάλισης ζωής του κληρονομουμένου ή σχετική βεβαίωση της ασφαλιστικής εταιρείας
11. Λοιπά κατά περίπτωση δικαιολογητικά για τον προσδιορισμό της φορολογητέας ύλης

 Έναρξη ισχύος – Μεταβατικές διατάξεις
1. Από 27.11.2023 δηλώσεις φόρου κληρονομιάς:
α) Για θανάτους μέχρι και 31.12.2021:
όλα τα είδη δηλώσεων φόρου κληρονομιάς.
β) Για θανάτους από 1.1.2022:
i) οι αρχικές και τροποποιητικές δηλώσεις φόρου κληρονομιάς (εμπρόθεσμες ή εκπρόθεσμες) που δεν υποστηρίζονται από την εφαρμογή myPROPERTY- Δήλωση Φόρου Κληρονομιάς σύμφωνα με την υπό στοιχεία Α.1151/2022 απόφαση του Διοικητή της ΑΑΔΕ,
ii) οι τροποποιητικές δηλώσεις φόρου κληρονομιάς (εμπρόθεσμες ή εκπρόθεσμες), εφόσον έχει ήδη υποβληθεί δήλωση (αρχική ή τροποποιητική) σε έντυπη μορφή στη ΔΟΥ ή ηλεκτρονικά μέσω της «Δήλωσης φόρου κληρονομιάς μέσω ΔΟΥ», και
iii) οι δηλώσεις φόρου κληρονομιάς με αίτημα αναβολής φορολογίας και οι δηλώσεις που υποβάλλονται μετά τη λήξη της αναβολής φορολογίας
υποβάλλονται προαιρετικά μέσω της ηλεκτρονικής εφαρμογής myPROPERTY – Δήλωση Φόρου Κληρονομιάς μέσω ΔΟΥ.
Από την 1.1.2024 καθίσταται υποχρεωτική η υποβολή των δηλώσεων φόρου κληρονομιάς μέσω της εφαρμογής αυτής.
2. Από 1.1.2024 καταργείται κάθε αντίθετη ρύθμιση σχετικά με τον τρόπο υποβολής των δηλώσεων φόρου κληρονομιάς των παραπάνω αναφερόμενων.
3. Δηλώσεις των παραπάνω περιπτώσεων, οι οποίες από 1.1.2024 δεν υποβάλλονται με τη διαδικασία της υποβολής ηλεκτρονικής δήλωσης φόρου κληρονομιάς μέσω Δ.Ο.Υ., αλλά υποβάλλονται σε έντυπη μορφή είτε μέσω της εφαρμογής «Τα αιτήματά μου» είτε με τη διαδικασία της υπό στοιχεία Α.1137/2020 απόφασης του Διοικητή ΑΑΔΕ, θεωρούνται μη υποβληθείσες και ο φορολογούμενος ενημερώνεται με μήνυμα στην προσωποποιημένη του πληροφόρηση, για υποβολή της δήλωσης μέσω της εφαρμογής myPROPERTY – Δήλωση Φόρου Κληρονομιάς μέσω ΔΟΥ.
4. Με την επιφύλαξη των προηγούμενων, η απόφαση ισχύει από τη δημοσίευσή της στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ 6665/Β’/27.11.2023).

* Ο Απόστολος Αλωνιάτης είναι οικονομολόγος-φοροτεχνικός, Α’ Αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Οικονομικών & Φορολογικών Μελετών (Ι.Ο.ΦΟ.Μ), Σύμβουλος Διοίκησης της PROSVASIS AEBE και συγγραφέας.